Podstawowe informacje o egzekucji administracyjnej

Egzekucja administracyjna jest stosowana w przypadku uchylania się przed dłużnika od obowiązku spełnienia świadczenia. Zasady postępowania oraz środki przymusu, jakie mogą być stosowane przez administracyjne organy egzekucyjne w celu doprowadzenia do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków, uregulowane zostały w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

 

Co podlega egzekucji administracyjnej?

 

Art. 2 § 1 ustawy wskazuje ich katalog. Egzekucji administracyjnej podlegają między innymi następujące obowiązki:

- podatki, opłaty i inne należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa,

- grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej,

- należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie innych ustaw,

- koszty egzekucyjne i koszty upomnienia,

- obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właściwości organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego lub przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego.

 

Egzekucja administracyjna obowiązków wymienionych powyżej jest możliwa wyłącznie na podstawie decyzji, postanowienia lub orzeczenia właściwego organu, a w zakresie administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego – bezpośrednio z przepisu prawa, chyba że przepis szczególny zastrzega dla tych obowiązków tryb egzekucji sądowej.

 

Obowiązki wierzyciela

 

Wierzyciel przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego ma obowiązek przesłać zobowiązanemu upomnienie. W razie uchylania się zobowiązanego od wykonania obowiązku wierzyciel powinien podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych.

 

Wszczęcie egzekucji administracyjnej

 

Egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli wierzyciel, po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku, przesłał mu pisemne upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego oraz inne dane niezbędne do prawidłowego wykonania obowiązku przez zobowiązanego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia tego upomnienia.

 

Rozstrzygnięcia organu

 

O ile przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej, rozstrzygnięcie i zajmowane przez organ egzekucyjny lub wierzyciela stanowisko w sprawach dotyczących postępowania egzekucyjnego następuje w formie postanowienia. Na postanowienie to służy zażalenie, jeżeli ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub Kodeks postępowania administracyjnego tak stanowi. Zażalenie wnosi się do organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżone postanowienie, w terminie 7 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia.

 

 

Fot. 1 - Przed podjęciem czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych wierzyciel może podejmować działania informacyjne wobec zobowiązanego zmierzające do dobrowolnego wykonania przez niego obowiązku.

 

Organy

 

Organami egzekucyjnymi w egzekucjach pieniężnych są następujące podmioty:

- naczelnik urzędu skarbowego,

- właściwy organ gminy o statusie miasta, wymienionej w odrębnych przepisach oraz miasta stołecznego Warszawy,

- dyrektor oddziału ZUS,

- dyrektor oddziału regionalnego Agencji Mienia Wojskowego,

- inny organ w zakresie określony odrębnymi przepisami.

 

Organami egzekucyjnymi w egzekucjach niepieniężnych są następujące podmioty:

1) wojewoda;

2) właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego,

3) kierownik wojewódzkiej służby, inspekcji lub straży,

4) kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży,

5) ponadto w przypadkach określonych szczególnymi przepisami jako organ egzekucyjny w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym działa każdy organ Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu lub Straży Granicznej, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, organ Państwowej Inspekcji Pracy wydający decyzję w pierwszej instancji, organ straży pożarnej kierujący akcją ratowniczą, a także inne organy powołane do ochrony spokoju, bezpieczeństwa, porządku, zdrowia publicznego lub mienia społecznego.

 

Zasady prowadzenia egzekucji

 

Postępowanie egzekucyjne wszczyna się na wniosek wierzyciela o wszczęcie egzekucji administracyjnej i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego, sporządzonego według ustalonego wzoru. Wierzyciel będący jednocześnie organem egzekucyjnym wszczyna postępowanie egzekucyjne z urzędu poprzez nadanie tytułowi wykonawczemu przez siebie wystawionemu klauzuli o skierowaniu tego tytułu do egzekucji administracyjnej.

 

Wszczęcie egzekucji administracyjnej następuje z chwilą:

- doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego,

- doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu wierzytelności lub innego prawa majątkowego, jeżeli to doręczenie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego;

- podpisania protokołu zajęcia ruchomości przez pracownika obsługującego organ egzekucyjny, jeżeli to podpisanie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego;

- wpisu w księdze wieczystej o wszczęciu egzekucji z nieruchomości lub złożenia wniosku o wpis o wszczęciu egzekucji z nieruchomości do zbioru dokumentów, jeżeli ten wpis lub to złożenie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego.

 

Organ egzekucyjny bada z urzędu dopuszczalność egzekucji administracyjnej; organ ten nie jest natomiast uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.

 

Organ egzekucyjny stosuje środki egzekucyjne, które prowadzą bezpośrednio do wykonania obowiązku, a spośród kilku takich środków – środki najmniej uciążliwe dla zobowiązanego.

 

Fot. 2 - Wierzyciel może stosować różne środki egzekucyjne, w celu wyegzekwowania należności.

 

Środki egzekucyjne

 

Wyróżniamy środki egzekucyjne:

1) o charakterze pieniężnym:

- z pieniędzy,

– z wynagrodzenia za pracę,

– ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego, a także z renty socjalnej,

– z rachunków bankowych,

– z innych wierzytelności pieniężnych,

– z praw z instrumentów finansowych w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi, zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku, oraz z wierzytelności z rachunku pieniężnego służącego do obsługi takich rachunków,

– z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych,

– z praw majątkowych zarejestrowanych w rejestrze akcjonariuszy,

– z weksla,

– z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej,

– z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,

– z pozostałych praw majątkowych,

– z ruchomości,

– z nieruchomości

2) o charakterze niepieniężnym:

a) grzywna w celu przymuszenia,

b) wykonanie zastępcze,

c) odebranie rzeczy ruchomej,

d) odebranie nieruchomości, opróżnienie lokali i innych pomieszczeń,

e) przymus bezpośredni.

 

Przedmioty wolne od zajęć

 

Fot. 3 - Art 8 § 1 ustawy wymienia jakie przedmioty nie podlegają egzekucji, np. nie podlega egzekucji zapas opału na okres 30 dni. Dotyczy to również dłużników – rolników.

 

Z kolei art. 8 a ustawy jakie dodatkowo przedmioty są wolne od egzekucji w przypadku rolnika prowadzącego gospodarstwo rolne. Są to:

1) jeden koń wraz z uprzężą, jedna krowa, dwie kozy, jeden tryk i dwie owce, jedna maciora oraz dziesięć sztuk drobiu;

2) jedna jałówka lub cieliczka w przypadku braku krowy;

3) zapasy paszy i ściółki dla inwentarza, o którym mowa w pkt 1 i 2, aż do najbliższych zbiorów;

4) jeden pług, jeden zespół bron, jeden kultywator, jeden kierat, jedna sieczkarnia, jeden wóz, jedne sanie robocze;

5) zboże lub inne ziemiopłody, niezbędne do najbliższych siewów lub najbliższego sadzenia w gospodarstwie rolnym zobowiązanego;

6) zwierzęta gospodarskie w drugiej połowie okresu ciąży i w okresie odchowu potomstwa oraz to potomstwo w okresie: źrebaki do 5 miesięcy, cielęta do 4 miesięcy, jagnięta do 3 miesięcy, prosięta do 2 miesięcy i koźlęta do 5 miesięcy;

7) zakontraktowane zwierzęta rzeźne, jeżeli ich waga nie odpowiada warunkom handlowym albo termin dostawy nie upłynął lub nie upływa w miesiącu przeprowadzenia egzekucji;

8) jeden ciągnik na 25 ha powierzchni gruntów, nie mniej jednak niż jeden ciągnik na gospodarstwo rolne, wraz z urządzeniami towarzyszącymi niezbędnymi do uprawy, pielęgnacji, zbioru i transportu ziemiopłodów;

9) jeden silnik elektryczny;

10) podstawowe maszyny i narzędzia rolnicze w ilości niezbędnej do pracy w gospodarstwie rolnym zobowiązanego;

11) podstawowy sprzęt techniczny niezbędny do zakończenia cyklu danej technologii produkcji w gospodarstwie specjalistycznym zobowiązanego;

12) zapasy paliwa i części zamienne niezbędne do normalnej pracy ciągnika i maszyn rolniczych na okres do zakończenia cyklu produkcyjnego;

13) nawozy oraz środki ochrony roślin w ilości niezbędnej na dany rok gospodarczy dla gospodarstwa rolnego zobowiązanego;

14) stado użytkowe kur niosek w okresie pierwszych 6 miesięcy nośności;

15) stado podstawowe zwierząt futerkowych oraz zwierzęta futerkowe, co do których hodowca zawarł umowę kontraktacyjną na dostawę skór z tych zwierząt;

16) zapasy paszy i ściółki dla inwentarza, o którym mowa w pkt 6, 7, 14 i 15, aż do najbliższych zbiorów;

17) zapasy opału na okres 6 miesięcy;

18) zaliczki kontraktacyjne.

 

Szczegółowe zasady wyłączeń egzekucyjnych reguluje również art. 8 a ust. 2 – 6 ustawy.