Wiosenna ocena stanu upraw rolnych

04 czerwiec 2019 10:53

Redakcja

Główny Urząd Statystyczny wstępnie szacuje, że w bieżącym roku powierzchnia zasiewów zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi jest większa od ubiegłorocznej (po uwzględnieniu powierzchni zaoranej w wyniku uszkodzeń zimowych) i wynosi ponad 7,2 mln ha (zwiększenie o ok. 2%). Według wstępnych szacunków przewiduje się zmniejszenie powierzchni uprawy rzepaku i rzepiku ogółem o ok. 5%. Straty zimowe i wiosenne w powierzchni zasiewów zbóż ozimych były niewielkie i wynosiły: jęczmienia ozimego i mieszanek zbożowych po ok. 0,3%, pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego oraz żyta po ok. 0,1%.

Wznowienie wegetacji roślin ozimych rozpoczęło się w marcu i było zróżnicowane. Początek marca był dość chłodny z przymrozkami i przelotnymi opadami deszczu i śniegu. Pierwsze wiosenne prace polowe rozpoczęto na przełomie pierwszej i drugiej dekady marca. Siewy zbóż jarych zakończono na początku kwietnia. Utrzymujący się do końca kwietnia brak opadów oraz znaczne spadki temperatury spowodowały bardzo powolny i zaburzony proces wschodów zbóż jarych oraz słabe krzewienie, żółknięcie i przebarwienia na roślinach ozimin. Warunki pogodowe w kwietniu dla wegetacji były zróżnicowane. Pierwsza połowa miesiąca dosyć ciepła, ale z dobowymi wahaniami temperatury i przymrozkami do -7^oC w ciągu nocy.

W drugiej dekadzie miesiąca dodatkowo było bardzo wietrznie, co powodowało, że odczuwalna temperatura była znacznie niższa. Wyraźne ocieplenie nastąpiło w trzeciej dekadzie kwietnia, temperatury w dzień sięgały 20-25^oC. Przez cały miesiąc nie było opadów deszczu, a wiatry w drugiej i trzeciej dekadzie miesiąca dodatkowo osuszały wierzchnią warstwę gleby. Na znacznym obszarze kraju przystąpiono intensywnie do siewów roślin jarych na początku kwietnia. Ze względu na brak opadów kiełkowanie i wschody odbywały się w warunkach niedostatecznego uwilgotnienia gleby. Plantacje były niewyrównane i w różnych stadiach rozwojowych. Stan plantacji ozimin na koniec kwietnia oceniano jako lepszy w porównaniu do roku ubiegłego. Ze względu na trwającą suszę słabszy był odrost runi łąkowo-pastwiskowej.

Wstępne szacunki powierzchni niektórych upraw pod zbiory w 2019r.

Powierzchnię ozimych zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi oceniono na ponad 4,3 mln ha, tj. o około 3,5% więcej niż wynosiła powierzchnia zasiewów w poprzednim sezonie wegetacyjnym, w tym:

pszenicy ozimej ponad 1,9 mln ha tj. o 2,5% więcej,
żyta ponad 0,9 mln ha tj. o 7,4% więcej,
jęczmienia ozimego ponad 0,2 mln ha tj. o 2,8% więcej,
pszenżyta ozimego ponad 1,1 mln ha tj. o 1,1% więcej.

Wstępnie szacuje się, że jarych zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi zasiano około 2,9 mln ha, tj. o ok. 0,2% mniej niż wynosiła powierzchnia zasiewów w roku ubiegłym, w tym:

pszenicy jarej około 0,5 mln ha tj. o 5,6% mniej,
jęczmienia jarego około 0,8 mln ha tj. o 0,1% więcej,
owsa ok. 0,5 mln ha tj. o 0,7% mniej,
mieszanek zbożowych jarych ok. 1,0 mln ha tj. o 4,5% więcej.

Przewiduje się, że powierzchnia uprawy ziemniaków wyniesie około 300 tys. ha, natomiast powierzchnia zasiewów buraków cukrowych szacowana jest na ok. 245 tys. ha.

Przebieg warunków agrometeorologicznych w okresie zimy 2018/2019

Przebieg pogody w listopadzie był na ogół korzystny dla rolnictwa. Utrzymujące się w ciągu miesiąca dodatnie temperatury powietrza podtrzymywały wegetację i stwarzały dobre warunki dla wzrostu i rozwoju ozimin. W okresie tym wykonywane były jesienne prace polowe oraz zbiór roślin okopowych i pastewnych. Oziminy wysiane w optymalnych terminach agrotechnicznych w listopadzie krzewiły się, a wahania temperatury powietrza sprzyjały hartowaniu się roślin.

Pogoda w grudniu nie stwarzała większych zagrożeń dla zimujących roślin. Występujące okresowo, krótkotrwałe i lokalnie spadki temperatury powietrza przy gruncie poniżej -10°C, nie spowodowały nadmiernego wychłodzenia gleb. Temperatura gruntu na głębokości węzła krzewienia, mimo braku pokrywy śnieżnej, utrzymywała się powyżej wartości krytycznych dla roślin. Dobowe wahania temperatury powodowały procesy zamarzania i rozmarzania wierzchniej warstwy gleby niekorzystnie wpływając na system korzeniowy roślin, wysuszające wiatry przyczyniły się do wysmalania nie przykrytych śniegiem roślin.

Tabl. 1. Temperatura powietrza i opady w okresie od jesieni 2018r. do wiosny 2019 r.

WYSZCZEGÓLNIENIE	Średnia krajowa temperatura powietrza		Średnie krajowe sumy opadów
WYSZCZEGÓLNIENIE	^oC	odchylenie od normy ^a)	mm	% normy ^a)
JESIEŃ ^b) 2018
Wrzesień	15,4	2,5	45,1	78,5
Październik	10,3	2,1	45,5	102,1
Listopad	4,5	1,6	13,4	33,1
ZIMA ^b) 2018/2019
Grudzień	1,6	1,8	56,2	139,2
Styczeń	-1,5	0,3	44,6	141,9
Luty	2,8	3,7	23,9	90,2
WIOSNA ^b) 2019
Marzec	5,7	3,0	35,1	104,1
Kwiecień	9,8	2,3	25,0	45,0

a) Jako normę IMiGW przyjmuje od 2002 r. średnie z lat 1971-2000
b) Średnie miesięczne /obliczenia GUS na podstawie danych IMiGW/

W styczniu panowały zróżnicowane warunki agrometeorologiczne. Notowane głównie w pierwszej i drugiej dekadzie miesiąca spadki temperatury powietrza przy powierzchni gruntu miejscami do -22°C, nie stwarzały zagrożenia dla zimujących roślin. Notowane pod koniec stycznia opady deszczu i deszczu ze śniegiem powodowały lokalnie powstawanie na polach zastoisk wody, które podczas nocnych spadków temperatury tworzyły krótkotrwałą skorupę lodową. Występujące miejscami silne, wysuszające wiatry, przy ujemnej temperaturze powietrza powodowały wysmalanie odkrytych roślin przy braku okrywy śnieżnej.

Przebieg pogody w lutym był zróżnicowany, ale nie stwarzał zagrożenia dla zimujących roślin. W pierwszej połowie miesiąca dość wysoka temperatura powietrza zakłócała zimowy spoczynek roślin, jednak nie wpłynęła na osłabienie oraz zmniejszenie ich zimotrwałości i mrozoodporności.

Pogoda w marcu sprzyjała obsychaniu pól i ogrzewaniu gleby, a także wegetacji ozimin i trwałych użytków zielonych, w związku z tym nawożenie nawozami mineralnymi zastosowano wcześniej niż w roku ubiegłym, a także przyspieszono przeprowadzenie zabiegów pielęgnacyjnych z użyciem herbicydów. Uwilgotnienie wierzchniej warstwy gleby na początku okresu wegetacyjnego zabezpieczało potrzeby wodne roślin.

W kwietniu warunki agrometeorologiczne były na terenie kraju zróżnicowane, ale od drugiej dekady na ogół bardzo korzystne dla wschodów, wegetacji i rozwoju roślin, chociaż lokalnie odnotowano nadmierne przesuszenie wierzchniej warstwy gleb, zwłaszcza piaszczystych.

Ocena stanu upraw rolnych

Zasiewy ozime

Z oceny przeprowadzonej w I dekadzie maja 2019 r. przez rzeczoznawców terenowych GUS wynika, że stan zasiewów zbóż ozimych jest lepszy od ubiegłorocznego. Oceniono go na 3,6- 3,8 stopnia kwalifikacyjnego, natomiast stan rzepaku i rzepiku ozimego oceniono wyżej o 0,2 stopnia kwalifikacyjnego niż ocena ubiegłoroczna, jednak niżej niż jesienią 2018 r.

Tabl. 2. Wiosenna ocena stanu upraw ozimych

Lata	Pszenica	Żyto	Jęczmień	Pszenżyto	Rzepak i rzepik
Lata	w stopniach kwalifikacyjnych ^a)
2006-2010^b)	3,7	3,5	3,5	3,6	3,6
2011-2015^b)	3,7	3,5	3,5	3,6	3,5
2015	3,8	3,7	3,6	3,8	3,8
2016	3,5	3,6	3,5	3,5	3,3
2017	3,7	3,6	3,6	3,7	3,6
2018	3,8	3,6	3,6	3,7	3,5
2019	3,8	3,6	3,7	3,7	3,7

a/ Stopień ‘’5’’ oznacza stan bardzo dobry, ‘’4’’ – dobry, ‘’3’’ – dostateczny, ‘’2’’ – słaby, ‘’1’’ – zły, klęskowy.

b/ Przeciętne roczne.

Zasiewy jare

Zboża jare zasiano na ogół w większości województw terminowo lub z niewielkim opóźnieniem.

Tabl. 3. Wiosenna ocena stanu upraw jarych

Lata	Pszenica	Jęczmień	Owies	Pszenżyto	Mieszanki zbożowe	Rzepak i rzepik
Lata	w stopniach kwalifikacyjnych ^a)
2006 – 2010b)	3,4	3,4	3,4	3,4	3,4	3,3
2011 – 2015b)	3,5	3,5	3,5	3,5	3,5	3,4
2015	3,7	3,7	3,7	3,7	3,6	3,6
2016	3,5	3,6	3,6	3,5	3,6	3,4
2017	3,5	3,5	3,5	3,5	3,4	3,5
2018	3,6	3,6	3,6	3,5	3,5	3,5
2019	3,4	3,4	3,4	3,3	3,3	3,4

a/ Stopień ‘’5’’ oznacza stan bardzo dobry, ‘’4’’ – dobry, ‘’3’’ – dostateczny, ‘’2’’ – słaby, ‘’1’’ – zły, klęskowy.

b/ Przeciętne roczne.

Jesień i zima nie zostawiły żadnych zapasów wody w glebie, stąd odnotowano w wielu rejonach wiosną znaczne przesuszenie gleby, a chłodne noce i poranki hamowały początkowo wschody roślin.

Siewy zbóż jarych rozpoczęto w pierwszych dniach marca a w pełni ruszyły w połowie marca. Brak wiosennych opadów spowodował, że warunki wilgotnościowe w glebie były wyjątkowo niekorzystne dla wschodów i wegetacji zbóż jarych. Sytuację pogarszały silne, mocno wysuszające wiatry, a chłodne noce i przesuszona gleba sprawiły że stan zasiewów jarych jest bardzo zróżnicowany na poszczególnych plantacjach.

Poprawa warunków agrometeorologicznych w końcu kwietnia i na początku maja wpłynęła korzystnie na wegetację zasiewów jarych. Występujące od połowy maja dość intensywne opady deszczu pozytywnie wpłynęły na poprawę stanu zbóż jarych i ozimych.

Trwałe użytki zielone i plantacje koniczyny

Warunki wegetacji roślinności łąkowo-pastwiskowej w okresie przedwiośnia i wczesnej wiosny nie były korzystne dla tej grupy roślin (chłodno i sucho). W pierwszej dekadzie maja, czyli wcześniej niż zwykle rozpoczęto sianokosy na użytkach zielonych. Stan użytków zielonych oceniono jednak jako lepszy od ubiegłorocznego, ale tylko na gruntach suchych i zmeliorowanych, natomiast na torfach i gruntach niezmeliorowanych jest zdecydowanie słabszy.

W przekroju wojewódzkim oceny stanu łąk trwałych wahały się od 4,5 stopnia kwalifikacyjnego w województwie lubelskim do 3,3 stopnia kwalifikacyjnego w województwach mazowieckim i zachodniopomorskim.

Tabl. 4. Ocena stanu trwałych użytków zielonych oraz koniczyny czerwonej

Lata	Łąki	Pastwiska	Koniczyna ^a)
Lata	w stopniach kwalifikacyjnych ^b)
2006 – 2010^c)	3,4	3,3	3,6
2011 – 2015^c)	3,6	3,5	3,6
2015	3,7	3,6	3,7
2016	3,6	3,5	3,5
2017	3,6	3,5	3,5
2018	3,7	3,7	3,6
2019	3,6	3,5	3,6

a/ Koniczyna czerwona w czystym siewie i w mieszankach z trawami.

b/ Stopień ''5'' oznacza stan bardzo dobry, ''4'' - dobry, ''3'' - dostateczny, ''2'' - słaby, ''1'' - zły, klęskowy

c/ Przeciętne roczne.

W przekroju wojewódzkim oceny stanu pastwisk wahały się od 4,4 stopnia w województwie lubelskim do 3,3 stopnia w województwach: kujawsko-pomorskim, łódzkim, mazowieckim i śląskim, natomiast oceny stanu koniczyny w czystym siewie i w mieszankach z trawami wahały się od 4,5 stopnia w województwie lubelskim do 3,1 stopnia w województwie zachodniopomorskim.

Ocena wielkości strat w uprawach ozimych

Straty w powierzchni zasiewów ozimin były znacznie mniejsze od ubiegłorocznych.

Ocenia się, że do połowy maja zaorano i zakwalifikowano do zaorania łącznie ok. 5,5 tys. ha powierzchni zasianej zbożami ozimymi tj. ok. 0,1% (w roku 2018– zaorano ok. 0,7% powierzchni zbóż ozimych), w tym:

ponad 2,7 tys. ha pszenicy ozimej (w 2018 r. – 19,5 tys. ha),
żyta ok. 1,2 tys. ha (w 2018 r. – 2,6 tys. ha),
jęczmienia ozimego ponad 0,6 tys. ha (w 2018 r. – 3,2 tys. ha),
pszenżyta ozimego ok. 1,0 tys. ha (w 2018 r. – 5,6 tys. ha).

Powierzchnia uprawy rzepaku i rzepiku ozimego zaorana i zakwalifikowana do zaorania wyniosła ok. 7,0 tys. ha, tj. 0,9 % powierzchni zasianej (w 2018 r. – zaorano ok. 45 tys. ha).

Według oceny rzeczoznawców terenowych GUS, główną przyczyną zaorywania plantacji upraw ozimych w bieżącym roku były uszkodzenia mrozowe, ale też mała obsada roślin na powierzchni 1 m² oraz inne czynniki (np. straty spowodowane przez dziką zwierzynę).

Największe straty zimowe i wiosenne w uprawach ozimych odnotowano w rzepaku i rzepiku ozimym w województwach: zachodniopomorskim, kujawsko-pomorskim.

Źródło: GUS

Loading comments...