USD -
3.8249
EUR -
4.2693
GBP -
5.0728
DKK -
0.5723
Już ponad połowa populacji Homo sapiens żyje w miastach, a w krajach wysokorozwiniętych liczba ta sięga prawie 80%. Prowadzi to do silnego przekształcania przestrzeni terenów zurbanizowanych, a przede wszystkim zwiększonego wykorzystania czy wręcz niszczenia fragmentów cennych przyrodniczo – obszarów zielonych i wód, nazywanych odpowiednio: zieloną i niebieską infrastrukturą.
Z drugiej strony jednak, w kręgu badaczy ekosystemów miejskich, samorządowców, jak i mieszkańców, wzrasta świadomość znaczenia obszarów cennych przyrodniczo nie tylko dla zachowania bioróżnorodności, ale i komfortu życia ludzi w miastach. Celem pomiaru znaczenia zielonej i niebieskiej infrastruktury, zaproponowano szereg wskaźników pozwalających oszacować znaczenie finansowe tych obszarów, a tym samym próbować w racjonalnie ekonomiczny sposób nimi zarządzać. Pomimo popularności takiego podejścia, opartego o koncepcję wyceny usług ekosystemowych, przy początkowym zachwycie pomysłem, ostatnimi laty podkreśla się trudność jego praktycznego zastosowania. Jedną z przyczyn jest jego stacjonarny, dość konserwatywny charakter, nie uwzględniający niezwykle dynamicznego rozwoju przestrzeni zurbanizowanych, na przykład związanego ze zmianami klimatycznymi. Właśnie te zmiany są szczególnie widoczne w miastach, gdzie efekt „miejskiej wyspy ciepła” stanowi wyzwanie zarówno dla przyrody, jak i człowieka. Problemów z szacowaniem znaczenia przyrody dla mieszkańców miast (ale też wsi) jest całkiem sporo i dyskusja tych problemów stała się zaczątkiem realizacji projektu BIOVEINS (oficjalnie w Polsce zarejestrowanego jako: BIOVEINS - Connectivity of green and blue infrastructures; living veins for biodiverse and healthy Cities 2016/22/Z/NZ8/00004). W ramach badań finansowanych przez UE, odbyło się już czwarte spotkanie naukowe całego zespołu, tym razem w estońskim Tartu (16-18 lutego 2020 r.).
Szerokokątny rzut oka na obrady – przyjechali badacze z 6 (Polska, Estonia, Portugalia, Belgia, Francja, Szwajcaria) krajów.
Widok na przepływającą przez Tartu rzekę Emajõgi – w połowie lutego powinien być lód i śnieg. Ponoć to pierwsza estońska zima bez pokrywy śnieżnej. Jak żartują miejscowi – niewielka różnica między estońskim latem.
Nawet w mieście są miejsca, gdzie warto podglądać ptaki. Naukowcy pracujący w projekcie BIOVEINS wiedzą o tym z autopsji.
Jedną z rzeczy zaskakujących w Tartusą bardzo liczne porosty na drzewach – proste wskaźniki jakości powietrza. Wstępne dane o ich składzie gatunkowym i liczebności w badanych miastach są już w naszych rękach!
Czy, a jeśli tak, to w jaki sposób możemy uczynić nasze miasta miejscami bardziej przyjaznymi dla przyrody i człowieka? I czy te dwa elementy – przyrodę i człowieka – da się nie tylko połączyć, ale rozważaniom nadać synergistyczny charakter? Taki, by nasze pozytywne postrzeganie i prace na rzecz zielonej i niebieskiej infrastruktury przekładały się na komfort i jakość życia mieszkańców miast. Analizy adaptacyjne wykonane dla 80 miast świata, a także szczegółowe prace wykonywane w ramach projektu BIOVEINS dla 6 miast europejskich wskazują, że jest to możliwe, choć nie trywialne do realizacji. Najprostszym rozwiązaniem jest zachowanie maksymalnej liczby terenów zielonych i wód na obszarze miast. Jednakże pogłębione badania nakazują także refleksję nad jakością zieleni i weryfikację np. gatunków wykorzystywanych w nasadzeniach zieleni miejskiej w ostatnich wiekach. Struktura roślinności bowiem wpływa nie tylko na jakość powietrza, ale także na rozmieszczenie fauny – w różny sposób, na różne gatunki i grupy troficzne, co związane jest z wielkością gatunków, cechami historii życia i zdolnościami do dyspersji, ale też poziomu antropofobii.
Po 3 latach prowadzenia projektu wiemy już naprawdę sporo o gatunkach flory i fauny występujących w europejskich miastach, a także czynnikach kształtujących ich liczebności i zagęszczenia. Potrafimy już opisać znaczenie kulturowe i przyrodnicze parków miejskich, a nawet ich rolę w sekwestracji węgla. Jednak stale nie wiemy jak te czynniki działają wspólnie. Czy da się maksymalizować wszystkie funkcje zielonych i niebieskich obszarów w mieści? Jak podejmować kompromisy? Jak o wynikach badań nie tylko informować urzędników, ale także obywateli? I jak skutecznie zachęcić, by wyniki badań wprowadzać w życie? Powstanie publikacji naukowych i komunikacja z mieszkańcami to kolejny i już końcowy element realizacji projektu. Więcej wyników wkrótce.
Piotr Tryjanowski&Patrycja K. Kwiatkowska
