Ocena przezimowania roślin ozimych

Ocenienie stanu plantacji jest ważną czynnością, która pozwoli rolnikowi podjąć prawidłowe decyzje. Dzięki niej wie czy pole jest we właściwym stanie, rokującym na dobry plon lub może należy rośliny zlikwidować. Jaką ilość nawozów zastosować i w jaki sposób zareagować by rośliny mogły się zregenerować. Są dwa główne sposoby jej przeprowadzenia.

Ocena po ruszeniu wegetacji – dokładna i prosta

Dokonujemy jej gdy gleba rozmarzła i nastąpiło wznowienie wegetacji. Wyznaczamy reprezentacyjną powierzchnię 1m2 idąc po przekątnej pola, na której będziemy liczyć rośliny. Znając lub mierząc szerokość rzędów możemy ułatwić sobie to zadanie. Wystarczy wtedy 1 m2 podzielić przez szerokość międzyrzędzia, aby otrzymać długość rzędu, na którym sprawdzamy rośliny. Przykładowo: 1 m2 dzielimy przez 0,25m( szerokość międzyrzędzia) i otrzymujemy 4 metrowy odcinek do naszej analizy. Mając tak wyznaczone powierzchnie lub odcinek liczymy na nim wszystkie zdrowe, żywe rośliny, a także te, których liście są przemrożone, ale mają zdrową szyjką korzeniową. Takich pomiarów wykonujemy od 5 na małych plantacjach do 20 na polach o powierzchni powyżej 15 ha. Zebrane wyniki sumujemy i dzielimy przez liczbę prób. Uzyskany średni wynik mówi nam o stanie plantacji. Jeśli jest poniżej 20 zdrowych roślin na 1m2 i w dodatku występuje duża nierównomierność to taki rzepak kwalifikuję się do usunięcia. Obsada powyżej 40 roślin jest bezpieczna i nie wpłynie na plon. Przy obsadzie 20-40 roślin decyzję o dalszym postępowaniu trzeba podjąć w zależności od wielkości i stopnia rozwoju roślin. W przypadku potrzeby zlikwidowania plantacji trzeba zwrócić uwagę na herbicydy zastosowane jesienią. Większość z nich ma ograniczenia, co do rośliny następczej i zalecenia do postępowania w przypadku wypadnięcia plantacji. Wśród zbóż najbardziej na wymarznięcia narażony jest jęczmień ozimy, następnie pszenica. W mniejszym stopniu pszenżyto i żyto. Oceniając jęczmień ozimy plantacja powinna być zlikwidowana, jeśli obsada nie przekracza 110 roślin/ m2 na bardzo dobrych glebach do 150 na kompleksach żytnich. W przypadku pszenicy wartości kreują się podobnie i w zależności od odmiany i terminu siewu wynoszą od 90 do 150 roślin /m2 na kompleksach dobrych i od 110 do 180 roślin na glebach słabszych. Im pszenica siana później tym większą obsadę powinna posiadać.

Ocena przed ruszeniem wegetacji – najwcześniejsza informacja

Aby podjąć prawidłowe decyzję musimy posiadać jak najwcześniej informację o stanie naszych upraw, jeszcze przed rozpoczęciem sezonu wiosennego. Tutaj możemy posłużyć się dwoma metodami:

Idąc po skosie przez plantację rzepaku, w losowo wybranych miejscach pobieramy rośliny i oceniamy ich stan. Martwe rośliny łatwo wyciągnąć z ziemi z powodu obumierania ich korzeni. Jeśli skórka i warstwa korowa łatwo odchodzi od miazgi korzenia jest to znak także uszkodzenia roślin. Po przekrojeniu rośliny możemy zauważyć także brązowiejące, rozkładające się tkanki. Licząc rośliny zdrowe i uszkodzone i znając liczbę roślin na 1m2 wyliczamy obsadę.

Najlepszą, ale najbardziej pracochłonną metodą oceny plantacji w czasie spoczynku zimowego jest metoda monolitowa. Pobieramy nienaruszony wycinek ziemi wraz z roślinami o wymiarach 30x30 cm i głębokości 20 cm. Przy zmarzniętej glebie wykorzystujemy np. siekierę. Takie 3 losowo pobrane próby umieszczamy w skrzyni i przenosimy najpierw do pomieszczenia w temperaturze 12-14C żeby nasze próbki rozmarzły- świetnie sprawdzi się tu piwnica, a następnie wstawiamy je do pomieszczenia z temperaturą pokojową. Po dwóch tygodniach widzimy ile roślin jest żywych- przyrosły nowe liście, a ile jest roślin martwych. Znając polową obsadę mnożymy ją przez procent żywych roślin i uzyskujemy wiarygodny wynik przezimowania plantacji. Metoda ta dobrze sprawdzi się w przypadku rzepaku. Oceniając zboża pobieramy z pola około 10-20 roślin w taki sposób aby nie doprowadzić do uszkodzenia węzła krzewienia i ostrym narzędziem przycinamy pędy na wysokość 1,5cm nad węzłem krzewienia. Tak przygotowane rośliny układamy na nasączonej woda gazie lub papierze wyłożonym w pojemniku i przykrywamy folią. Umieszczamy w temperaturze pokojowej. Po 24 godzinach przystępujemy do oceny. Brak przyrostu świadczy o martwej roślinie. Przyrost do 4 mm o słabym przezimowaniu natomiast powyżej 10 mm o bardzo dobrej zimotrwałości.

Dla Portalu CenyRolnicze.pl:

mgr inż. Stanisław Świtek
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu