USD -
3.8249
EUR -
4.2693
GBP -
5.0728
DKK -
0.5723
Choć niespełna dwa tygodnie temu oficjalnie można było rozpocząć nawożenie azotowe w większości kraju, to niektóre uprawy wymagają już podania drugiej dawki azotu. Wpływ na to ma zaawansowanie rozwoju roślin i nawóz jaki zamierzamy użyć. Widoczne są już symptomy sygnalizujące konieczność zastosowania powtórnie nawozów azotowych.
Tegoroczny sezon w rolnictwie zapowiada się taki jak zawsze, czyli niepodobny do żadnego innego. Ta anegdotka doskonale opisuje ogromną zmienność warunków i utwierdza w przekonaniu, że w rolnictwie nie można i nie da się działać schematycznie. Obecną sytuację na polach całkowicie rozstroiła fala ciepła która pojawiła się na przełomie grudnia i stycznia. Wiele wcześnie sianych gatunków takich jak jęczmień ozimy, rzepak czy pszenica ozima wysiana w połowie września rozpoczęły już wtedy swój rozwój, enzymatycznie kończąc okres wegetatywny. Efektem tego jest, że już teraz – na początku drugiej dekady marca, na wielu plantacjach jęczmienia i pszenicy, doskonale są widoczne zalążki kłosa! To stadium tuż przed lub w trakcie pojawiania się pierwszego kolanka, a więc ostatniego gwizdka do zastosowania drugiej dawki azotu. Należy pamiętać, że moment wysiania nawozu nie jest chwilą, z którą jest dostępny dla roślin! To trwa zwykle 2-3 tygodnie.
Na szybkość rozpuszczenia i przemieszczenia się nawozu w strefę korzeni roślin, skąd będzie mógł być pobrany ma wpływ przede wszystkim:
- Typ nawozu,
- Wilgotność gleby,
- Występowanie przymrozków i ros,
- Występujące opady,
- Temperatura powietrza.
Fot. 1. Na możliwość przyswojenia przez rośliny zastosowanego nawozu ma wpływ szereg czynników. Na pogodę wpływu nie mamy, ale na to jak ją wykorzystamy już tak.
Typ nawozu
Nawozy azotowe różnią się od siebie wielkością granul, wypełniaczami i w końcu formami azotu. Wielkość granul ma nieznaczny wpływ na tempo ich rozpuszczania się. Natomiast w połączeniu z różnego rodzaju wypełniaczami stanowi to już pewną różnicę. Wszelkiego rodzaju saletrzaki, saletry z wypełniaczem posiadają w swoim składzie mączkę dolomitową lub siarczan wapnia – czyli gips. Są to minerały, które wymagają większej ilości wody do napęcznienia a następnie do przemycia w głąb profilu glebowego. Zajmuje to znacznie więcej czasu niż przemieszczenie się azotu pochodzącego z czystej saletry. Znacznie szybciej od saletrzaków rozpuszczają się nawozy, które zawierają azotan amonu – czyli saletrę, z dodatkami w postaci azotanu magnezu, lub siarczanem amonu. Są to formy nawozów które nie posiadają wypełniaczy w formie trudno rozpuszczalnych w wodzie osadów.
Natomiast najdłuższy okres od zastosowania nawozu, do momentu, w którym będzie dostępny dla roślin posiada mocznik. Pomimo tego, że sama struktura nawozu jest bardzo dobrze rozpuszczalna, to forma amidowa azotu w nim się znajdująca wymaga czasu i temperatury do przemian w formy dostępne. Dodatkowo, powszechnie stosowane inhibitory ureazy, choć ograniczają straty gazowe azotu, to wstrzymują jego przemiany na 7-10 dni. Po tym czasie przemiany formy amidowej do amonowej zależą już tylko od temperatury warunkującej aktywność enzymów. Przy średniodobowych wskazaniach termometru na poziomie 5°C przemiany mocznika trwają do 14 dni. Przy 10 stopniach Celsjusza to około 7 dni, a przy temperaturze 20 stopni cały proces może zajść nawet w dwa dni.
Wilgotność gleby, opady, temperatura i przymrozki
Ten zespół czynników wzajemnie oddziałuje na tempo rozpuszczania się nawozów i przemieszczanie w głąb profilu glebowego. Sama wilgotność gleby oczywiście znacząco wpływa na rozpuszczenie się nawozu na powierzchni gleby. Natomiast bez jakichkolwiek opadów tempo przemieszczania się azotu głębiej będzie znacznie utrudnione. Sama dyfuzja i idące za tym wyrównywanie gradientu stężeń jest procesem powolnym i w przypadku pogłównego nawożenia dotyczy tylko płytkiej warstwy gleby. Dodatkowo migracja azotu w strefę korzeniową znacznie spowalnia wraz z przesuszaniem się gleby i procesem parowania, ponieważ parowanie prowadzi do procesu podsiąkania, czyli przemieszczania się wody z dołu do góry, odwrotnie niż przy opadach deszczu. Zatem zastosowanie nawozu na kilka dni, a nawet godzin przed spodziewanymi umiarkowanymi opadami jest najlepszą rzeczą jaką można zrobić w kontekście nawożenia pogłównego. Poranne przymrozki i rosa również sprzyjają lepszemu rozpuszczaniu się nawozów. Osiadanie wilgoci z powietrza na glebie i granuli dostarcza dodatkowej wilgoci pomagającej przejściu nawozu do roztworu glebowego.
Fot. 2. Azot podany na relatywnie suchą glebę, przy braku późniejszych opadów może być wykorzystany przez roślinę w zaledwie kilkunastu procentach.
Rośliny już ruszyły
Widoczne od kilku tygodni nowe przyrosty korzeni i liści na plantacjach zbóż i rzepaków świadczą o aktywnym rozwoju i nadchodzących potrzeb pokarmowych. Im bardziej zaawansowane są w tej chwili, tym szybciej będą wymagały podania drugiej dawki azotu.
W tej chwili podania II dawki azotu wymagają wcześnie siane zboża, które zakończyły wzrost wegetatywny, czyli krzewienie. Takie plantacje poznamy po wyprostowanym pokroju pędów i rozpoczęciu wydłużania się pędu głównego. Obecnie w najcieplejszych regionach Polski oraz tam, gdzie jęczmień był siany do połowy września zauważyć można zawiązki kłosa! Obecnie zboża korzystają jeszcze z podanej wcześniej pierwszej dawki azotu, ale trzeba już zabezpieczyć kolejne potrzeby, bo dotarcie rozpuszczonych składników do głównej strefy korzeniowej może trwać nawet dwa tygodnie, a przy skrajnej suszy może tam nawet nie dotrzeć. Późno siane zboża nie wymagają jeszcze natychmiastowej aplikacji drugiej dawki nawożenia azotowego, ale warto przemyśleć, czy później będą dobre warunki na jej zastosowanie. Jeśli od lat występują w naszym rejonie susze wczesno wiosenne warto przetestować aplikację mocznika już teraz na poczet drugiej dawki azotu.
Fot. 3. Widoczny 1-2 milimetrowy zawiązek kłosa, lub wydłużające się międzywęźle to znak o konieczności zastosowania drugiej dawki azotu w zbożach konsumpcyjnych i paszowych.
Na mocznik w rzepaku już za późno
Rzepak ma znacznie większe potrzeby pokarmowe od zbóż, a dynamika pobierania składników jest błyskawiczna. Do początku kwitnienia, pobiera 80% azotu niezbędnego do rozwoju. Powszechnie uznawaną zasadą wynikającą właśnie z niezmiernie szybkiego pobierania azotu jest to aby dostarczyć go rzepakowi najpóźniej 4 tygodnie przed kwitnieniem. Dlatego w południowo-zachodniej Polsce właśnie teraz jest ostatni moment na podanie tego składnika w formie szybko działającej. Za późno już jest tam na zastosowanie mocznika, z powodu długotrwałych przemian. Mogłoby to doprowadzić do sytuacji, w której rzepak przez kilka- kilkanaście dni cierpiałby z głodu azotowego. W centralnej Polsce jest ostatni moment na zastosowanie mocznika jako drugiej dawki azotu, a szybciej działające nawozy można podać najpóźniej do końca marca. Mając na uwadze jednak często występujące susze i kłopot z przemieszczaniem się składników, dobrym pomysłem będzie zastosowanie azotu w każdej formie już teraz. Do podobnych zabiegów mogą przygotowywać się także rolnicy z wschodnich krańców polski. Tam, gdzie wody nie brakuje i nie przewiduje się ich braków w ciągu 2-3 tygodni można jeszcze chwilkę poczekać z aplikacją drugiej dawki nawozu azotowego. Druga dawka azotu powinna wynosić co najmniej 30-40% całkowitej planowanej wiosennej dawki azotu.
