USD -
3.8358
EUR -
4.2691
GBP -
5.0657
DKK -
0.5721
Powoli zbliżamy się do optymalnych terminów siewu zbóż ozimych. Terminy te są wyznaczone na podstawie wieloletnich obserwacji przebiegu warunków atmosferycznych i odniesione do wymagań roślin. Najwcześniej spośród zbóż ozimych wysiewa się jęczmień, który nie toleruje opóźnień. Na drugim biegunie znajduje się pszenica, której termin siewu może ulec przesunięciu nawet do listopada, jednak przy tak drastycznym kroku należy pamiętać o kilku ważnych rzeczach.
To, że pszenica najlepiej spośród zbóż toleruje opóźnienia terminu siewu nie oznacza, że wyda tak samo wysoki poziom plonu jak przy siewie w terminie optymalnym. Siejąc pszenicę w ekstremalnie późnych terminach możemy spodziewać się kilkunastoprocentowej zniżki plonu, natomiast jęczmień ozimy siany w połowie października zredukuje swój plon o kilkadziesiąt procent w porównaniu do terminowego zasiewu. Stąd pogląd o przydatności pszenicy do późnych siewów. Jednak, gdy mamy możliwość powinniśmy dążyć do jak najszybszych terminów siewu.
Szybszy termin siewu = więcej czasu na rozwój
Zboża jak każde inne rośliny potrzebują odpowiednio dużo czasu i temperatury na przechodzenie kolejnych faz rozwojowych. Jesienią do tych etapów należy kiełkowanie, rozwój liści, korzeni i krzewienie. Im bardziej efektywne krzewienie, tym mniejszą możemy zastosować gęstość siewu, ponieważ z jednego nasiona uzyskamy więcej kłosów. Pszenica, aby wejść w fazę krzewienia potrzebuje sumy średniodobowych temperatur na poziomie 210 °C. Siejąc ją na początku września może ten stan osiągnąć już po 10 dniach, natomiast przy siewie na początku października moment ten nastąpi dopiero po miesiącu lub w przypadku niesprzyjającej pogody dopiero wiosną. Optymalne terminy siewu są więc uśrednionymi datami w których na przestrzeni wieloletnich obserwacji, panowały najlepsze warunki do rozpoczęcia siewów. Najlepszy moment tak naprawdę będzie znany po zakończeniu wegetacji, bo nigdy nie wiadomo, kiedy pojawią się temperatury uniemożliwiające roślinom dalszy wzrost. Pewne jednak jest to, że im późniejszy siew tym większe ryzyko nieosiągnięcia przez rośliny odpowiedniej fazy rozwojowej. Gdy pszenica ma zbyt mało czasu na rozwój jesienny, skutkuje to przyspieszeniem przebiegu niektórych etapów rozwojowych kosztem wielkości struktur, które powinny się w tym czasie wytworzyć. Stąd u późno sianych pszenic mamy drobniejsze ziarno, mniej nasion w kłosach oraz samych kłosów. Często także krzewienie się późno sianych pszenic przenosi się na wiosnę, które nie trwa długo, bo roślina dąży do jak najszybszego rozwoju już istniejących pędów. Dlatego wiosenne krzewienie jest dużo mniej efektywne od jesiennego.
Fot.1: W przypadku późno sianych pszenic nalezy zwiększyć gęstość wysiewu, aby uzyskac optymalną obsadę kłosów.
Najwcześniej na wschodzie
Z powodu tak silnej zależności rozwoju roślin od temperatury, najszybciej należy rozpocząć siewy w regionach, gdzie najszybciej kończy się wegetacja, aby zdążyły przed zimą rozwinąć co najmniej 3-4 rozkrzewienia. W związku z tym zasiewy pszenicy ozimej na Podlasiu, Lubelszczyźnie, Warmii i Mazurach powinny rozpocząć się już na początku drugiej dekady września. Przy każdym tygodniu opóźnienia należy zwiększać normę wysiewu, aby zrekompensować niższą krzewistość produkcyjną i zachować potencjał plonowania. Nieco później bez obawy o nadmierną utratę plonu można siać pszenicę w centrum i na północy kraju, a najpóźniej optymalny termin do siewu przypada na zachodnie i południowe krańce Polski. Jęczmień ozimy należy zasiać jeszcze przed pszenicą, bowiem powszechną i trafną opinią jest to, że rozpoczynające się optymalne terminy siewu pszenicy ozimej kończą optymalne terminy siewu jęczmienia ozimego. Żyto również nie należy do zbóż, które dobrze tolerują opóźnione siewy, ale przy niewielkich spóźnieniach nie reaguje tak mocnym obniżeniem plonowania jak jęczmień. Pszenżyto jako gatunek pośredni między żytem a pszenicą, równie pośrednio znosi odstępstwa od optymalnych terminów.
Lepsza najpóźniejsza pszenica ozima niż najwcześniejsza jara?
Panuje powszechne przekonanie, że bardziej opłaca się zasiać pszenicę ozimą nawet w grudniu, jeśli to możliwe, niż pszenicę jarą w pierwszym możliwym terminie. Faktem jest zawodność plonowania gatunków jarych, spowodowana gorszym wykorzystaniem zapasów wody pozimowej i krótszym okresem wegetacji. Późno siane pszenice ozime z reguły rzeczywiście lepiej plonują niż pszenice jare, jednak trzeba o nie także lepiej zadbać. Późne zasiewy wiążą się z koniecznością zastosowania gęstszego siewu, oraz zastosowania regulatorów wzrostu na dokrzewienie lub bardzo dużych dawek azotu potęgujące to zjawisko. Tak prowadzone plantację z pewnością są w stanie wydać zadowalający plon. Pszenica ozima bardzo dobrze zimuje w fazie szpilkowania- nawet lepiej niż w fazie krzewienia, dlatego nie ma obaw o jej wymarznięcie zimą. Prawdą jest jednak to, że pszenice siane w terminie optymalnym wydają lepszy plon od wysianych w terminach opóźnionych, dlatego to powinien być cel nadrzędny.
Fot. 2: Optymalne terminy siew zbóż ozimych w Polsce.
Pszenice przewódkowe – alternatywa dla ozimin
Ostatnie łagodne zimy zachęcają coraz większe rzesze odważnych rolników do zasiewu jarych odmian pszenicy jesienią. Tak zwane przewódki to pszenice jare o wyższym progu wymarzania, co pozwala im na przetrwanie zimy. Pokusa jest tym większa, że pszenice jare wysiane późną jesienią plonują podobnie do odmian ozimych, ale posiadają znacznie lepsze parametry jakościowe. Łagodny przebieg warunków atmosferycznych w większości kraju a szczególnie w środkowej i zachodniej Polsce sprawiają, że ostatnie zimy przetrwały nawet typowo jare odmiany. Co prawda, żaden z hodowców nie da nam gwarancji, że jego odmiana nie wymarznie, ale jak mówi powiedzenie – „kto nie ryzykuje ten nie pije szampana”.
