USD -
3.8249
EUR -
4.2693
GBP -
5.0728
DKK -
0.5723
Do rozpoczęcia zasiewów rzepaku ozimego pozostało niewiele czasu, tymczasem na polach do tego zaplanowanych często czekają jeszcze do zbioru zboża. Krótkie okienko na wykonanie wszystkich niezbędnych prac polowych nie powinno skłaniać do zbytniego upraszczania technologii. Rzepak jest bardzo wymagający co do przygotowania stanowiska pod jego uprawę a popełnionych błędów przed siewem nie można później naprawić.
Kluczem do sukcesu w uprawie rzepaku ozimego jest stworzenie takich warunków do rozwoju, aby rośliny przed spoczynkiem zimowym osiągnęły fazę co najmniej 8-10 liści, szyjkę korzeniową o średnicy co najmniej 15 mm oraz jak najgłębiej sięgający korzeń palowy. Taka charakterystyka rośliny przy obsadzie 30-45 sztuk/m2 dobrze rokuje dla dalszego powodzenia uprawy. Aby doprowadzić łan rzepaku do takiej kondycji należy starannie zaplanować każdy zabieg agrotechniczny, dawki nawożenia i parametry siewu. Uprawę gleby należy rozpocząć od pobudzenia do wzrostu nasion pozostałych po przedplonie. Ograniczymy w ten sposób wielkość zachwaszczenia rzepaku przez samosiewy zbóż, po których najczęściej jest wysiewany. Zabieg ten powinien być dosyć płytki – do 5 cm, skutkujący przerwaniem parowania kapilarnego, zerwaniem ścierniska i wymieszaniem nasion z glebą. Po pojawieniu się wschodów niechcianych roślin można przystąpić do orki na głębokość 20-25 cm. Taka głębokość pozwoli na niezakłócony wzrost korzeni w głąb profilu glebowego, skąd rzepak będzie mógł pobierać wodę w przypadku dłuższych okresów bez opadów. Płytsza orka lub zastąpienie jej płytkim spulchnieniem za pomocą agregatów może spowodować rozdwajanie się korzenia lub jego poziomy wzrost przy napotkaniu na przeszkody niemożliwej do przerośnięcia. Taką przeszkodę może stanowić płytka podeszwa płużna lub zbyt zagęszczona gleba po płytkich zabiegach uprawowych. W miarę technicznych możliwości orka przedsiewna powinna być wykonana co najmniej 2 tygodnie przed planowanymi siewami, pozwalając na odleżenie się gleby i powrót do równowagi fizyko-chemicznej. Proces osiadania gleby można przyspieszyć przez zastosowanie wałów Campbella w czasie orki lub bezpośrednio po niej. Pozwoli to na uniknięcie obrywania się delikatnych młodych korzeni rzepaku zasianego bezpośrednio po orce przy następującym naturalnym osiadaniu gleby trwającym około dwóch tygodni.
Fot.1. Wał Campbella zagregowany z pługiem pozwoli skrócić czas potrzebny na odleżenie się gleby.
Nawożenie roślin
Strategia nawożenia fosforem i potasem zależy przede wszystkim od zasobności gleby w te składniki. Przy wysokich zasobnościach możemy wykonać ten zabieg jeszcze przed orką, podtrzymując w ten sposób zawartość składników w glebie, skąd roślina czerpie pożywienie. Stosując nawozy pod korzeń często zapomina się, że tak naprawdę nawozimy glebę, a nie bezpośrednio rośliny. Nawozy, aby uległy pobraniu najpierw muszą rozpuścić się w roztworze glebowym i znajdować się w strefie korzeniowej. Zastosowanie nawozów bezpośrednio przed siewem, mieszając je z glebą na niewielką głębokość może sprawić, że rośliny nie skorzystają z dostarczonych składników w tym samym sezonie wegetacyjnym. Takie zjawisko może wystąpić szczególnie w przypadku fosforu, który jest słabo mobilny w glebie, w odróżnieniu od potasu oraz jeszcze bardziej mobilnego azotu, które mogą zostać przepłukane głębiej wraz z opadami. Dostarczenie składników pokarmowych powinno odpowiadać potrzebom roślin, które w przypadku rzepaku plonującego ok. 3 t/ha wynoszą 75 kg fosforu oraz 180 kg potasu. Dawki te można zmniejszyć w przypadku pozostawiania słomy na polu, która jest szczególnie bogata w potas.
Azot także jesienią
Oprócz podstawowego przedsiewnego nawożenia fosforem i potasem bardzo ważne jest zabezpieczenie potrzeb rzepaku co do azotu. Jest ono niemałe, i przy bardzo długiej jesieni pobranie azotu przez hektar dobrze rozwijającego się rzepaku może wynieść nawet 80-90 kilogramów czystego składnika. Ważne jest, aby nie stosować go za późno i w formach szybkodziałających, które mogłyby sprowokować roślin do strzelania w pęd. Stosując azot jeszcze na słomę zbóż przed siewem rzepaku można zastosować 5-8 kilogramów N na każdą tonę słomy + uzupełnić do ilości szacowanej do pobrania przez rośliny w czasie wegetacji jesiennej. Stosując azot już po wschodach roślin powinniśmy się skupić na stosowaniu nawozów zawierających azot w formie amonowej – działającej nieco wolniej od azotanowej i mniej rozhartowującej rośliny. Stosując nawozy azotowo-siarkowe możemy obniżyć ich dawkę o kilka procent ze względu na lepsze wykorzystanie azotu w obecności siarki. Niedobory azotu jesienią skutkują odrzucaniem liści i gorszym startem na początku wiosennej wegetacji.
Istotny termin siewu
Jednym z czynników mających wpływ na plon rzepaku jest termin jego siewu. Jest on ściśle skorelowany z przebiegiem rozwoju roślin, a jego opóźnienie negatywnie wpływa na osiągnięcie optymalnego stanu do zimowania. Najwcześniej rzepak wysiewa się w regionach, gdzie jesienny okres wegetacji jest najkrótszy. Wobec tego, w północnowschodnich krańcach kraju do zasiewów można przystąpić między 5 a 10 sierpnia a na terenach nieco wysuniętych na zachód rzepak można wysiewać do 15 sierpnia. W części północnej poza wybrzeżem, przez centralną część Polski aż po województwo podkarpackie zasiewów rzepaku można dokonywać między 15 a 20 sierpnia, a w pozostałej zachodniej i północnej części Polski zasiewy można prowadzić do 25 sierpnia. Terminy te dotyczą głównie wolniej rozwijających się rzepaków populacyjnych, a odmiany hybrydowe można wysiewać kilka dni później ze względu na szybsze tempo rozwoju. Nie zaleca się jednak terminów wrześniowych ze względu na duże ryzyko chłodniejszego przebiegu dalszej części jesieni i znaczącego opóźnienia w rozwoju. Nasiona rzepaku powinny być umieszczane do 3 centymetrów na glebach lżejszych i 1,5 cm na glebach ciężkich. W każdym przypadku powinny być przykryte warstwą luźnej gleby, umożliwiającej swobodny wzrost liścieni.
Fot.2. Optymalne terminy siewu rzepaku ozimego w Polsce.
Systemy bezorkowe pomogą dotrzymać terminów
Rzepak dobrze toleruje uproszczone systemy uprawy roli, ale przy zastosowaniu innych głęboko spulchniających narzędzi. Samo pominięcie orki w tradycyjnej technologii może mieć opłakane skutki w plonowaniu, szczególnie na ciężkich stanowiskach. Zastosowanie systemu uprawy pasowej lub bezorkowej gdzie uprawiana jest cała powierzchnia gleby może oszczędzić nam kilka dni na przeprowadzenie kilku osobnych prac. Stosując nowoczesne maszyny uprawowe lub korzystając z ich usług możemy za jednym przejazdem głęboko uprawić glebę, zaaplikować nawozy i precyzyjnie wysiać nasiona. Jest to rozsądne rozwiązanie w przypadku nadmiernie opóźniających się żniw i problemów z terminowym zasiewem rzepaku.
