Kto jest właścicielem pól, łąk i pastwisk w Niemczech? Choć właściciel jest zawsze wpisany do księgi wieczystej, to jednak brakuje statystyk, ile terenów jest w rękach inwestorów, a ile faktycznie należy do rolników aktywnych zawodowo.
Zespół naukowców z federalnego Instytutu Thünen, kierowany przez Andreasa Tietza, opracował metodę umożliwiającą formułowanie wiarygodnych stwierdzeń na temat struktury własności. Z badań wynika, iż 80 proc. użytków rolnych należy do osób fizycznych. Jednak około 45 procent obszaru należy do osób niebędących rolnikami. Tylko około jedna trzecia użytków rolnych jest własnością gospodarstw rodzinnych, a 8 procent należy do przedsiębiorstw rolniczych, takich jak spółdzielnie. Kolejne 11 procent pochodzi z sektora publicznego, w tym kościołów.
Na potrzeby badania naukowcy pobrali losową próbkę danych dotyczących nieruchomości od 95 procent wszystkich społeczności w jedenastu krajach związkowych. Zidentyfikowano ponad 235 000 indywidualnych właścicieli w których posiadaniu jest około 690 000 hektarów gruntów rolnych.
Według wyników naukowców z Brunszwiku, własność gruntów jest w przeważającej mierze zakotwiczona lokalnie: dobre dwie trzecie gruntów rolnych w rękach prywatnych należy do osób i firm mających siedzibę w tej samej gminie, w której znajduje się dana nieruchomość. Około 90 procent obszarów znajduje się w tym samym kraju związkowym. Jedynie 0,4 proc. użytków rolnych jest własnością osób i firm z siedzibą za granicą. - Okazuje się, że grunty rolne stanowią dużą część tradycyjnego majątku rodzinnego, który jest zwykle dziedziczony i sprzedawany tylko w sytuacjach awaryjnych, ale zwykle jest dzierżawiony na potrzeby rolnicze – mówi Tietz.
Większość właścicieli pochodzi z rodzin, które w przeszłości same zajmowały się rolnictwem. Wśród właścicieli nieruchomości nie znaleziono prawie żadnych inwestorów finansowych działających w skali kraju. Badanie ujawnia wyraźne różnice strukturalne pomiędzy nowymi i starymi krajami związkowymi. Grunty znajdują się głównie w rękach firm takich jak spółdzielnie lub spółki GmbH.
Osoby prawne i spółki osobowe są właścicielami prawie 21 procent gruntów rolnych we wschodnich krajach związkowych Niemiec. Na byłym terytorium federalnym jest to zaledwie 1 proc. Z drugiej strony gospodarstwa rodzinne posiadają 43 proc. użytków rolnych na zachodzie, podczas gdy na wschodzie prawie 15 proc. Koncentracja na indywidualnych właścicielach jest również większa na wschodzie. W Meklemburgii-Pomorzu Przednim największy właściciel w każdej gminie posiada średnio 25 procent gruntów rolnych, w Bawarii niecałe 5 procent. To właśnie niepokoi naukowców: spółki mogą się łączyć lub zostać sprzedane osobom trzecim w drodze sprzedaży ich udziałów, tzw. share Deals. - Dzięki zakupom udziałów własność gruntów w rękach indywidualnych graczy może wzrosnąć zdecydowanie – podkreśla Tietz.
Badacze nie stwierdzili żadnych oznak dominującej pozycji rynkowej poszczególnych firm. Niemniej jednak Tietz ma jasną odpowiedź na pytanie, czy wschodnioniemieckie kraje związkowe powinny przyjąć przepisy dotyczące struktury rolnej: „Tak, są potrzebne” – mówi Tietz w wywiadzie dla Agra-Europe. Ustawa o przeniesieniu własności nie jest odpowiednia do problemów strukturalnych rolnictwa w Niemczech Wschodnich. Należy je zastąpić przepisami stanowymi.
Źródło: Agrarheute