USD -
4.0688
EUR -
4.3316
GBP -
5.0615
DKK -
0.5805
W tym roku przyczyną słabego stanu przezimowania mogą być zarówno błędy agrotechniczne jak i warunki pogodowe. Momentem sprawdzającym jest przełom zimy i wiosny. To wówczas możemy zaobserwować czy popełniliśmy jakieś błędy i jeśli miały one miejsce powinniśmy wyciągnąć wnioski na przyszłość. Czasami jednak aura nas nie rozpieszcza i wtedy to najczęściej podejmujemy ryzyko np. siejąc późno oziminy. W tym sezonie w wielu przypadkach może okazać się, że nie jesteśmy w stanie uniknąć strat, ponieważ rośliny ozime przed wejściem w zimowy stan spoczynku miały bardzo słabo rozwinięty system korzeniowy i równie słabo rozbudowaną masę nadziemną. Nie można jednak opierać się tylko na spekulacji. W tej sytuacji najlepiej przeprowadzić ocenę przezimowana plantacji zbóż i rzepaku.
Ekstremalnie niskie temperatury z jakimi mieliśmy do czynienia w minionym tygodniu sprawiły, że wielu rolników zastanawia się, w jakim stopniu wpłynęły one na ich uprawy. Najczęściej to właśnie przymrozki i długo utrzymujące się ujemne temperatury odpowiedzialne są za największe straty. Brak okrywy śnieżniej nie poprawia sytuacji.
OKREŚLENIE ŻYWOTNOŚCI ZBÓŻ
W celu oceny żywotności upraw zbożowych najlepiej określić udział żywych roślin na 1 m2. Istnieją dwie metody obliczania obsady roślin, a mianowicie na konkretnej długości rzędu lub tzw. metodą ramkową:
- Przy metodzie na konkretnej długości rzędu istotną rolę odgrywa szerokość międzyrzędzi. Od tego uzależniony jest sposób obliczania obsady. Dwa metry bieżące rzędu zbóż wysianych w rozstawie 12,5 cm to 0,25 m2, a to oznacza, że ilość roślin w rzędzie pomnożona przez 4 odpowiada obsadzie na 1 m2.
- W metodzie ramkowej wielkość ramki określa konkretną powierzchnię w metrach kwadratowych, i tak ramka o boku 50 cm to 0,25 m2, czyli jeśli liczbę roślin w ramce pomnożymy przez 4 otrzymamy obsadę na 1 m2.
Liczenie należy przeprowadzić kilkakrotnie w kilku reprezentatywnych miejscach na polu dla uzyskania miarodajnego wyniku. Przy interpretacji wyników pomocna może okazać się poniższa tabela:
|
Minimalna obsada zbóż ozimych [szt. m-2] wiosną z podziałem na gatunek i kompleks glebowy |
||||
|
Pszenny bardzo dobry i dobry |
Żytni bardzo dobry |
Żytni dobry |
Żytni słaby |
|
|
Pszenica ozima |
< 150 |
< 180 |
< 200 |
- |
|
Pszenżyto ozime |
< 110 |
< 130 |
< 150 |
< 170 |
|
Jęczmień ozimy |
< 120 |
< 120 |
< 160 |
- |
|
Żyto |
< 110 |
< 130 |
< 150 |
< 170 |
Jednak ta informacja może być niewystarczająco miarodajna, dlatego warto przeprowadzić dokładniejszą analizę. Umożliwi ona określenie ewentualnych strat. Test przeprowadzamy pobierając w miarę ostrożnie za pomocą najzwyklejszej łopatki tzw. monolity glebowe, tj. kilka roślin z jak największą bryłą ziemi, uważając przy tym by nie uszkodzić korzeni włośnikowych. Ważne jest, by wybrane przez nas rośliny, pochodziły z miejsc najbardziej reprezentatywnych dla plantacji.
Następnie należy ostrożnie i delikatnie wyczyścić bryłę korzeniową z ziemi i opłukać w wodzie. Kolejną czynnością jest obcięcie wszystkich liści 3-4 cm nad węzłem krzewienia. Obcięte rośliny układamy najlepiej na ligninie (można do tego celu użyć także ręcznika papierowego, ale lignina lepiej utrzymuję wilgoć). Tak przygotowany materiał zwilżamy wodą, a ligninę zwijamy i ponownie zwilżamy. Rośliny zwinięte w ligninę przenosimy w ciepłe miejsce. Wynikiem testu jest ukazanie się w miejscach przycięcia nowych przyrostów. Efekt może być widoczny już po 12 godzinach. Jeśli rośliny są zdrowe wtedy przyrost ma długość 4-5 mm, jednak im większy tym lepiej. Świadczy to o tym, że nasze rośliny dobrze poradziły sobie z przezimowaniem.
OKREŚLENIE ŻYWOTNOŚCI RZEPAKU
Skutki niekorzystnych warunków pogodowych dało się odczuć również na plantacjach rzepaku ozimego. Tu może być znacznie trudniej o dobre przezimowanie, ponieważ temperatury jakie panowały były granicznymi dla przezimowania rzepaku. Podobnie jak w przypadku zbóż, należy dokonać oceny stanu roślin. Do tego celu wybieramy reprezentatywne miejsce dla stanu plantacji. Najlepiej, żeby to nie było ani zagłębienie, ani wzniesienie pola. Następnie liczymy obsadę roślin podobnie jak w przypadku zbóż jedną z dwóch wcześniej przedstawionych metod. Poniżej pomocna tabela:
|
Ocena stanu przezimowania rzepaku ozimego |
||
|
Stan przezimowania |
Przezimowanie [%] |
Obsada [szt.·m-2] |
|
Bardzo dobre |
90-100 |
60 |
|
Dobre |
80-90 |
50 |
|
Plantacja do zaorania |
<20 |
<20 |
Przyjmuje się, że przy obsadzie roślin rzepaku 50 szt./m2 plantację można pozostawić, natomiast poniżej 20 szt./m2 niestety jedyne co możemy zrobić, to zaoranie. Ponadto przy okazji polowej lustracji warto ocenić również stopień rozwoju roślin rzepaku. W tym celu ponownie z reprezentatywnego miejsca wyrywamy rośliny i oceniamy stan liści i korzeni.
Oceniając liście możemy obliczyć potencjalną liczbę pędów bocznych. W tym celu liczymy obłamując wszystkie liście pojedynczej rośliny rzepaku z umieszczonymi w ich kątach pączkami, które stanowią zawiązki przyszłych pędów bocznych. Przy czym pamiętamy, że wykształcony liść to taki, który przynajmniej w zarysie przypomina blaszkę liściową, a w jego kącie dostrzegamy mały pączek boczny. W obliczeniach uwzględniamy ostatni szczytowy pąk, który stanowi zawiązek pędu głównego.
Oceniając korzenie warto przy pomocy scyzoryka przeciąć podłużnie korzeń i szyjkę korzeniową. Umożliwi to spostrzeżenie ewentualnych skutków przemrożenia i innych uszkodzeń fizjologicznych, takich jak niedobór boru. U roślin, które nie poradziły sobie z niskimi temperaturami, obserwujemy brunatne przebarwienia zaczynające się od zewnętrznej części korzenia. Natomiast jeśli brunatnieje środkowa część korzenia, to jest to obraz jesiennych i zimowych niedoborów boru. W takim przypadku w miarę możliwości jak najszybciej należy ten składnik uzupełnić dolistnie wiosną.
LIKWIDACJA PLANTACJI
Podstawowa zasada jest taka, że decyzji o likwidacji plantacji zbóż czy rzepaku nie należy podejmować pochopnie. Na pewno bardziej skomplikowana sytuacja dotyczy zbóż. Zwykle ze względu na delikatną biomasę nadziemną oraz cienkie i krótkie korzenie łatwiej ulegają przemrożeniu. Skutki tego często widoczne są już do końca wegetacji. Rośliny męczą się, a przez to są bardziej podatne na negatywne działanie agrofagów. O wysokim plonie można zapomnieć.
W przypadku rzepaku szyjka korzeniowa odmian mieszańcowych w krótkim czasie jest w stanie odtworzyć roślinę i rozgałęzienia boczne, ale ta szyjka musi być gruba. W latach korzystnych rzepak odmian mieszańcowych jest w stanie plonować na poziomie 3 ton, przy 15-17 roślin na m2, ale muszą panować naprawdę sprzyjające warunki. Jeśli jednak podejmiemy decyzję o likwidacji plantacji, uważajmy na pozostałości herbicydów rzepaczanych. Niektóre z nich wymagają głębokiego odwrócenia gleby, np. najtańszy z nich chlomazon wymaga przeorania gleby na co najmniej 10 cm.
Podsumowując należy przeanalizować wszystkie za i przeciw. Jednak gdy rośliny naprawdę przemarzły, nie ma co liczyć, że odbiją. W tabelach powyżej podano pewne wartości, które wskazują na konieczność zaorania (likwidacji) plantacji, ale zawsze należy kierować się zdrowym rozsądkiem, ponieważ każda plantacja i odmiana są inne.
