Mleko

Od dłuższego czasu ulega drastycznemu pogorszeniu sytuacja na rynku produktów mleczarskich w Polsce i w innych krajach Unii Europejskiej, szczególnie Europy Środkowo-Wschodniej. Objawy tej zapaści mleczarskiej to wyhamowanie możliwości sprzedaży poza granice kraju i w konsekwencji praktycznie codziennie niższe ceny produktów mleczarskich.

Obniżki o kolejne 50 groszy ogłosiła między innymi, jedna z największych spółdzielni mleczarskich na terenie Wielkopolski. Mniejsze Spółdzielnie płacą za mleko często mniej niż 1,50 zł/l. Jak wskazują fachowcy, koszt jednostkowy wyprodukowania litra mleka w gospodarstwie rolnym wynosi obecnie ok. 2,00-2,50 zł/l i jest zróżnicowany w zależności od wielkości stada, technologii produkcji oraz dostępności do pasz.

Rolnicy sprzedający mleko do gostyńskiej Spółdzielni Mleczarskiej otrzymali informacje, że zmieniła się cena, jaką będą dostawać w skupie mleka klasy ekstra. Kwotę zmniejszono o 0,50 zł, do 1,50 zł za litr. Dla wielu rolników oznacza to koniec produkcji mleka.

Według Głównego Urzędu Statystycznego cena skupu mleka w marcu 2023 r. wyniosła 222,54 zł /1 hl i była wyższa o 13,3 % niż w marcu 2022 r. Cena skupu mleka w odniesieniu do lutego 2023 r. była o 2,1 % niższa.

- Żądamy od naszych władz ochrony krajowego przemysłu mleczarskiego poprzez wprowadzenie lustrzanych środków: zakazu importu polskich produktów mleczarskich na Ukrainę na czas obowiązywania zakazu importu ukraińskich produktów mleczarskich do Polski – głosi komunikat Związku Przedsiębiorstw Mleczarskich Ukrainy.

Według Głównego Urzędu Statystycznego cena skupu mleka w lutym 2023 r. wyniosła 227,40 zł /1 hl i była wyższa o 23,4 % niż w lutym 2022 r. Cena skupu mleka w odniesieniu do stycznia 2023 r. była o 7,4 % niższa.

Zmiany strukturalne w rolnictwie odcisnęły piętno również w Szwecji. W ciągu ostatnich 30 lat 93% gospodarstw mleczarskich zaprzestało produkcji.

Dla producentów mleka 2023 rok nie zaczął się dobrze. W styczniu br. ceny skupu mleka zaczęły spadać i wiele mleczarni obniżyło je o 30, a nawet ponad 40 gr na litrze. Według analityków ta tendencja spadkowa ma się utrzymać jeszcze co najmniej przez najbliższych kilka miesięcy. To zła wiadomość dla producentów, którzy jednocześnie borykają się z rosnącymi kosztami produkcji. – Jeżeli ta sytuacja się utrzyma, może doprowadzić przede wszystkim do upadku małych gospodarstw, które dostarczają mleko – mówi Marcin Hydzik, prezes Związku Polskich Przetwórców Mleka.

Napoje roślinne nie są odpowiednią alternatywą dla mleka, ponieważ mają bardzo różne składy odżywcze. To odkrycie pochodzi z nowego badania przeprowadzonego przez Duński Instytut Żywności, który przeanalizował zawartość składników odżywczych w napojach owsianych, sojowych, ryżowych i migdałowych. Zgodnie z wynikami, napoje na bazie roślin są wyraźnie innym rodzajem żywności niż mleko, o niższej zawartości składników odżywczych. 

Podlaska Izba Rolnicza zwróciła się z wnioskiem o wprowadzenie interwencyjnego skupu produktów mlecznych poprzez zwiększenie udziału produktów mlecznych w rozporządzeniu ministra rolnictwa w sprawie szczegółowego zakresu zadań realizowanych przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa związanych z wdrożeniem programu dla szkół oraz wystosowanie wytycznych o zwiększeniu udziału produktów mlecznych w strukturze zakupów dla wojska polskiego, szpitali, domów dziecka i seniora.

- Jeżeli rolnik ma 20 ha, a 30 ha dodatkowo „na gębę” dzierżawi od kogoś, to dla niego większe dochody przynosi produkcja mleka i żyje z towarowej produkcji. Producenci mleka nie żyją z dopłat, oni żyją z produkcji mleka. Dopłata jest raz w roku, a wypłata jest dziesiątego dnia każdego miesiąca – zauważa Konrad Krupiński - wiceprezes Warmińsko-Mazurskiego Związku Hodowców Bydła Mlecznego.

- Spadek ceny mleka poniżej 2 złotych za litr jest nie do przyjęcia przy tych kosztach. To jest zabójstwo - 2 złote mogę jeszcze przetrwać, ale to nie znaczy, że mam zysk. Mogę tylko pójść na przetrwanie – powiedział o sytuacji rynkowej Wiktor Szmulewicz - prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych i producent mleka.

Według Głównego Urzędu Statystycznego cena skupu mleka w styczniu 2023 r. wyniosła 245,53 zł /1 hl i była wyższa o 34,2 % niż w styczniu 2022 r. Cena skupu mleka w odniesieniu do grudnia 2022 r. była o 10,9 % niższa.

- Jeszcze w grudniu mieliśmy bardzo dobre ceny w skupie. W styczniu doszło do bardzo gwałtownego i głębokiego załamania. Ceny w skupie spadły o 60 groszy na litrze. Ten kryzys był do przewidzenia. Ceny masła i serów dojrzewających poszły tak wysoko w górę, że klienci zaczęli rezygnować z zakupów – mówi Martin Ziaja, członek zarządu Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka.

- Na rynku mleka obserwujemy zdecydowane obniżki cen skupu tego surowca. W styczniu i lutym cena mleka surowego w skupie spadła o 50-80 gr/l w zależności od mleczarni. Średnia cena skupu wynosi obecnie w woj. wielkopolskim około 2,40 zł/l. To prawdopodobnie nie jest jeszcze koniec tych obniżek – informuje Wielkopolska Izba Rolnicza. 

Prezes Izby Rolniczej Województwa Łódzkiego, Bronisław Węglewski, skierował pismo do Wiktora Szmulewicza - prezesa KRIR z prośbą o interwencję w sprawie drastycznych obniżek cen skupu mleka w mleczarniach. W województwie łódzkim OSM Radomsko obniżyło cenę skupu aż o 50 groszy za litr, a inne mleczarnie uczyniły podobnie.

Francuski gigant mleczarski Lactalis sprzedaje do 40% swojego mleka ekologicznego jako zwykłe mleko. W podobny sposób postępują inne duże francuskie mleczarnie. Najwyraźniej dzieje się tak, ponieważ nie ma już wystarczającego popytu ze strony konsumentów. Bywa tak, że rolnicy otrzymują większe stawki za oddanie do skupu mleka konwencjonalnego niżeli za produkt ekologiczny.

Producenci mleka borykają się z wysokimi kosztami produkcji, głównie pasz, nawozów oraz energii elektrycznej. Koszty pasz we wrześniu wynosiły 370 EUR/t. Ceny nadal rosną, ale są niższe niż z początku roku. Koszty produkcji są zdecydowanie wyższe niż w roku ubiegłym.

Prezes UOKiK Tomasz Chróstny postawił zarzuty Spółdzielni Mleczarskiej Mlekpol. Przedsiębiorca może nieuczciwie wykorzystywać swoją przewagę kontraktową wobec dostawców. Spółdzielni grozi za to kara do 3 proc. rocznego obrotu przedsiębiorcy.

W okresie pierwszych ośmiu miesięcy 2022 r. odnotowano wzrost wartości eksportu towarów rolno-spożywczych z Polski. W tym okresie ich sprzedaż za granicę osiągnęła 30,3 mld EUR (140 mld zł), o 26,7% więcej niż w tym samym okresie ubiegłego roku.