System TMR w żywieniu krów mlecznych

TMR (total mixed ration) to racjonalny system żywienia krów o wysokiej wydajności mlecznej. Jest to mieszanina pasz objętościowych i treściwych, zapewniająca odpowiednią ilość energii i białka, jak i składników mineralnych oraz witamin.

Intensywna produkcja mleka oparta jest głównie na systemie żywienia TMR, które umożliwia racjonalne żywienie krów. Strategie te są najczęściej stosowane w gospodarstwach utrzymujących zwierzęta o wysokim potencjale genetycznym do produkcji mleka, tj. krowy rasy holsztyńsko-fryzyjskiej, które mogą efektywnie zwiększać produkcję mleka wraz z suplementacją dawki. Oprócz intensywnych systemów żywienia opartych na kiszonce z kukurydzy i sianokiszonce, gwarantujących optymalne pokrycie potrzeb pokarmowych krów, hodowcy, zwłaszcza w rejonach o dużym udziale trwałych użytków zielonych, wybierają strategie żywieniowe oparte na zielonce pastwiskowej. Wymagają one mniejszych nakładów finansowych, ale trudno jest poprawnie zbilansować dawkę pokarmową, a tym samym osiągać wysoką wydajność mleka. Proporcje pomiędzy tymi systemami żywienia krów są zróżnicowane i zależą od ukształtowania terenu, lokalnych warunków klimatycznych, a także wielkości powierzchni dostępnej do wypasania. Stosowany system żywienia krów ma także wpływ na skład chemiczny i wartość biologiczną mleka. Ilość i jakość produkowanego przez krowy mleka uzależniona jest od wielu czynników, włączając wielkość i skład dawki żywieniowej, rasę, sezon produkcji, stan zdrowia zwierząt czy fazę laktacji.

Jedną z głównych przyczyn stosowania żywienia TMR u bydła jest zapobieganie zaburzeniom trawienia i chorobom przemiany materii u krów o wysokiej wydajności, co jest związane z koniecznością skarmiania dużej ilości pasz treściwych. Inną ważną przyczyną jest występowanie hierarchii w stadzie utrzymywanym w systemie wolnostanowiskowym, podczas pobierania paszy. W takich warunkach krowy mające słabą pozycję w hierarchii stada, były niedokarmiane, a silniejsze zwierzęta były przekarmiane. Podczas stosowania TMR wszystkie zwierzęta pobierają paszę o równej zawartości składników odżywczych. Po przejściu z żywienia tradycyjnego krów na TMR następuje wzrost wydajności mleka.

Aby jak najlepiej dostosować system żywienia dla zwierząt, przed wyborem TMR należy wziąć pod uwagę kilka rzeczy, jak wielkość stada, grupy żywieniowe (krowy zasuszone, w pierwszym okresie laktacji do 120 dnia, od 120 dnia do zasuszenia), zdrowie oraz wiek zwierząt, ekonomię, udogodnienia i stopień mechanizacji. Jeśli cała pasza ma być mieszana w gospodarstwie, należy rozważyć zakup i przechowywanie surowców pasz. Bardzo przydatne w takiej sytuacji jest posiadanie własnego wozu paszowego, którego zakup niestety wiąże się z wysokimi kosztami.

           

Lepsza skuteczność karmienia często występuje w stadach z wykorzystaniem TMR. Podstawowymi zaletami tego systemu są:

• pozytywny wpływ na przemiany w żwaczu poprzez mniejsze wahania pH, zmniejsza to ryzyko kwasicy i innych zaburzeń trawiennych
• mając przez cały czas dostęp do tej samej paszy, krowy jedzą ją powoli, pobierając więcej o 1-1,5 kg s.m., co daje 2,3 l mleka więcej w stosunku do systemu tradycyjnego
• stymuluje syntezę białka mikrobiologicznego
• przez stosowanie systemu TMR można spodziewać się poprawy wykorzystania paszy o około 4% oraz zwiększenie wydajności mleka nawet o 5%, w porównaniu do konwencjonalnego żywienia
• większe możliwości stosowania pasz odpadowych z przemysłu, niechętnie zjadanych przy innych systemach zadawania pasz
• stwarza warunki do zwiększenia wykorzystania mało smakowitych, tanich pasz (słoma) lub komponentów, które często zmniejszają pobranie suchej masy (tłuszcz, sole anionowe)
• ułatwia dozowanie pasz mineralno – witaminowych
• zmniejsza zagrożenia chorobami i zaburzeniami metabolicznymi (ketoza, kwasica, przemieszczenie trawieńca)
• poprawa wskaźników rozrodu krów
• mechanizacja wybierania kiszonki z pryzmy, silosu, co przekłada się na ograniczenie rozkładu tlenowego kiszonek
• mniejszy nakład pracy
• skład TMR ustala się oddzielnie dla każdej grupy na podstawie średniej wydajności mleka i wartości pokarmowej poszczególnych pasz.

Wady sytemu TMR

• stosunkowo duży koszt zakupu wozu paszowego
• żywienie grupowe – zwykle większe (niż przy żywieniu indywidualnym) zużycie mieszanki treściwej na 1 kg mleka, szczególnie przy zróżnicowanym udziale genów hf
• trudności organizacyjne, szczególnie w oborach uwięziowych
• możliwość pobierania nadmiernej ilości paszy przez krowy, co prowadzi do otłuszczenia się krów
• konieczność tworzenia grup technologicznych, zagrożenie syndromem stłuszczonej wątroby w przypadku podziału na zbyt małą liczbę grup technologicznych
• utrudnione stosowanie indywidualnego dodatku drogich dodatków paszowych dla krów o największej wydajności lub z największymi problemami (niacyna, biotyna, drożdże aktywne, itp.)
• mniejsza możliwość kontroli pobierania pasz, możliwość wymieszania pasz nadpsutych
• ograniczone wykorzystanie kiszonek przygotowanych w balotach

Mimo wad, system TMR jest najlepszą opcją w żywieniu krów wysokowydajnych. Pokrywa on w pełni zapotrzebowanie zwierząt na białko, energię, składniki mineralne i witaminy przy spełnieniu warunku właściwego funkcjonowania przewodu pokarmowego. W dużych gospodarstwach mlecznych, warto zainwestować w zakup wozu paszowego, dzięki któremu usprawni się hodowla oraz polepszy się wydajność zwierząt.

 

mgr inż. Alicja Matysiak

Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu