USD -
3.8317
EUR -
4.2779
GBP -
5.0961
DKK -
0.5735
Jerzyki to ptaki pod wieloma względami niezwykłe. Spędzają większość swojego życia w powietrzu: potrafią jeść, spać, a nawet kopulować w locie. Lot przerywają tylko na czas lęgów. Niestety w nowoczesnej architekturze brakuje miejsc nadających się na założenie przez nich gniazda. Był to jeden z głównych tematów VII Międzynarodowej Konferencji o jerzykach w Trieście, na której spotkaliśmy się z naszym brytyjskim partnerem - firmą Impeckable.
Entuzjaści jerzyków z całego świata
W pięknym, kosmopolitycznym mieście Triest, położonym na północnym wschodzie Włoch, nad Adriatykiem, odbyła się VII Międzynarodowa Konferencja o Jerzykach. Nie mogło nas na niej zabraknąć. Triest, ze swoją bogatą historią i wielokulturowym charakterem, stanowił idealne miejsce na zgromadzenie badaczy, miłośników przyrody oraz działaczy na rzecz ochrony jerzyków z całego świata. Organizatorem wydarzenia była organizacja Liberi di Volare, znana z zaangażowania w edukację i ochronę przyrody.
Duża część konferencji poświęcona była czynnikom, które zagrażają przetrwaniu jerzyków w miastach. Jedną z najskuteczniejszych metod ochrony tych ptaków jest instalowanie dogodnych dla nich budek lęgowych. Dlatego razem z naszym brytyjskim partnerem, firmą Impeckable, prezentowaliśmy na konferencji innowacyjne budki dla jerzyków. Wzbudziły duże zainteresowanie i uznanie wśród badaczy i entuzjastów jerzyków. Szczególną furorę zrobiła budka w kolorach włoskiej flagi narodowej, przygotowana specjalnie na tę okazję. Modele budek brytyjskich, o których wspominamy w tekście, znaleźć można tutaj: mkwpracownia.pl oraz tutaj: nestbox.eu.
Budka dla jerzyków i gniazda dla jaskółek firmy Impeckable w barwach narodowych Włoch.
Jerzyki – dlaczego są tak niezwykłe?
Jerzyki zwyczajne (Apus apus) i pokrewne im gatunki to fascynujące ptaki, które wyróżniają się niezwykłą biologią i behawiorem. Spędzają większość swojego życia w powietrzu: jedzą, śpią, łączą się w pary i zbierają materiał na gniazdo w locie. Ich aerodynamiczne ciało i długie, sierpowate skrzydła umożliwiają długie loty, a elastyczne pióra pozwalają na nagłe zwroty i manewry. Mogą pozostawać bez przerwy w powietrzu przez 10 miesięcy i osiągać prędkość lotu do 200 km/h. Są niezwykle skutecznymi łowcami owadów, w tym uciążliwych komarów.
Jerzyki lot przerywają tylko w okresie lęgowym, w którym poszukują szczelin w budynkach nadających się do założenia gniazda. Niestety w nowoczesnej architekturze takich miejsc jest coraz mniej – co wielokrotnie podkreślali uczestnicy konferencji w Trieście. Jerzyki są lojalne wobec miejsc lęgowych i powracają do tych samych miejsc co roku, dlatego zniszczenie ich siedlisk ma dramatyczne konsekwencje.
Instalowanie budek dla jerzyków to doskonały sposób na pomoc tym ptakom tam, gdzie modernizacja budynków pozbawia je naturalnych miejsc lęgowych. W czasie konferencji Katherine Dubourg z organizacji Martinets d’Ici et d’Ailleurs przedstawiła fantastyczny projekt, który przeprowadza w mieście Tulon we Francji. Od wielu lat współpracuje tam z lokalnymi władzami w celu ochrony miejsc lęgowych jerzyków podczas prac renowacyjnych w mieście. W Tulonie gniazdują aż trzy gatunki jerzyków: jerzyk zwyczajny (Apus apus), jerzyk blady (Apus pallidus) oraz jerzyk alpejski (Apus melba).
W ramach projektu lokalna grupa wolontariuszy co roku identyfikuje miejsca lęgowe jerzyków i robi ich zdjęcia. Informacje o rozmieszczeniu gniazd są następnie przekazywane wydziałowi planowania miejskiego, architektom i firmom budowlanym w mieście. Dzięki współpracy z firmami budowlanymi udało się jak dotąd zachować 180 historycznych miejsc lęgowych jerzyków w starych budynkach oraz zainstalować 1500 betonowych budek lęgowych w ścianach kilku innych, co jest ogromnym sukcesem.
W czasie konferencji inny ważny projekt na rzecz ochrony jerzyków przedstawił Angel Velasco z Uniwersytetu w Sewilli. W Toledo, hiszpańskim mieście pełnym zabytkowych budowli, jerzyki pospolite zakładają gniazda w małych pęknięciach i zagłębieniach murów. Niestety, renowacje budynków często prowadzą do utraty tych miejsc. Jak podkreślił Velasco, niezwykle ważne jest unikanie przeprowadzania remontów w okresie lęgowych tych ptaków. Zachowanie, jak również tworzenie ubytków w ścianach budynków może znacząco pomóc je ochronić. Do tego jednak konieczna jest współpraca działaczy na rzecz ochrony przyrody, badaczy i architektów w celu tworzenia bardziej przyjaznych dla ptaków i ludzi środowisk miejskich. Może to być zwłaszcza trudne, ale bardzo potrzebne, w miastach o wyjątkowym dziedzictwie kulturowym.
Różne modele budek brytyjskich dla jerzyków.
Budki dla jerzyków mogą zmienić ich przyszłość
Wspomniane projekty podkreślają, jak ważne jest oferowanie jerzykom w miastach budek lęgowych, jako alternatyw dla tradycyjnych miejsc gniazdowania, które są niszczone lub usuwane. Na rynku dostępne są różne rodzaje budek, które różnią się materiałami, rozmiarami i konstrukcją. Niektóre z nich są wykonane z drewna, inne z betonu lub tworzyw sztucznych. Innowacyjne budki brytyjskie, które prezentujemy, wyróżniają się na tle innych ze względu na wykorzystanie niezwykle lekkiego i odpornego materiału z włókna szklanego i przemyślaną konstrukcję. Zostały zaprojektowane z myślą o maksymalnym komforcie i bezpieczeństwie jerzyków, a jednocześnie łatwo je zamontować na różnych typach budynków.
Są niezwykle trwałe i odporne na warunki atmosferyczne. Nachylona i śliska powierzchnia chroni jerzyki przed intruzami, takimi jak koty, a specjalnie zaprojektowane wejście trzyma z daleka mniejsze drapieżniki i ptasich konkurentów poszukujących miejsca na gniazdo. W środku budki znajduje się miska lęgowa, która zachęca jerzyki do zajęcia budki. Innowacyjność budek Impeckable polega również na możliwości łatwego ich czyszczenia, co jest istotne dla długoterminowego utrzymania zdrowej populacji jerzyków w miastach.
Niektórzy architekci i firmy budowlane niechętnie podchodzą do pomysłów wieszania budek dla jerzyków, ponieważ uważają je za nieestetyczne lub obciążające konstrukcję. Warto więc dodać, że brytyjskie budki na indywidualne zamówienie mogą zostać przygotowane w dowolnych kolorach, co pozwala na idealne dopasowanie ich do projektu budynku. Niewielka waga budek i nieinwazyjny sposób ich instalacji są dodatkowymi atutami. Pełną ofertę budek dla jerzyków można znaleźć pod adresami: mkwpracownia.pl oraz nestbox.eu.
Zmiany klimatu i ich wpływ na jerzyki
Ważnym tematem poruszonym na konferencji były zmiany klimatyczne i ich wpływ na jerzyki. Szczególnie dotkliwe dla tych ptaków stają się upały. Angel Velasco i jego zespół badawczy z Uniwersytetu Castilla-La Mancha w Toledo przedstawili wyniki badań nad związkiem między liczbą piskląt jerzyka zwyczajnego, które znajdowane są na ziemi, poza gniazdem, a warunkami atmosferycznymi w Hiszpanii. Ich badania pokazały, że w ostatnich latach coraz więcej piskląt przedwcześnie opuszcza gniazda, co jest wynikiem ekstremalnych temperatur – pisklęta po prostu przegrzewają się w gniazdach.
To z kolei obniża ich szanse na przetrwanie, co może negatywnie wpłynąć na populację jerzyków w dłuższej perspektywie. Musimy tutaj dodać, że większość tradycyjnych budek instalowanych dla jerzyków chroni przed wysokimi temperaturami tylko w ograniczonym stopniu. Budki dla jerzyków firmy Impeckable zostały zaprojektowane tak, aby maksymalnie chronić pisklęta przed upałami. Badania przeprowadzone przez producenta pokazały, że temperatura wewnątrz budki jest aż o 4⁰C niższa od tej na zewnątrz. Mogą więc sprawdzić się w ciągle zmieniającym się klimacie.
Jest szansa na to, że jerzyki przystosują się do zachodzących globalnie zmian. W bardzo ciekawym referacie dr Giulia Masoero z Uniwersytetu w Ottawie przedstawiła badania pokazujące, że wraz ze zmianami klimatycznymi zmieniają się wielkość i kształt ciała jerzyków alpejskich. Poza tym w ostatnich dziesięcioleciach pisklęta tego gatunku rosną szybciej i wcześniej osiągają dojrzałość płciową. Jak wyjaśniła dr Masoero, przyspieszenie wzrostu jest prawdopodobnie odpowiedzią na zmieniające się warunki środowiskowe. Wraz z wahaniami klimatycznymi skrócił się bowiem sezon lęgowy jerzyków, zmieniła się również dostępność owadów, którymi żywią się te ptaki.
Ewolucja jerzyków w miejskiej dżungli
Przyszłość jerzyków jest niepewna i wiele zależy od naszych działań. Jak podkreślił w swoim referacie dr Nicola Bressi z Muzeum Historii Naturalnej w Trieście, obecnie ewolucja wielu gatunków jest wynikiem zmian wywołanych przez człowieka. Jerzyki są częścią fauny miejskiej od wieków i od zawsze zmuszone były adaptować się do zmian zachodzących w ich otoczeniu. Jednak w ostatnich latach zmiany zachodzące w miastach przyspieszyły. Niepewny klimat, rosnąca liczba gatunków obcych, nowe materiały budowlane i sposoby urbanizacji tworzą dynamicznie zmieniające się środowisko. Jak to zobrazował dr Bressi, miasta stają się polem do eksperymentów ewolucyjnych, gdzie mewy ścigają szczury, a sokoły polują na papugi. Ta mieszanka ma bezpośredni i pośredni wpływ na jerzyki, których przetrwanie zależy od umiejętności adaptacji do nowej rzeczywistości miejskiej. Do czego doprowadzi presja wywierana przez człowieka – to dopiero okaże się w przyszłości.
Wielu działaczy na rzecz ochrony przyrody wierzy, że możemy mieć również pozytywny wpływ na jerzyki. Pierwszym krokiem do tego jest zaangażowanie społeczeństwa, zwłaszcza młodych ludzi, którzy coraz rzadziej mają kontakt z przyrodą, aby zainteresowali się ochroną jerzyków i innych dzikich gatunków w miastach. Przykład, jak można to zrobić przedstawił na konferencji w Trieście Jarek Majkusiak z Atlantyckiego Uniwersytetu Technologicznego w Irlandii. W ramach projektu „Ratuj nasze jerzyki” utworzył aplikację internetową APUS & Co TRACKER. Pozwala ona na zgłaszanie przez dowolną osobę miejsca, w którym znalazła gniazdo lub padłego osobnika jerzyka lub jaskółki. Aplikacja wzbudziła duże zainteresowanie w społeczeństwie i pozwoliła zdobyć wiele cennych danych. Pomogły w monitorowaniu stanu populacji jerzyków i identyfikacji lokalnych problemów, jakie spotykają te ptaki.
Triest: historyczne miasto zamieszkane przez jerzyki.
Podsumowanie
Triest, ze swoją wyjątkową atmosferą i zaangażowaniem w ochronę przyrody, okazał się idealnym miejscem na to ważne wydarzenie. W okolicach miasta żyją kolonie jerzyka pospolitego, bladego i alpejskiego. Miejsce to jest również znane z rezerwatów przyrody, takich jak Isola della Cona, gdzie w ramach konferencji mieliśmy okazję obserwować bogatą faunę i florę tego regionu.
Z całą pewnością możemy stwierdzić, że VII Międzynarodowa Konferencja o Jerzykach w Trieście zakończyła się sukcesem, przynosząc wiele cennych wniosków i inspiracji do dalszych działań na rzecz ochrony tych niezwykłych ptaków. Mamy nadzieję, że oferowane przez nas budki mogą chociaż w niewielkim stopniu przyczynić się do ich przetrwania. Więcej na ich temat: mkwpracownia.pl / nestbox.eu / impeckable.co.uk.
Streszczenia wszystkich referatów zaprezentowanych na konferencji można znaleźć pod adresem: https://triesteswift.it/#7
