Wapń i fosfor w żywieniu drobiu.

Wapń i fosfor należy do grupy związków mineralnych, których koncentracja w mieszankach dla drobiu musi być odpowiednio zbilansowana.

Oprócz funkcji budulcowej (szkielet), spełniają ważną funkcje jako elektrolity obecne w płynach organizmu. Z tego względu ich niedobór czy nadmiar w mieszance może poważnie zaburzyć prawidłowe funkcjonowanie organizmu i pogorszyć wyniki produkcyjne drobiu.

 

Wapń i fosfor dodawany jest w mieszankach w postaci fosforanów jedno, dwu lub trzy wapniowych oraz kredy pastewnej (źródło wapnia). Konieczność ich suplementowania wynika z niewystarczającej ich absorpcji z komponentów roślinnych. Chociaż ich koncentracja w zbożach oraz innych produktach pochodzenia roślinnego jest dość wysoka to występują w formie niedostępnej dla ptaków. Fosfor w postaci niedostępnej występuje jedynie w komponentach pochodzenia roślinnego, z tego względu komponenty pochodzenia zwierzęcego (np. mączka rybna) stanowią bardzo wartościowe źródło fosforu jak i wapnia. Niedostępną formą fosforu występującą komponentach roślinnych jest forma fitynowa, stanowiąca materiał zapasowy ziarniaka, która uwalniania jest poprzez enzym fitaze w momencie kiełkowania. Niestety enzym ten nie jest wytwarzany w jelicie cienkim ptaków, z tego względu wchłanianie fosforu w formie fitynowej jest upośledzone. Fityniany, chociaż nie są wykorzystywane przez ptaki posiadają zdolność silnego wiązanie z innymi minerałami (np. wapń) jak również składnikami pokarmowymi, czyniąc je niedostępne, obniżając w ten sposób parametry produkcyjne drobiu. Obecnie na rynku dostępne są preparaty enzymatyczne zawierające w swym składzie enzym fitaza. Liczne badania naukowe potwierdzają skuteczność uzupełniania diet w ten enzym, poprzez zwiększenie wykorzystywania wapnia i fosforu przez ptaki czy poprawienie ich wyników produkcyjnych (Sebastian i in., 1996; Hughes i in. 2009).

 

Zalecana koncentracja wapnia i fosforu w mieszankach zmienia się w zależności od okresu wzrostu (mieszanki starter wyższa koncentracja niż mieszanki grower) jak również produkcji (wyższa koncentracja w okresie nieśności) i dostosowana jest do aktualnie dostępnych mieszańców towarowych. Dokładna wymagania pod względem koncentracji tych składników mineralnych można znaleźć w specyfikacjach żywieniowych dostępnych na stronach internetowych producentów tychże mieszańców. Należy jednak zaznaczyć, że ważniejszym od całkowitego stężenia wapnia i fosforu przyswajalnego w mieszankach jest wzajemny stosunek między nimi, który decyduję o prawidłowym wykorzystaniu obydwóch pierwiastków. Obecne zalecenia dla kurcząt rzeźnych pokazują iż stosunek wapnia do fosforu przyswajalnego powinien wynosić 2:1, natomiast kur nieśnych ze względu na produkcje jaj nawet 12: 1.

 

Objawami niedobory ale również i nadmiaru wapnia i fosforu w diecie u rosnących ptaków są różnego rodzaju krzywice. W przepadku dorosłych ptaków u których rozwój somatyczny został już zakończony do nieprawidłowości dotyczących układu kostnego, wynikających z niedoboru wapnia albo fosforu należy rozmiękanie, prowadzące do osteoporozy. Należy jednak zaznaczyć iż najbardziej narażoną grupą ptaków na niedobór wapnia jak i fosforu są nioski. Wysoka produkcja jaj w tym skorupy wymaga od żywieniowców bardzo precyzyjnego zbilansowania tych składników mineralnych. Pierwszymi objawami dająca sygnał o możliwym niedoborze jest produkcja jaj o cienkich, miękkich skorupach lub u ptaków obserwuje się znużone i gwałtowne przyjecie pozycji leżącej z wyciągniętymi nogami. Powstałe zachowanie związane jest z osteoporozą i licznymi złamaniami, jak i uciskiem na rdzeń kręgowy.

 

Podsumowując, uzyskanie zadowalających wyników produkcyjnych drobiu nie związane jest z wyłącznie z zaspokojeniem potrzeb na energie czy białko ogólne ale również na wapń i fosfor. Stosunkowo wczesne rozpoznanie specyficznych objawów charakterystycznych dla niedoboru lub nadmiaru tychże ważnych składników mineralnych, w łatwy sposób umożliwi uniknięcie strat i poprawienie wyników produkcyjnych drobiu.  

 

Hughes, A. L., Dahiya, J. P., Wyatt, C. L., & Classen, H. L. (2009). Effect of Quantum phytase on nutrient digestibility and bone ash in White Leghorn laying hens fed corn-soybean meal-based diets. Poultry Science, 88(6), 1191-1198. doi: 10.3382/ps.2008-00233

Sebastian, S., Touchburn, S. P., Chavez, E. R., & Lague, P. C. (1996). Efficacy of supplemental microbial phytase at different dietary calcium levels on growth performance and mineral utilization of broiler chickens. Poultry Science, 75(12), 1516-1523.

 

Dla Portalu CenyRolnicze.pl:

 

mgr inż. Marcin Hejdysz, mgr inż. Anita Zaworska

Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej,

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu