USD -
3.8358
EUR -
4.2691
GBP -
5.0657
DKK -
0.5721
Bor to mikroelement, na który powinno zwracać się szczególną uwagę. Powodem jest niska naturalna zasobność polskich gleb. Biorąc pod uwagę jego odpowiedzialne role, które pełni w roślinie, w interesie rolnika jest, aby zadbać o odpowiednie dokarmianie roślin tym składnikiem. Jest kilka ważnych zasad stosowania dolistnego borem, o których mówimy w artykule.
Choć zapotrzebowanie gatunków roślin na bor jest bardzo zróżnicowane, to we wszystkich pełni te same ważne role. Jest składnikiem wielu hormonów, warunkujących rozwój roślin. Wpływa na wzrost włośników korzeni. Najważniejszą funkcję bor odgrywa przy formowaniu się łagiewki pyłkowej, co bezpośrednio wpływa na ilość wyprodukowanego ziarna lub nasion. Jego odpowiednia ilość wpływa także na przezimowanie rzepaku ze względu na duży udział przy prawidłowym wykształcaniu korzenia. Odpowiada także za silne ściany komórkowe, o czym świadczy fakt pękania łodyg lub owoców w warunkach deficytu tego pierwiastka. Wpływa także na poprawą gospodarkę wodną roślin oraz syntezę i transport węglowodanów.
Składnik deficytowy
Ponad 80% polskich gleb ma niską zawartość boru. Jest to jedyny pierwiastek z tak głębokimi i powszechnymi deficytami. Spowodowane jest to naturalnie ubogimi w bor skałami macierzystymi, z których wykształciły się nasze gleby, oraz występowanie dużego udziału gleb kwaśnych i piaszczystych, skąd straty przez wymywanie boru są bardzo duże. Duże straty wynikają z słabego wiązania boru przez kompleks sorpcyjny gleb. Wyniki badań sprzed 20 lat wskazywały bardzo duży udział roślin z niedoborami boru, nawet wśród gatunków uznawanych za niewrażliwe na deficyty tego pierwiastka. Blisko 70% przebadanych próbek pszenicy oznaczało się niedoborami boru. Podobne wartości obserwowano w pozostałych zbożach. 65% roślin rzepaku i 60% buraków także cierpiało na brak boru. Jeśli przez te lata nie stosowano zabiegów poprawiających zasobność tego składnika w glebie, dane te można uznać za aktualne, lub nawet niedoszacowane, ze względu na ciągłe czerpanie i straty tego składnika. Bor jest jednym z niewielu mikroelementów dobrze pobieranym przy optymalnym pH dla roślin tj. 6.0-7,0. W przeciwieństwie do pozostałych mikroskładników, jest słabo pobierany przy pH poniżej 5,5.
Roślinami znanymi doskonale z wysokiego zapotrzebowanie na bor są rzepak i buraki cukrowe. Nie ulega wątpliwości, że świadomość rolników na temat konieczności kilkukrotnego nawożenia borem rzepaku jest bardzo duża. Potrzebuje on od 400 do 600 gramów boru na każdy hektar plantacji. Jego aplikacja powinna być systematyczna, ze względu na słabe przemieszczanie się tego składnika w roślinie. Odżywianie dolistne rzepaku powinno się rozpocząć już jesienią, gdyż jego niedobory szybko są widoczne w postaci brunatnych przebarwień rdzenia korzenia, a w dalszej kolejności powstawania tzw. kawern, czyli pustych przestrzeni. Wpływa to oczywiście na zaburzenia w transporcie składników pokarmowych do nadziemnych części rośliny, ale także znacznie pogarsza szanse na dobre przezimowanie rzepaku.
Fot.2: Niedobory boru w wyniku których powstały kawerny w korzeniu rzepaku, co spowodowało jego wymarznięcie.
W wiosennej części wegetacji, przy rozwoju w warunkach deficytu boru pojawiają się wzdłużne pęknięcia łodyg rzepaku, często mylone z uszkodzeniami mrozowymi. Przy permanentnym niedoborze tego mikroskładnika pojawiają się problemy z zapylaniem i w konsekwencji nie wykształcają się łuszczyny.
Wspomniane wcześniej buraki posiadają podobne wymagania co do ilości boru jak rzepak. Tutaj wystarczy zazwyczaj jeden zabieg dokarmiania w fazie 6-8 liści. Niedobory tego składnika objawiają się zamieraniem sercowych liści buraka. Wyrastania cienkich, ciasno ułożonych obok siebie liści oraz gniciem nasady korzenia.
Stosunkowo duże wymagania co do boru mają rośliny bobowate, którym bor jest niezbędny do prawidłowego brodawkowania. Wraz z plonem lucerny w ciągu sezonu można wynieść 450g boru z hektara plantacji. O około połowę mniej wymagają pozostałe rośliny takie jak groch, łubiny czy bobik.
Błędnie lekceważony u zbóż
Zapotrzebowanie roślin jednoliściennych takich jak zboża czy kukurydza jest kilkunastokrotnie niższe, ale w warunkach skrajnych niedoborów lub latach suchych jego niedobór przyczyni się do poważnych spadków plonów. Co gorsze, rośliny te do końca nie wykazują widocznych objawów niedoborów. Pomimo niedoborów boru, ich rozwój wegetatywny jest niezaburzony, lecz będą miały znacznie zredukowaną liczbę ziaren lub nie wykształcą ich wcale. Rośliny te warto wspomóc borem w warunkach suszy, na przełomie maja i czerwca, kiedy mogą wystąpić problemy z jego pobieraniem. Zapotrzebowanie na ten składnik zbóż to 40-60g/ha a kukurydzy 150-200 g/ha.
Fot.3: Brak wykształconych nasion, pomimo prawidłowo rozwiniętej osadki może być powodem deficytu boru.
W przypadku stwierdzonych bardzo niskich zasobności gleby w bor, możemy zastosować nawozy pogłówne z jego dodatkiem. Coraz częściej na rynku można zakupić nawozy wieloskładnikowe lub azotowe z dodatkiem boru dedykowane pod najbardziej wymagające rośliny.
Bor wpływa na inne opryski
W kontekście stosowania nawożenia dolistnego borem, bardzo istotne jest to co się dzieje z odczynem wody, do której dodajemy środek. Nawozy borowe drastycznie podnoszą pH cieczy, co niekorzystnie wpływa na właściwości roztworu, szczególnie jeśli stosujemy jednocześnie insektycydy. Większość preparatów zwalczających szkodniki wykazuje kilkadziesiąt razy gorsze działanie przy zasadowym pH niż przy optymalnym, kwaśnym odczynie. Niezbędne jest więc kontrolowanie i odpowiednie zakwaszenie roztworu jeszcze przed dodaniem nawozu zawierającego bor, gdyż później jego obniżenie będzie utrudnione. Należy także zwrócić szczególną uwagę, jakie środki stosowaliśmy wcześniej opryskiwaczem. Jeżeli do ochrony zbóż używamy preparatów z grupy sulfonylomoczników, należy bezwzględnie dokładnie wyczyścić zbiornik opryskiwacza przed ochroną rzepaku. Pozostawienie nawet niewielkiej ilości osadów, poskutkuje ich rozpuszczeniem po dodaniu boru i podniesieniu pH, w którym ta grupa herbicydów doskonale się rozpuszcza. Wrażliwość rzepaku na te preparaty jest tak duża, że znikoma zawartość sulfonylomoczników może niszczyć plantację. Zależność tą jednak można z powodzeniem wykorzystać podczas ochrony zbóż, co podniesie skuteczność zabiegu odchwaszczania.
