USD -
3.8249
EUR -
4.2693
GBP -
5.0728
DKK -
0.5723
Miasta dynamicznie rozwijają się na całej kuli ziemskiej, często kosztem naturalnych siedlisk. Nie pozostaje to bez wpływu na przyrodę. W reakcji na nowe warunki część gatunków się adoptuje i przyzwyczaja do życia w pobliżu człowieka. Jednak o tym jak dokładnie wyglądają te mechanizmy i jakie gatunki wybierają nie miasto jako całość, ale wybrane elementy szerokiego przecież ekosystemu miejskiego, ciągle pozostaje zagadką.
Sprawa nie dotyczy tylko Poznania, czy innych polskich miast, ale to znacznie szersze wyzwanie. Żeby wyjaśnić jakie elementy miasta, np. parki, ogrody, miejskie wody czy wreszcie zabudowa, zamieszkiwane są przez poszczególne gatunki potrzebujemy porządnych badań i to wykonanych nie w jednym mieście, a całym gradiencie. Wszystko po to, by nasze spojrzenie było niewyłącznie lokalne, ale dawało szerszy obraz procesów urbanizacyjnych. Ptaki są wyjątkowo dobrymi modelami do badań opisujących relacje siedliska miasta – bioróżnorodność, a dodatkowo ludzie je po prostu lubią, co nie tylko ułatwia same badania, ale i późniejsze popularyzowanie wyników.
Warto podkreślić, że Poznań na tle europejskich miast jest wyjątkowy. Po pierwsze awifauna miasta jest relatywnie dobrze poznana, a po drugie jest najbogatsza spośród badanych miast w całej Europie. Tylko dwa miasta – Poznań właśnie i Tartu w Estonii, były objęte badaniami w dwóch niezależnych projektach. Wyniki prac dwóch pracujących niezależnie zespołów badawczych ukazały się niemal równocześnie w dwóch czasopismach międzynarodowych: Landscape and Urban Planning i iScience. W pierwszej z prac autorzy wykazują kluczowe znaczenie terenów zielonych, ale przede wszystkim podkreślają, że najważniejsze jest zróżnicowanie parków, przede wszystkim pod względem florystycznym, czyli składu gatunkowego drzew i krzewów. Istotny jest także układ tych obszarów – odległości pomiędzy terenami zielonymi, ale także ich wielkość. Ten ostatni czynnik ważny jest szczególnie dla gatunków rzadkich i ptaki pochodzące z lasów wybierają niemalże wyłącznie duże i stare parki, unikających mniejszych zadrzewień.
Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w innym najbardziej kontrastowym środowisku – zabudowie, która przecież jest wyznacznikiem miejskości danego obszaru. Ptaki żyjące na budynkach i w ich pobliżu to najbardziej miejskie z miejskich. Nawet gdy bywa ich sporo, np. gołębi, to zwykle na obszarach zajętych przez budynki spotkamy zaledwie kilka gatunków, bardzo pospolitych. To co jednak budzi szczególny niepokój badaczy, to fakt, iż centra miast tracą ptaki o długiej i unikalnej historii ewolucyjnej. W konsekwencji prowadzi to do homogenizacji biotycznej i zubożenia różnorodności biologicznej.
Oba badania przekazują jasny komunikat: zarówno zróżnicowane tereny zielone, jak i odpowiednio zarządzana urbanizacja są kluczowe dla ochrony ptasiej różnorodności w miastach. Poznań jako jedno z badanych miast, staje się przykładem tego jak naukowe podejście może przyczynić się do lepszego zrozumienia i ochrony miejskiego życia ptaków. Dokonać tego możemy wyłącznie poprzez zintegrowane działania możemy zapewnić przyszłość miejskiej bioróżnorodności, zachowując jednocześnie bogactwo i złożoność naszego wspólnego, naturalnego dziedzictwa.
Literatura:
Chiron, F., Lorrillière, R., Bessa-Gomes, C., Tryjanowski, P., Casanelles-Abella, J., Laanisto, L., ... & Deguines, N. (2024). How do urban green space designs shape avian communities? Testing the area–heterogeneity trade-off. Landscape and Urban Planning, 242, 104954.
Morelli, F., Reif, J., Díaz, M., Tryjanowski, P., Ibáñez-Álamo, J. D., Suhonen, J., ... & Benedetti, Y. (2024). Dense city centres support less evolutionary unique bird communities than sparser urban areas. iScience.
Pustułka i kawka (z prawej) siedzące na budynku Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (Fot. M. K. Nowak)
