Wapnowanie to podstawa

 

Jeżeli pomimo coraz większego nawożenia azotowo-mineralnego uzyskiwane w gospodarstwie plony są coraz to niższe; jeżeli herbicydy coraz słabiej działają; jeżeli wyoruje się zeszłoroczna słoma; jeżeli pojawiły się na polu nowe chwasty tj. czerwiec roczny, sporek polny, szczaw polny, kostrzewa owcza czy też coraz więcej jest fiołka i krzywoszyja są to pierwsze oznaki, że gleba ma zbyt niskie pH oraz brakuje w niej wapnia i magnezu.

Aby utwierdzić się w przekonaniu należy wykonać analizę chemiczną gleby w najbliższej stacji chemiczno rolniczej. Na podstawie otrzymanych wyników pracownicy określą potrzeby wapnowania w gospodarstwie i zalecaną dawkę wapna. Jednak znając pH gleby można dawkę wapna określić samemu posługując się zamieszczoną poniżej tabelą nr 1. Pierwszy krok to określenie potrzeb wapnowania. Do tego potrzebna jest nam znajomość kategorii agronomicznej gleby oraz pH zmierzonego w 1 M KCl. Dla przykładu: Rolnik w gospodarstwie posiada gleby lekkie. Zmierzone pH to 4,6. Oznacza to, że w jego gospodarstwie wapnowanie jest potrzebne. Drugim ważnym krokiem jest określenie potrzebnej dawki wapna. Służy temu tabela nr 2. Wracając do przykładu rolnika, w jego gospodarstwie wapnowanie jest potrzebne, a gleba jest lekka odczytana z tabeli dawka wapnia wynosi 2,5t CaO/ha. Oznacza to, że rolnik będzie musiał wysiać 5 ton wapna np. węglanowego o zawartości CaO 50%. Z dostępnych na rynku nawozów wapniowych tj. nawozy wapniowe tlenkowe, nawozy wapniowe węglanowe, kreda czy wapno defekacyjne na glebie lekkiej można stosować wszystkie dostępne na rynku nawozy, oprócz nawozów tlenkowych. Są one przeznaczone na gleby średnie i ciężkie o dużej zawartości próchnicy i dużym kompleksie sorpcyjnym. Warto wapnując pole pomyśleć o odpowiednim nawozie wapniowym. Bardzo dobrym wyborem są nawozy wapniowe z dodatkiem magnezu, jednak pod warunkiem, że są bardzo drobno zmielone. Im grubszy nawóz tym działa wolniej. Dolomit jest najtańszym źródłem magnezu.                                                                                   

 

Terminów wapnowania jest kilka, ale najwłaściwszy jest jeden. Najlepiej wapnować pole pod przedplon rośliny najbardziej wrażliwej w płodozmianie. Dla przykładu w następstwie roślin, gdy wysiewamy kolejno po sobie pszenicę, pszenżyto i jęczmień wapno powinniśmy zastosować na ściernisko po pszenicy. To jest najwłaściwszy termin. Kolejnym dopuszczalnym terminem jest rozsianie wapna na ściernisko po pszenżycie, a przed siewem jęczmienia. Ostatecznością jest wapnowanie pogłówne jęczmienia. Rozsianie wapna na ściernisko jest bardzo dobrym rozwiązaniem pod względem jego wymieszania. Pierwszy raz mieszamy wapno zrywając ściernisko, drugi raz niszcząc mechanicznie samosiewy i chwasty, a trzeci raz gdy wykonujemy orkę.                                                                                   

Wapnowanie zwiększa plony roślin gdy jest wykonane prawidłowo. Dlatego wapnując pole należy pamiętać o podstawowych zasadach:                                                                                 

- regularne wapnowanie co 3 lata na glebach lekkich, co 4 lata na glebach średnich i ciężkich pozwala utrzymać odczyn gleby na właściwym poziomie,                                   

- nie należy wapnować bezpośrednio pod takie rośliny jak: ziemniaki, łubin żółty czy owies. Te rośliny reagują na wapnowanie spadkiem jakości plonu i jego wielkości.                    

- wapnowanie należy odsunąć jak najdalej tylko się da od rozwożenia obornika czy też innych nawozów naturalnych. Kontakt wapnia z jonem amonowym powoduje powstanie związków niedostępnych dla roślin,                                                                                                     

-nie należy wapnować pola przed jak i po zastosowaniu nawozów fosforowych i azotowych zawierających w swoim składzie azot w formie amonowej. Wskazana przerwa to 4-6 tygodni, po wymieszaniu wapna z glebą.                                                                            

Każdy rolnik powinien pamiętać o systematycznej regulacji odczynu gleby. Wapnując pola i podnosząc odczyn gleby sprawiamy, że nawozy do niej dostarczone są lepiej wykorzystywane przez rośliny, a nie trafiają do środowiska i stają się dla roślin niedostępne. Wapnowanie się opłaca. Roślina rosnąca w optymalnych warunkach pH pobiera więcej składników pokarmowych i wydaje wyższy plon.                                                                                                                                                                       

Tabela 1. Ocena potrzeb wapnowania w gospodarstwie na podstawie odczynu gleby mierzonego w 1 mol KCl

Ocena potrzeb wapnowania	Kategorie agronomiczne gleby
	Gleby b. lekkie	Gleby lekkie	Gleby średnie	Gleby ciężkie
Konieczne	Do 4,0	Do 4,5	Do 5,0	Do 5,5
Potrzebne	4,1-4,5	4,5-5,0	5,1-5,5	5,6-6,0
Wskazane	4,6-5,0	5,1-5,5	5,6-6,0	6,1-6,5
Ograniczone (optymalne pH)	5,1-5,5	5,6-6,0	6,1-6,5	6,6-7,0
Zbędne	Powyżej 5,6	Powyżej 6,1	Powyżej 6,6	Powyżej 7,1

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Grzebisz W., Szczepaniak W., Diatta J. B. 2005. ABC wapnowania gleb uprawnych.

 

Tabela 2. Wysokość dawki wapna w zależności od kategorii agronomicznej i potrzeb wapnowania (w tonach CaO/ha).

Kategoria agronomiczna gleby	Potrzeby wapnowania
	Konieczne	Potrzebne	Wskazane	Ograniczone
Gleba b. lekka	3,0	2,0	1,0	-
Gleba lekka	3,5	2,5	1,5	-
Gleba średnia	4,5	3,0	1,7	1,0
Gleba ciężka	6,0	3,0	2,0	1,0

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Grzebisz W., Szczepaniak W., Diatta J. B. 2005. ABC wapnowania gleb uprawnych.

 

Dla portalu cenyrolnicze.pl:

mgr inż. Mariusz Kowalski

Katedra Agronomii

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu