Przemysłowa działalność człowieka, padające deszcze, oraz stosowanie znacznych ilości azotowych nawozów mineralnych powodują, że w warstwie ornej pól uprawnych maleje zawartość wapnia i magnezu, a co za tym idzie spada odczyn gleby. Taka sytuacja jest zagrożeniem dla przyszłych plonów. Poprawić tę sytuację możemy poprzez wapnowanie.
Kiedy wapnować? Odpowiedź na to pytanie jest prosta. Gdy pH spadnie poniżej poziomu optymalnego dla użytkowanej przez nas gleby. Optymalny odczyn pH dla różnych kategorii agronomicznych gleb przedstawia tabela1. Poziom optymalnego pH jest niższy na glebach lekkich, a wyższy na glebach ciężkich. Wynika to ze zdolności próchnicy glebowej do gromadzenia wapnia i magnezu w kompleksie sorpcyjnym.
Wapnowanie powinno zostać poprzedzone wykonaniem badań gleby w laboratorium, jednak jeżeli na polu dominują chwasty kwasolubne np. kostrzewa owcza, szczaw, sporek polny, czerwiec roczny to nie można go opóźniać. Aby wyniki analiz były jak najbardziej reprezentatywne potrzebne jest właściwe pobranie próbek. Najwłaściwszym momentem do pobierania próbek jest okres pożniwny. W innych przypadkach wyniki mogą być zafałszowane. Pobieranie próbek w okresie wegetacji ma swoje uzasadnienie w miejscach na polu, w których dzieją się dla nas niewyjaśnione rzeczy, np. zboże gorzej rośnie, a zawsze w tym miejscu było bardzo dobre.
Próbki gleby można pobrać samemu, zlecić stacji chemiczno-rolniczej lub wyspecjalizowanej firmie. Zwykle pobiera się próbki zbiorcze z jednorodnej pod względem ukształtowania terenu powierzchni pola. Jedna próbka obejmuje zwykle jednorodną powierzchnię ok. 2 ha. W ostatnim czasie bardzo popularnym rozwiązaniem stosowanym przez rolników jest wynajmowanie wyspecjalizowanych firm do pobierania próbek. Jest to uzasadnione gdy posiada się duże gospodarstwo i brak czasu nie pozwala na samodzielne wykonanie tej czynności. Firmy te mają na kładach nabudowane urządzenia do pobierania próbek. Sama czynność wygląda następująco: kierowca objeżdża dokoła pole, z którego będą pobierane próbki, program komputerowy wyznacza miejsca, z których próbki mają być pobrane. Osoba jeździ po polu i zbiera próbki do opakowania, które później trafia do stacji chemiczno-rolniczej. Koszt takiej usługi zaczyna się od 20 zł/ha, natomiast stacja wykonuje oznaczenie pH i podstawowych analiz za kolejne 20 zł za próbkę.
Pobierając z pola próbki powinniśmy pamiętać, żeby były reprezentacyjne, czyli oddawały stan faktyczny na polu. Próbka którą oddajemy do laboratorium jest zawsze próbką zbiorczą, która składa się z nawet 20 małych próbek pierwotnych pobranych z innych miejsc na polu. Pobrane laską Egnera próbki pierwotne trafiają do jednego kartonika, gdzie są mieszane i tworzą próbkę średnią, która trafia do laboratorium. Sam proces pobrania próbek jest bardzo ważny. Zwykle pobiera się je chodząc po polu zygzakiem, lub po ukosie pola, nigdy w linii prostej. Laskę wbijamy na głębokość warstwy ornej, a w przypadku technologii bezorkowej na głębokość warstwy próchnicznej.
Warto raz na cztery lata wykonać analizę gleby. Wynikają z jej przeprowadzania same korzyści. Znamy pH gleby, a od niego zależy dobór roślin na polu. Dzięki niej znamy zawartość podstawowych makroelementów tj. fosforu i potasu. Gdy brakuje w glebie fosforu trzeba szybko reagować, ponieważ jest on odpowiedzialny za rozwój korzeni, które są fundamentem przyszłej rośliny. Aby uzupełnić niedobory fosforu w glebie należy zastosować zwiększoną dawkę nawozów fosforowych od pobrania przez rośliny z plonem o 30%. Po 4-5 latach zasobność gleby powinna powrócić do właściwego poziomu. Jeżeli chodzi o niedobory potasu, również należy je uzupełnić jak najszybciej. Brak tego składnika zakłóca transport składników odżywczych w roślinie, co szczególnie jest widoczne w latach suchych. Przeprowadzajmy analizy pH i dbajmy o to aby było na właściwym poziomie. Koszt wapnowania jest bardzo niski w porównaniu do efektów jakie możemy dzięki niemu uzyskać. Płody rolne pochodzące z gleb o właściwym pH posiadają wyższą wartość pokarmową.
Tabela 1. Zakres optymalny odczynu gleby
|
Kategoria agronomiczna gleby |
Gleba bardzo lekka |
Gleba lekka |
Gleba średnia |
Gleba ciężka |
|
Optymalny odczyn [pH mierzone w 1 mol KCl] |
5,1-5,5 |
5,6-6,0 |
6,1-6,5 |
6,6-7,0 |
Dla serwisu CenyRolnicze.pl:
mgr inż. Mariusz Kowalski
Katedra Agronomii
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu