Nietoperze nie należą do zwierząt szczególnie dobrze znanych i lubianych. Trafiają jednak nawet do kultury masowej, a przypadek Batmana spowodował zwiększone zainteresowanie życiem tych ssaków. Również ujmując zagadnienie nieco poważniej, widać pewne zmiany w podejściu do nietoperzy, a ich ekologiczne funkcje i znaczenie dostrzegają nawet właściciele winnic. Cóż może łączyć te latające ssaki z winem? Zaskakująco sporo aspektów.
Ostatnia dyskusja, na łamach magazynu ABC, w gorącej Australii uświadomiła nam jak temat jest istotny (szczegóły można poczytać tutaj - kliknij). Australijskie zagadnienie zaraz nieco przybliżę, by następnie pokazać wątki chiropterologiczne z innych części świata. Bowiem o nietoperzach w winnicach wspomina się w coraz większej liczbie prac naukowych. Na razie zerknijmy jednak na ziemię kangurów i koala.
Nietoperze to ważny element fauny Australii i Oceanii, jest ich w samej Australii ponad 80 gatunków. Wiele z nich to zwierzęta bardzo małe, ważące czasem zaledwie 3g! Jednak ich rola jest nie do przecenienia., to herosi usług ekosystemowych. Nietoperze są po prostu wytrawnymi łowcami owadów, także tych niszczących winnice. Jedynym problemem pozostaje dotarcie z tą informacja do właścicieli winnic. Gdy się to uda, to z nietoperzy potrafią być dumni bardziej niż z kangurów. Montują dla nich w winnicach specjalne budki dla nietoperzy – wszystko po to by zwabić te ssaki i wykorzystać ich żarłoczność. Spodobał mi się często podawany w Australii, niezwykle pragmatyczny argument – 1000 owadów załatwionych w ciągu jednej nocy to naprawdę coś. Nie zaskakuje więc, że informacje o nietoperzach winiarze przekazują sobie z ust do ust, z winnicy do winnicy. W Australii wystarczyło takie amatorskie poruszenie. W Starym Świecie trzeba nazbierać więcej naukowych dowodów.
Badacze z francuskiego Montpellier, sprawdzili jakie nietoperze piszczą (naprawdę piszczą! - dźwięki oznaczano dzięki specjalnym detektorom ultrasonicznym) w 10 winnicach utrzymywanych w reżimie organicznym. Najliczniejsze były trzy gatunki Pipistrellus pipistrellus, Pipistrellus kuhlii i Epstesicus serotinus. Badacze zaś zauważyli, że w tych winnicach, gdzie sporo było nietoperzy, odnotowywano mniej motyli nocnych (popularnie nazywanych ćmami) i innych niebezpiecznych dla winnic owadów. Ponownie potwierdzono ciężki nietoperzowy wysiłek sprzyjający funkcjonowaniu winnic.
W Chile, Kalifornii czy słonecznej Italii było całkiem podobnie. Winnice to ciekawe miejsce dla nietoperzy. Oczywiście zmienia się ich skład gatunkowy i liczebność w zależności od regionu i sposobu uprawy. Im bardziej organiczna winnica tym nietoperzy więcej, a część badaczy wręcz sugeruje, że na podstawie obecności i liczebności tych ssaków można wnioskować o poziomie stosowanych pestycydów. Nad ekologicznymi parcelami nocą powinno wręcz się roić od nietoperzy! Sprawa jednak wcale nie jest taka prosta, bowiem ich występowanie zależy nie tylko od miejsca żerowania (winnic), ale od struktury całego krajobrazu (miejsc wilgotnych, połaci lasów i wsi). W tych miejscach znajdują alternatywne źródła pokarmu, ale też mogą zakładać kolonie rozrodcze.
Poza ekonomią pozostaje jeszcze aspekt estetyczny. O ile ptaki potrafią być szkodnikami w winnicach, to budzą i tak większe zainteresowanie niż nietoperze. Pewnie to zasługa ich dziennej aktywności i stąd lepszej rozpoznawalności przez ludzi. Poza tym są bardziej kolorowo ubarwione stanowią więc istotny element winnych etykiet. Oczywiście wyszukałem i nietoperzowe etykiety. Takie są; często nawet gustowne i propagujące ochronę tych ssaków. Ptasich jest jednak znacznie więcej. O etykietach i trudach ptasiego życia w winnicach wspominam w książce Wino i ptaki – wiele aspektów relacji ptaki – nauka - wino jest zaskakująco podobnych nietoperzom. Szczególnie zainteresowanych zachęcam do lektury - kliknij.
Literatura:
Sentenac, G., & Rusch, A. (2017). Effect of landscape context on bat communities in vineyards. In Écologie Chimique: nouvelles contributions à la protection des cultures contre les ravageurs et 11e Conférence Internationale sur les Ravageurs et Auxiliaires en Agriculture, 24 au 26 octobre 2017, Montpellier, France (pp. 371-381). Association Française de Protection des Plantes (AFPP).
Rodríguez-San Pedro, A., Chaperon, P. N., Beltrán, C. A., Allendes, J. L., Ávila, F. I., & Grez, A. A. (2018). Influence of agricultural management on bat activity and species richness in vineyards of central Chile. Journal of Mammalogy, 99, 1495-1502.
Kelly, R. M., Kitzes, J., Wilson, H., & Merenlender, A. (2016). Habitat diversity promotes bat activity in a vineyard landscape. Agriculture, Ecosystems & Environment, 223, 175-181.
Przykłady winnych etykiet z nietoperzami:
