USD -
3.8249
EUR -
4.2693
GBP -
5.0728
DKK -
0.5723
Czy można w sposób prosty, w zasadzie bez kosztowy, ekologiczny, w dodatku estetyczny wpłynąć na wzrost wielkości plonów? Miło, łatwo i przyjemnie to z zasady w bajkach, a życie? Wiadomo - brutalne, drogie i okrutne? Cóż, nikt nie jest naiwny. Ale może jednak jest sposób na to „miło, łatwo i przyjemnie”?
Podpowiem, jednak jest. W otaczających nas ekosystemach znajdziemy, jak to w życiu i wrogów i sojuszników. Przyglądając się światowi owadów (Insecta) od razu przychodzą nam na myśl dokuczliwe np. muchy, komary, kleszcze. Jednak zakładając, że bierzemy pod uwagę uprawy rolnicze, sadownicze, szkółkarskie, a nawet ogródki przydomowe, to od razu w grupie „wrogów” doszukamy się uciążliwych szkodników roślin. Do grupy „sojuszników” zaliczymy wszelkie owady pożyteczne, a wśród nich owady zapylające, pospolicie nazywane zapylaczami.
Fot. Najpopularniejszy z owadów zapylających, występujących na terenie naszego kraju: Pszczoła miodna (Apis mellifera)
Owady zapylające i ich rola
W przypadku roślin nasiennych zapylanie to podstawa owocowania, gdyż to właśnie zapylenie prowadzi do zapłodnienia i powstania owoców. Owady zapylające, takie jak np. najbardziej znane pszczoły miodne (Apis mellifera), trzmiele (Bombus sp.) pracowicie oblatują kwiaty roślin i zbierają z nich pyłek. Pyłek kwiatowy przykleja się do szczecinek porastających owadzi tułów, a potem przenoszony jest do specjalnych koszyczków, umieszczonych na tylnej parze nóg. Owady dostarczają pyłek do ich gniazda, aby nakarmić nim larwy. Jednak ,podczas oblatywania kwiatów, część pyłku przyklejonego do szczecinek na tułowiu owada opada na pręciki kwiatu na którym się znajduje. Prowadzi to do samozapylenia tego kwiatu. W momencie przeniesienia pyłku na inną roślinę tego samego gatunku następuje zapylenie krzyżowe. Podsumowując: zapylenie polega na przeniesienia pyłku z pręcika do okienka zalążka u roślin nagozalążkowych (=nagonasiennych) lub na znamię słupka roślin okrytozalążkowych (=okrytonasiennych) do których należą rośliny uprawne.
Ciekawą informacją jest to, iż 80% otaczających nas roślin jest uzależnionych od owadów zapylających, czyli owady nie przeżyją bez roślin, ani rośliny bez owadów. Obecność owadów i skuteczne zapylenie może prowadzić nawet do kilkudziesięcioprocentowego wzrostu plonów. W literaturze podaje się dane: w sadzie wzrost plonu może sięgać 60%, w warzywnictwie np. w przypadku ogórków wzrost plonów może sięgać nawet 80%.
W uprawie roślin rolniczych zapylenie może wpłynąć na wzrost plonów, zwiększając go o 50-80% w uprawach lucerny, o 65% w przypadku koniczyny białej, a słonecznika i rzepaku o 30%.
Zatem można śmiało stwierdzić, że rola owadów zapylających ma nie tylko wymiar ekologiczny, ale również i ekonomiczny.
Fot. Trzmiel (Bombus sp.), w mowie potocznej często nazywany bąkiem
Trochę ciekawostek o gatunkach owadów pożytecznych - zapylających
Zapylanie roślin każdemu kojarzy się (oczywiście słusznie) z pospolitym gatunkiem jakim jest wspomniana już pszczoła miodna. Jednak nie każdy wie o istnieniu innych, ciekawych i pożytecznych gatunków.
Zaczynając od początku: najważniejszym w gospodarce człowieka, a zarazem najliczniejszym rzędem wśród owadów pożytecznych są błonkówki, czyli inaczej błonkoskrzydłe (Hymenoptera). Występują one na całym świecie, z wyjątkiem rejonów polarnych. Rząd ten obejmuje ponad 125 tys. Gatunków. Do Hymenoptera należą np. pszczoły, osy, trzmiele i mrówki. Owady błonkoskrzydłe charakteryzują się posiadaniem dwóch par błoniastych skrzydeł, a osobniki żeńskie tego rzędu na odwłoku mają pokładełko.
Oprócz znanej pszczoły miodnej, do błonkoskrzydłych owadów pożytecznych należy również mniej znana pszczoła – murarka ogrodowa(Osmia rufa). Murarka, zwana także pszczołą samotnicą jest gatunkiem intensywnie zapylającym, zatem również przyczynia się do obfitszego kwitnienia plonowania np. w ogrodach i sadach. Od innych pszczół murarka wyróżnia się łagodnością. Jej nazwa pochodzi od sposobu zakładania gniazda. Pracownicy Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego twierdzą, że: „Pod wieloma względami murarka ogrodowa jest zdecydowanie lepszym zapylaczem od pszczoły miodnej. Kolejnymi jej zaletami są: łagodność, zdolność do zapylania w szklarniach i odwiedzanie kwiatów produkujących nawet niewielkie ilości nektaru. Pszczoły te równomiernie penetrują otoczenie gniazda i skutecznie zapylają większość znajdujących się tam roślin. Natomiast pszczoły miodne są wybredne i odwiedzają przede wszystkim rośliny wytwarzające dużo nektaru. Murarka jest więc doskonałym zapylaczem, którego możemy sami hodować nie mając specjalistycznej wiedzy pszczelarskiej”.
Fot. Murarka ogrodowa (Osmia rufa) – pszczoła pozbawiona żądła, nieagresywna.
Pisząc o owadach zapylających należy wspomnieć kolejny raz o popularnym, kolorowym i owłosionym trzmielu. Ciekawym jest to, że budowa jego aparatu gębowego, a zwłaszcza długość ssawki, która umożliwia pobieranie pokarmu z koron kwiatów niedostępnych dla mniejszych pszczół z rodzaju Apis, na przykład z lucerny czy naparstnicy. Warto dodać, że trzmiele są wyjątkowo odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne.
Więcej zapylaczy=więcej plonów
Oczywistym jest fakt, że większy plon jest marzeniem, celem i efektem starań każdego farmera.
Jeśli zdajemy sobie sprawę jak ważną rolę w zwiększeniu plonowania mają owady zapylające, możemy zastanowić się nad tym czy istnieje sposób, aby je przyciągnąć. Pierwszy oczywisty - nasuwa się sam: hodować pszczoły. Jednak nie każdy nadaje się na pszczelarza i nie każdy musi mieć na to czas i ochotę. Kolejny? Przestrzeganie zasad oprysków. Wiadomo, że należy unikać oprysków roślin w momencie nalotu pszczół itp. Wie to każdy świadomy rolnik. Ale może coś jeszcze?
Tak. Jest sposób. Modny i znany już od kilku lat w ogrodach i sadach - budki dla owadów. Stawiając, wieszając, po prostu umieszczając domek dla owadów zapraszamy owady pożyteczne na swój teren. W domku, który jest także niebywałą ozdobą, zamieszkają oprócz zapylaczy inne owady pożyteczne. Mieszkańcami domku mogą zostać również biedronki, które pomogą nam w walce z mszycami, złotooki, kolorowe motyle. Domki mogą być dedykowane poszczególnym gatunkom. Poniższe zdjęcie pokazuje mały domek przeznaczony dla pszczół murarek.
Zdjęcie pochodzi ze strony: https://www.mkwpracownia.pl/budka-dla-owadow-pozytecznych/typ-hotel-mkw-sredni/hotel-dla-owadow-typ-pszczeli-raj-mkw-sredni
Domek dla owadów to nie tylko schronienie dla owadów pożytecznych i ciekawy element ozdobny ogrodu, czy sadu. To również niezwykła możliwość obserwacji entomologicznych i zachwytu nad życiem owadów. To wspaniały, oryginalny prezent.
Zazwyczaj nie mamy pojęcia o ilości typów hoteli dla owadów i ich zastosowań. Więcej realizacji można zobaczyć na: https://nestbox.eu/sklep/budki-dla-owadow-zapylajacych
Ciekawostką może być duży hotel dla owadów, przeznaczony dla wielu gatunków. Przedstawia go zdjęcie poniżej.
Dużo mówi się o problemie ginących, czy nawet globalnie wymierających pszczół miodnych, które są naszymi „sprzymierzeńcami”. Nie tylko należą do owadów zapylających, ale są źródłem ulubionego przez większość ludzi miodu oraz mleczka i innych produktów wykorzystywanych w farmakologii i kosmetyce. Naszym zadaniem jest walka o utrzymanie tego gatunku.
Jest wiosna. Widząc ją wokół, zaprośmy pożyteczne gatunki owadów do naszych ogrodów i sadów. Pomyślmy o tak łatwo dostępnych budkach dla nich. Cieszmy się pięknymi kolorami motyli i radosnym pobrzękiwaniem pszczół.
Polecane strony:
https://www.mkwpracownia.pl/budka-dla-owadow-pozytecznych/typ-hotel-mkw-mini/hotel-dla-owadow-pszczola-murarka-mkw-premium-mini
https://nestbox.eu/budka-dla-owadow-pozytecznych-model-trzmiel
https://budkadlaowadow.pl/
Ważne źródła:
http://www.modr.mazowsze.pl/imprezy-i-konkursy/16-ekologia/rolnictwo-ekologiczne/1250-murarka-ogrodowa-niezwykla-pszczola-samotnica
https://sadinfo.pl/artykuly-2011/12011/150-owady-zapylajace-w-sadzie.html
https://www.tygodnik-rolniczy.pl/articles/dom-i-ogrod/zaprosmy-owady-zapylajace-do-naszego-ogrodu/
