Bocian biały to jeden z tych gatunków ptaków, który jest powszechnie znany i wręcz uznawany za emblemat ochrony przyrody. Bociany budują sporych rozmiarów, imponujące przez wiele lat wykorzystywane gniazda. Okazuje się jednak, że te spore konstrukcje służą nie tylko bocianom, ale i innym gatunkom ptaków, przede wszystkim wróblom domowym. W bocianich gniazdach stwierdzano także bogaty świat roślin i bezkręgowców, co wspólnie tworzy swoisty ekosystem.
Wyobraźmy sobie, że w gnieździe są pisklęta, wokół nich krąży mnóstwo krwiopijnych owadów – komarów, meszek i innych – czy mogą one stanowić potencjalne źródło pokarmu dla owadożernych ptaków i nietoperzy? I na to pytanie odpowiedziała grupa badaczy, z którymi miałem zaszczyt współpracować z Technische Universität München (Peter Mikula), Uniwersytetu Szczecińskiego (Łukasz Jankowiak), firmy ENINA (Andrzej Łuczak), Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (Łukasz Myczko i niżej podpisany), a praca została opublikowana w Journal of Ornithology. Okazało się, że badane zagadnienie to był naprawdę przysłowiowy strzał w dziesiątkę. Już na wstępnym etapie, tak zwanym early on-line, praca była chętnie ściągana i komentowana w mediach społecznościowych, przez co znalazła się w 1% najpopularniejszych prac opublikowanych w tym czasopiśmie.
Podsumowując wyniki, w badaniu oceniano obecność owadożernych ptaków latających (jaskółki, jerzyki, dymówki), wróbli oraz nietoperzy wokół 51 par gniazd bociana białego oraz miejsc kontrolnych w Polsce. Odkryto, że liczba ptaków była znacząco wyższa w pobliżu aktywnych gniazd bocianów niż w miejscach kontrolnych, co jednak nie dotyczyło nietoperzy. Zatem gniazda bociana białego, oprócz swojej pierwotnej funkcji, mogą pełnić ważną rolę w ochronie współwystępujących gatunków, przyciągając ptaki i potencjalnie nietoperze w poszukiwaniu pożywienia. To odkrycie podkreśla złożoność interakcji międzygatunkowych w ekosystemach oraz potencjalne korzyści wynikające z obecności gatunków parasolowych, takich jak bocian biały.
Wyniki badań wskazują na to, że ochrona bociana białego i jego gniazd przynosi dodatkowe korzyści dla różnorodności biologicznej, wspierając populacje innych ptaków i potencjalnie nietoperzy. Podkreśla to znaczenie bocianów białych jako gatunku parasolowego, którego obecność wspiera ochronę wielu innych gatunków. W konsekwencji to zjawisko bardzo przydatne dla projektowania i ewaluacji funkcjonowania miejsc ochrony.
Autorzy badań mają także pomysły na przyszłość. Widać bowiem wyraźnie, że chociaż gniazda bociana białego przyciągają ptaki, to nietoperze wydają się być mniej wrażliwe na ich obecność. Dalsze badania mogą pomóc zrozumieć, jak różne gatunki korzystają z gniazd bocianów i jakie inne czynniki wpływają na te interakcje. Ponadto, wyniki te mogą inspirować do nowych strategii ochrony przyrody, które uwzględniają kompleksowe sieci ekologiczne i współzależności między gatunkami.
Podsumowując, badanie przynosi nowe spojrzenie na ekologiczną rolę gniazd bociana białego, ukazując je jako ważne punkty przyciągające różnorodne gatunki ptaków i potencjalnie nietoperzy. Odkrycia te podkreślają znaczenie ochrony bocianów białych nie tylko dla ich własnego dobra, ale także dla dobra innych gatunków, co ma istotne implikacje dla strategii ochrony przyrody i zarządzania ekosystemami.
Tryjanowski, P., Jankowiak, Ł., Myczko, Ł., Mikula, P., & Łuczak, A. (2024). White stork Ciconia ciconia nests as an attractant to birds and bats. Journal of Ornithology, 1-5. – kliknij.
