Unijni urzędnicy szacują, że około 60–70% gleb w Europie jest w złym stanie ze względu na takie czynniki jak: ekspansja miejska, niski poziom recyklingu gruntów, intensyfikacja rolnictwa i zmiana klimatu. Według Komisji Europejskiej, „zdegradowane gleby są główną przyczyną kryzysów klimatycznych i różnorodności biologicznej oraz ograniczają świadczenie kluczowych usług ekosystemowych, które kosztują UE co najmniej 50 miliardów euro rocznie”.
W środę Parlament Europejski przyjął stanowisko w sprawie wniosku Komisji dotyczącego ustawy o monitorowaniu gleb, czyli pierwszego w historii aktu prawnego UE poświęconego glebom, większością 336 głosów do 242, przy 33 wstrzymujących się.
- Posłowie do PE popierają ogólny cel, jakim jest posiadanie zdrowych gleb do 2050 r., zgodnie z ambicją UE dotyczącą zerowego poziomu zanieczyszczeń oraz potrzebą zharmonizowanej definicji stanu gleby, a także kompleksowych i spójnych ram monitorowania w celu wspierania zrównoważonego gospodarowania glebami i rekultywacji zanieczyszczonych miejsc – czytamy w komunikacie Parlamentu Europejskiego.
Już są zaplanowane paszporty glebowe! Oto fragment z oficjalnej strategii UE ,,ochrona gleb do 2030"
— Karol Olszanowski (@KarolOlszanows1) March 19, 2024
Paszport na auto, dom, ziemię... pic.twitter.com/hFgGJkVRwN
Nowe prawo zobowiąże kraje UE do monitorowania, a następnie oceny stanu zdrowia wszystkich gleb na swoim terytorium. Organy krajowe mogą stosować na poziomie krajowym deskryptory gleby, które najlepiej ilustrują charakterystykę gleby każdego rodzaju gleby.
Posłowie proponują pięciostopniową klasyfikację oceny stanu gleby (gleby wysoki, dobry, umiarkowany, zdegradowane i krytycznie zdegradowane). Gleby o dobrym lub wysokim stanie ekologicznym można by uznać za zdrowe.
Według Komisji w UE istnieje około 2,8 miliona miejsc potencjalnie skażonych. Posłowie do PE popierają wymóg sporządzenia publicznego wykazu takich miejsc we wszystkich krajach UE najpóźniej cztery lata po wejściu w życie tej dyrektywy.
Zanieczyszczający płaci
Kraje UE będą również musiały zbadać, ocenić i oczyścić skażone miejsca, aby zaradzić niedopuszczalnemu ryzyku dla zdrowia ludzkiego i środowiska wynikającemu ze skażenia gleby. Koszty muszą ponieść zanieczyszczający zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”.
- W końcu jesteśmy blisko osiągnięcia wspólnych europejskich ram ochrony naszych gleb przed degradacją. Bez zdrowych gleb nie będzie życia na tej planecie. Środki utrzymania rolników i żywność na naszym stole zależą od tego nieodnawialnego zasobu. Dlatego naszym obowiązkiem jest przyjęcie pierwszego ogólnounijnego aktu prawnego mającego na celu monitorowanie i poprawę stanu gleby – powiedział po głosowaniu sprawozdawca Martin Hojsik (Renew, Słowacja).
Parlament przyjął obecnie swoje stanowisko w pierwszym czytaniu. Sprawą zajmie się nowy Parlament po wyborach europejskich w dniach 6–9 czerwca.