Susza w uprawach zbóż jarych - w których regionach kraju występuje?

Obecnie rolnicy narzekają na nadmiar wody opadowej, a nie jej brak - tak mogłoby się wydawać. Zgodnie z komunikatem IUNG w Puławach są jednak regiony, gdzie zanotowano w lipcu suszę w uprawach zbóż jarych.

 

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2478 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: zbóż ozimych i jarych, kukurydzy na ziarno i kiszonkę, ziemniaka, buraka cukrowego, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, krzewów i drzew owocowych, truskawek oraz roślin strączkowych.

 

W siódmym okresie raportowania tj. od 21 maja do 20 lipca 2017 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Wartości Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie których dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą, są na większości obszarów Polski ujemne.

W obecnym okresie sześciodekadowym zagrożenie susza rolniczą występuje w uprawach:

 

Zbóż jarych

 uprawianych na glebach I kategorii podatności na suszę.

 

Do I kategorii należą gleby bardzo lekkie, grupa granulometryczna:: piasek luźny, piasek luźny pylasty, piasek słabo gliniasty, piasek słabo gliniasty pylasty,

 

Susza nadal występuje w uprawach zbóż jarych w 4 gminach (zmniejszenie o 438 gmin względem poprzedniego okresu sześciodekadowego). Susza notowana jest w 0,16% gmin Polski (zmniejszenie o 17,68 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu). Susza występuje w województwie świętokrzyskim. Szczegółowe dane dotyczące suszy dla tych upraw: liczbę gmin, udział gmin z suszą oraz powierzchnię gruntów ornych dla województwa świętokrzyskiego przedstawia tabela 1.

 

Średnia wartość KBW dla kraju w rozpatrywanym okresie sześciodekadowym wynosiła    -89,6 mm i uległa znacznemu zwiększeniu (o 23 mm) względem poprzedniego okresu. Panujące warunki pogodowe sprawiły wystąpienie bardzo dużych zmian w wartościach KBW względem poprzedniego okresu sześciodekadowego. W obecnym okresie w niektórych rejonach Polski odnotowano wzrost wartości KBW aż o 131 mm, a w innych obszarach kraju notowano stosunkowo małe zmniejszenie tych wartości (o 27 mm). W całej Polsce odnotowano wartości KBW wyższe od -190 mm, co spowodowało przekroczenie wartości krytycznych tylko dla zbóż jarych oraz wystąpienie suszy rolniczej na stosunkowo małej powierzchni (odnotowano ją w 0,02 gruntów ornych woj. świętokrzyskiego).

 

Najniższe wartości KBW w obecnym okresie sześciodekadowym od -160 do -189 mm notowano na Wyżynie Małopolskiej.

Czerwiec charakteryzował się dużym zróżnicowaniem pod względem termicznym. Najzimniej było na dużym terytorium Polski północnej od poniżej 14 do 16^oC. Jednakże panujące warunki termiczne tego miesiąca na tym terenie mieściły się w normie wieloletniej. Natomiast w południowej oraz w zachodniej części kraju było najcieplej od 18 do ponad 19^oC i na tych terenach temperatura była wyższa od normy od 2 a nawet do ponad 2,5^oC. Na przeważającym obszarze Polski czerwiec był cieplejszy od normy od 1 do 2^oC.

 

Dwie pierwsze dekady lipca były zimne. W obu dekadach najzimniej było na dużym terytorium północno-wschodniej Polski od poniżej 15 do 16^oC a najcieplej było w południowo-zachodniej i południowej części kraju od 17 do ponad 18,5^oC.

Czerwiec pod względem opadów atmosferycznych był bardzo zróżnicowany. W południowych i południowo-wschodnich terenach kraju opady były bardzo małe od poniżej 20 do 50 mm, stanowiły one od 50 do 70% normy wieloletniej. Zdecydowanie większe opady odnotowano w północno-zachodniej i północno-wschodniej części Polski od 100 do ponad 160 mm stanowiące od 150 do nawet do ponad 230% normy. Na większości terytorium kraju opady wynosiły od 50 do 100 mm i były większe od normy nawet o 50%.

 

W pierwszej dekadzie lipca występowały trzy pasy o stosunkowo wysokich opadach atmosferycznych: na północy, południu oraz w części środkowej kraju. Na tych terenach notowano opady od 20 do 80 mm. Na pozostałych obszarach Polski opady były niskie od 5 do 20 mm a miejscami nawet nie przekroczyły 5 mm. W drugiej dekadzie lipca na północnym wschodzie i zachodzie kraju w dalszym ciągu notowano wysokie opady od 20 do 80 mm. Natomiast na Lubelszczyźnie opady były zdecydowanie największe wynosiły od 80 mm a miejscami nawet do ponad 100 mm. Niskie opady nie przekraczające 10 mm odnotowano w południowo-wschodniej części kraju. Na przeważającym obszarze Polski opady wynosiły od 5 do 30 mm.

W drugiej dekadzie lipca odnotowano bardzo obfite opady atmosferyczne na terenach gdzie występowała najbardziej dotkliwa susza co spowodowało, że niedobory wody w tych obszarach dla wielu upraw zostały w znacznej mierze zniwelowane.

 

Opracowanie: dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. nadzw., dr hab. Rafał Pudełko, dr Katarzyna Żyłowska, mgr Piotr Koza, mgr Elżbieta Wróblewska - IUNG