USD -
3.8249
EUR -
4.2693
GBP -
5.0728
DKK -
0.5723
Mam wrażenie, że we współczesnych badaniach fauny krajobrazu kulturowego, zarówno rozważając sprawy związane z rolnictwem, jak i z procesami urbanizacyjnymi nieco zapominamy o procesach historycznych. Że rozważania ograniczamy do ostatnich kilkudziesięciu lat, albo jak mawiają złośliwi tylko do momentu opisanego w pracach bez problemu wyszukiwanych przez internetowe bazy danych. Tymczasem wiadomo, że historia ma swoje konsekwencje, także dla współczesnego obrazu fauny.
Spójrzmy na procesy domestykacji zwierząt, metody ich transportu, sposoby wykorzystania, a nawet reakcje podczas klęsk powodzi czy okresów suszy – jak bardzo wpływają one na dzisiejszy obraz fauny wielu terenów. Należy te procesy opisać, przeanalizować, a później próbować dokonać sensownej syntezy. Charakter pracy jest taki, że wymaga przyjrzenia się, przynajmniej początkowo, konkretnym warunkom lokalnym. Z racji miejsca pracy, zamieszkania i zainteresowań wynalazłem książkę – szczegóły poniżej - której treść bardzo przypadła mi do gustu i tą radością dzielę się z Czytelnikami naszego portalu.
Zaczynając od początku. Otrzymujemy podstawowe informacje o stanie badań archeozologicznych w Polsce, Wielkopolsce i samym Poznaniu – bo tego miasta dotyczy opracowanie prof. Daniela Makowieckiego. Nie jest to tylko suchy opis kto, gdzie i co wykopał. Ale też pokazano warsztat metodologiczny, czasami krytycznie podkreślając niektóre kwestie związane z interpretacją danych. Jest sporo faktografii – w tradycyjnym układzie – stanowisko / chronologia – czyli gdzie i kiedy. Interesujące są przykłady, jak przyglądając się zębom czy kościom z olbrzymią wiedzą, doświadczeniem i detektywistycznym zacięciem, można próbować odtwarzać dawny świat. Wnioskować o metodach uboju, sposobach konsumpcji czy relacjach pomiędzy różnymi grupami wykorzystywanych gospodarczo zwierząt: ssaków, ptaków i ryb. Gwoli zaspokojenia ciekawości istniały, zresztą podobnie jak obecnie, dwa podstawowe sposoby użytkowania przyżyciowego i poubojowego surowców pochodzenia zwierzęcego: (1) wytwarzanie przedmiotów użytkowych, odzieży i różnego rodzaju substancji na bazie tłuszczów oraz (2) spożywczych, z których produkowano żywność.
Dowiemy się także nieco o gatunkach wolnożyjących. Można je zresztą porównać z obrazem dzisiejszej fauny Poznania. Szkoda, że tak niewiele wiadomo, z racji ograniczeń metodologicznych i praktycznych, o małych gatunkach ptaków, w dawnych wiekach; w tej grupie wszak dostrzegamy największą dynamikę zmian.
Ujmujące jest osobnicze przyjrzenie się zwierzętom, ich zmienności biometrycznej, płciom, rasom. Bardzo detalistyczne, ale w dzisiejszych czasach rolniczej urawniłowki, kiedy świnia, krowa czy owca mają wyglądać wyłącznie jak osobnik z kolorowego katalogu, cofa nas do punktu bazowego. Zdecydowanie warte szerszej refleksji.
Książka zmienia perspektywę. Zwłaszcza mieszczuchom. Pokazuje, że wieś – zwierzęta gospodarskie – zawsze były na miejskich terenach. Jako źródło pożywienia i surowców – skór czy wełny. I przekształcały teren, na bardzo różne sposoby. Kiedyś już o tym wspominaliśmy (kliknij tutaj) - o historii zwierząt gospodarskich zapisanej w ziemi. Zmiany w strukturze roślinności wywołane zostały przez zgryzanie i nawożenie. Nie wiemy jednak jak długo ta historia będzie dobrze widoczna. By wyśledzić historię sprzed wieków potrzebujemy albo analizy bardzo starych dokumentów, map, zapisków, albo danych archeozologicznych pochodzących z wykopalisk. A najlepiej obu tych źródeł. Pomysłów jest całkiem sporo. Nie dziwi zatem rozwój ekologii historycznej w ostatnich latach. Wiemy, że historyczne informacje o pogłowiu zwierząt, ale i liczebności populacji ludzkich pomagają w interpretacji danych epidemiologicznych. To następny etap i myślę, że kiedyś na tych łamach o tym frapującym zagadnieniu jeszcze coś Państwo przeczytacie. Tymczasem warto się przygotować i sięgnąć po książkę prof. Daniela Makowieckiego. Polecam, nie tylko Poznaniakom!
Daniel Makowiecki, Zwierzęta średniowiecznego i nowożytnego Poznania oraz okolic. Podstawy archeozoologiczne. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2016, s. 291
