USD -
3.8317
EUR -
4.2779
GBP -
5.0961
DKK -
0.5735
Afrykańskie kleszcze z rodzaju Hyalomma, znane z przenoszenia groźnych patogenów, dotarły do Polski. W ramach programu "Narodowe Kleszczobranie", zainicjowanego przez naukowców z Uniwersytetu Warszawskiego, potwierdzono już trzy przypadki ich występowania w kraju. Budzi to poważne obawy o zdrowie publiczne i możliwe rozprzestrzenianie się nowych chorób odkleszczowych.
Narodowe Kleszczobranie
Akcja "Narodowe Kleszczobranie", prowadzona przez prof. Annę Bajer z Zakładu Eko-Epidemiologii Chorób Pasożytniczych Uniwersytetu Warszawskiego, ruszyła wiosną tego roku. Program ma na celu monitorowanie obecności kleszczy w Polsce, a w szczególności wykrycie nowych dla naszego kraju gatunków tych pasożytów. Naukowcy zainicjowali zbieranie danych za pośrednictwem internetu na stronie: https://narodowekleszczobranie.pl/pl Każdy obywatel może przesłać tam zdjęcie nietypowego kleszcza, wraz z informacją o miejscu jego znalezienia. Można również wysłać całego zamrożonego osobnika, który zostanie później poddany dokładnej analizie w laboratorium.
Do tej pory, w ramach akcji, zgromadzono około 420 zgłoszeń, z czego większość dotyczyła kleszcza pospolitego Ixodes ricinus. Pojawiły się również dane na temat kleszcza łąkowego Dermacentor reticulatus, który jeszcze do niedawna występował tylko na ograniczonym obszarze kraju. Nowe doniesienia wskazały, że jest obecny na południu Polski, gdzie dotychczas go nie spotykano. Oznacza to, że rozszerza on zasięg swojego występowania. To ważne informacje, ponieważ kleszcze łąkowe mogą przenosić nieco inne patogeny niż kleszcze pospolite.
Afrykańskie kleszcze Hyalomma
Jednak najbardziej interesujące okazały się doniesienia o kleszczach z rodzaju Hyalomma, które są egzotyczne dla Polski i przenoszą wiele groźnych patogenów. Dotychczas zaobserwowano je w trzech miejscach kraju: w okolicach Poznania, Częstochowy i Barankowa.
Kleszcze Hyalomma odróżniają się od typowych polskich kleszczy większymi rozmiarami ciała (mogą osiągać długość ciała 8 mm, a po opiciu się krwią nawet 2 cm) i długimi, prążkowanymi odnóżami. Niezwykła jest ich strategia poszukiwania gospodarza. W przeciwieństwie do rodzimych gatunków, które nieruchomo wyczekują na swoje ofiary na trawach lub krzewach, kleszcze Hyalomma aktywnie polują na ofiary. Gdy wyczują ciepło przechodzącego w pobliżu zwierzęcia, zaczynają „pogoń”. Mogą poruszać się z prędkością 10 m/min, co jest imponujące dla pajęczaka.
Pojawienie się kleszczy Hyalomma w Polsce budzi niepokój, ponieważ przenoszą one groźne, dotychczas nie spotykane u nas bakterie i wirusy. Wymienić tutaj należy zwłaszcza wirusa krymsko-kongijskiej gorączki krwotocznej (CCHFV). Objawy tej choroby obejmują wysoką gorączkę, dreszcze, bóle mięśni, szczególnie w okolicach pleców i nóg, a także bóle głowy, oczu, przekrwienie spojówek i wrażliwość na światło. Pacjenci mogą również odczuwać ból brzucha, mieć biegunkę, nudności, wymioty oraz ból gardła.
Często pojawiają się również zaburzenia orientacji i napady agresji, a później obniżenie nastroju, osłabienie i senność. W ciężkich przypadkach, około piątego lub szóstego dnia choroby, mogą pojawić się objawy krwotoczne, takie jak wybroczyny na skórze i błonach śluzowych, a także krwotoki. W 5-30% przypadków choroba kończy się zgonem. Niestety, nie opracowano jeszcze skutecznego na wirusa leku. Nie dysponujemy również szczepionką chroniącą przed zakażeniem. Poza wirusem CCHFV kleszcze Hyalomma mogą przenosić również m.in. bakterie Rickettsia, czy wirusa Zachodniego Nilu.
Skąd afrykańskie kleszcze wzięły się w Polsce?
W ostatnich latach zasięg występowania kleszczy Hyalomma znacząco się powiększył. Kleszcze te są typowe dla ciepłego klimatu i występują głównie w Afryce, Azji oraz południowej Europie. Jednak dzięki migracjom ptaków ich larwy docierają do coraz bardziej na północ położonych rejonów Europy, w tym do Polski. Coraz cieplejsze wiosny i lata, z mniejszą ilością opadów, sprzyjają przeżywaniu i rozwojowi tych pajęczaków na terenach, które jeszcze do niedawna były dla niego za zimne.
W ostatnich latach przypadki Hyalomma były zgłaszane m.in. w Niemczech, Czechach, na Słowacji, a nawet w Szwecji. W krajach tych kleszcze zbierano z koni, psów i bydła, co pokazuje, że ich obecność staje się coraz bardziej powszechna w Europie. W związku z tym, że Hyalomma mogą tropić żywicieli na większe odległości niż inne kleszcze, ich rozprzestrzenianie się stanowi szczególne zagrożenie dla zwierząt i ludzi.
Samica kleszcza wędrownego Hyalomma marginatum, odnotowanego m.in. w Niemczech.
Źródło: Adam Cuerden / Wikimedia Commons
Polscy naukowcy monitorują sytuację
Zgłoszenia dotyczące kleszczy Hyalomma w Polsce są nie tylko potwierdzeniem ich obecności, ale również sygnałem, że konieczne jest dalsze monitorowanie i wczesne ostrzeganie przed możliwymi zagrożeniami. Naukowcy z Zakładu Eko-Epidemiologii Chorób Pasożytniczych UW zachęcają wszystkich, którzy zetkną się z nietypowo dużym kleszczem, do zgłaszania swoich obserwacji za pomocą formularza dostępnego na stronie "Narodowe Kleszczobranie". W ten sposób możliwe jest dokładniejsze zbadanie rozprzestrzeniania się tego egzotycznego gatunku oraz stworzenie mapy zagrożeń.
W przypadku znalezienia nietypowego kleszcza, ważne jest, aby zachować odpowiednie środki ostrożności. Jeśli znaleźliśmy go na ciele, zaleca się ostrożne usunięcie pajęczaka, unikając jego gwałtownego przekręcania czy szarpania. Do tego celu najlepiej użyć pęsety lub specjalnych narzędzi, takich jak haczyki do usuwania kleszczy. Kleszcz powinien zostać zamrożony przez co najmniej 24 godziny, a następnie wysłany do Zakładu Eko-Epidemiologii Chorób Pasożytniczych wraz z informacją o miejscu jego znalezienia.
Dzięki takim działaniom naukowcy będą mogli lepiej zrozumieć, jak duże jest ryzyko przenoszenia groźnych patogenów przez te kleszcze na terenie Polski. Wiedza ta jest kluczowa dla zapobiegania chorobom odkleszczowymi i ochrony zdrowia publicznego. Zaangażowanie obywateli w akcję "Narodowe Kleszczobranie" jest nieocenione. Inicjatywa ta pokazuje, jak ważna jest współpraca między naukowcami a społeczeństwem w celu zrozumienia i przeciwdziałania nowym zagrożeniom zdrowotnym.
Więcej na temat chorób odkleszczowych: Borelioza to najczęstsza choroba zawodowa rolników. Jak się przed nią chronić?
Na podstawie:
Polska Agencja Prasowa
