Na jakim poziomie jest bioasekuracja, a konkretniej praktyki czyszczenia i dezynfekcji na fermach świń w Europie? Sprawdzono, jak to wygląda w 10 państwach UE, w tym w Polsce, Niemczech, Belgii i Holandii. Polska znalazła się wśród państw o najwyższym poziomie bioasekuracji.
Czyszczenie i dezynfekcja na europejskich fermach świń
Zespół naukowców z Belgii postanowił sprawdzić, na jakim poziomie znajduje się bioasekuracji – a dokładniej praktyki czyszczenia i dezynfekcji – na fermach trzody chlewnej w Europie. W idealnej sytuacji w każdym gospodarstwie powinien być przestrzegany protokół regularnego czyszczenia na sucho i na mokro, dezynfekcji i oceny jej skuteczności – dostosowany do pomieszczeń, pojazdów i sprzętu. Częścią dobrej bioasekuracji powinny być również zasady odnoszące się do personelu i gości (m.in. odzież ochronna, dezynfekcja lub zmiana obuwia, dezynfekcja rąk).
W Europie środki i zasady bioasekuracji na fermach trzody chlewnej różnią się nieco w zależności od państwa. Każdy kraj ma własne wytyczne lub kodeksy postępowania w zakresie bezpieczeństwa biologicznego. Wdrożenie i przestrzeganie tych środków zależy też od wielu czynników. Znaczenie mają m.in. wielkość gospodarstwa, rodzaj produkcji, możliwości ekonomiczne i techniczne oraz obecna sytuacja epidemiologiczna.
W najnowszych badaniach naukowcy, aby obiektywnie ocenić poziom bioasekuracji na fermach trzody chlewnej, wykorzystali system nazwany Biocheck.UGent™ (dostępny na stronie: https://biocheckgent.com/en). Jest to system oceny oparty o 109 pytań podzielonych na 6 podkategorii dotyczących bioasekuracji zewnętrznej i 6 dotyczących bioasekuracji wewnętrznej.
Zewnętrzna bioaskuracja obejmuje takie kwestie, jak zakup i transport zwierząt, usuwanie zwłok zwierząt i obornika, sposób zaopatrzenia fermy w paszę, wodę i sprzęt, zwalczanie szkodników oraz kontrolę pracowników i gości wchodzących na teren gospodarstwa. Wewnętrzna bioaskuracja dotyczy natomiast działań podejmowanych w obrębie fermy, m.in. zarządzanie zdrowiem, rozrodem i chowem zwierząt, regularne czyszczenie i dezynfekcję. Odpowiedź na każde z pytań w systemie Biocheck.UGent™ daje informację o wprowadzeniu danego środka bezpieczeństwa lub jego braku, za co ferma otrzymuje odpowiednią punktację.
Bioasekuracja na polskich fermach oceniona wysoko
Badania przeprowadzono w latach 2019-2022. Naukowcy zebrali odpowiedzi na pytania dotyczące bioasekuracji z 37 283 konwencjonalnych gospodarstw trzody chlewnej. W sumie do analizy włączono dane z 10 państw europejskich, tj. z Polski, Belgii, Finlandii, Irlandii, Włoszech, Hiszpanii, Holandii, Niemczech, Słowenii i Serbii.
Liczba gospodarstw z danego państwa, które wzięły udział w badaniach. Źródło: Makovska, Iryna, et al. "Assessment of Cleaning and Disinfection Practices on Pig Farms across Ten European Countries." Animals 14.4 (2024): 593.
Badanie ujawniło zauważalne różnice w poziomie bioasekuracji w państwach objętych badaniem. Włochy, Polska i Belgia uzyskały najwyższą ogólną ocenę, natomiast Serbia, Słowenia i Irlandia zostały ocenione najniżej. Warto jednak wziąć pod uwagę różnice w liczbie ferm, z których otrzymano dane z państw, jak również fakt, że zgłaszanie wyników było dobrowolne. Mogło to wpłynąć na uzyskane wyniki.
W okresie czterech lat, w których prowadzono badania, zauważono ogólną poprawę praktyk dotyczących czyszczenia i dezynfekcji na fermach trzody chlewnej w Europie. Poziom bioasekuracji podniósł się szczególnie w Belgii, Holandii, Finlandii, Włoszech i Hiszpanii. Polska również wykazała poprawę niektórych elementów bezpieczeństwa biologicznego na fermach w badanym okresie.
Polska liderem w wielu kategoriach
Z badania wynika, że w większości państw wprowadzone zostały „śluzy sanitarne” dla osób wchodzących do budynków chlewni i są konsekwentnie stosowane – szczególnie w Holandii i Niemczech, gdzie rozwiązanie to stosuje aż 94% ferm. Najgorzej w tej kategorii wypadła Słowenia, gdzie tylko 27% gospodarstw przyznało się do stosowania śluz sanitarnych.
Nieco słabiej wypadły wyniki dotyczące „obecności i prawidłowego stosowania wanien dezynfekcyjnych lub mat/myjek do butów” przy wejściu na teren gospodarstw. Z badania wynika, że rozwiązanie to zostało wdrożone na wysokim poziomie w Belgii (88% ferm), Finlandii (79% ferm) oraz Polsce (75% ferm). Z drugiej strony wdrożenie tych środków uznano za niewystarczające na Słowenii (19%) oraz we Włoszech (30%).
Z danych dotyczących realizacji działań związanych z wprowadzaniem materiałów, sprzętu i nowych zwierząt do budynków gospodarstwa wynika, że wzorowe procedury sprzątania, dezynfekcji, czy kwarantanny dla zwierząt prowadzi zaledwie 22% gospodarstw. Gospodarstwa polskie odnotowały wyższy poziom realizacji tych działań (65% ferm) w porównaniu z innymi krajami.
Wzorowe przestrzeganie bioasekuracji wewnętrznej
Problemem w wielu państwach okazały się praktyki dotyczące bioasekuracji wewnętrznej. W większości krajów stwierdzono niewystarczające wdrożenie środków dotyczących „czyszczenia rąk i butów oraz ich dezynfekcji pomiędzy przedziałami/jednostkami” - z różnymi grupami technologicznymi świń w gospodarstwie. Tylko 40% gospodarstw przyznało, że stosuje czyszczenie i dezynfekcję lub zmianę obuwia przed przejściem do innego sektora gospodarstwa. Jeszcze mniej gospodarstw (19%) posiada stanowiska do mycia rąk i/lub sprzęt do dezynfekcji rąk pomiędzy przedziałami/jednostkami. Znowu, najlepsze wdrożenie tych praktyk wykazały gospodarstwa polskie (odpowiednio 68% i 49%).
W zakresie wdrażania „procedury czyszczenia i dezynfekcji po każdym okresie produkcyjnym” ogółem 79% gospodarstw europejskich otrzymało zadowalający wynik. Polska znowu znalazła się w czołówce, z 96% fermami stosującymi się do wytycznych. Oceniono również jakość procedur czyszczenia i dezynfekcji – w tym prawidłowe przestrzeganie kolejnych ich etapów – tzn.: czyszczenie na sucho, namaczanie, czyszczenie pod wysokim ciśnieniem, pierwsze suszenie pomieszczenia, dezynfekcja pomieszczenia, drugie suszenie pomieszczenia oraz testowanie efektywności dezynfekcji. Stwierdzono, że wzorowo przeprowadza je nieco ponad połowa gospodarstw (65%). Najwyższe wyniki w tym zakresie otrzymały Polska, Włochy oraz Belgia.
Na podstawie:
Makovska, Iryna, et al. "Assessment of Cleaning and Disinfection Practices on Pig Farms across Ten European Countries." Animals 14.4 (2024): 593.
