Nawożenie jest podstawowym czynnikiem plonotwórczym roślin. To czy uda się uzyskać wysokie plony zależy od zawartości w glebie podstawowych składników pokarmowych i wzajemnych relacji między nimi. Osiągnięcie plonu rzędu 3 ton nie jest trudne. Wystarczy zastosować odpowiednio zbilansowane nawożenie azotem, fosforem i potasem. Chcąc uzyskiwać wyższe plony oprócz nawożenia N-P-K należy również zwrócić uwagę na nawożenie siarką i magnezem i wapniem. (Tabela 1).
Pierwszym ważnym zadaniem każdego rolnika jest utrzymanie stałego poziomu urodzajności gleby. Działania rolnika polegają tu na dbaniu o przynajmniej średnią zawartość w glebie podstawowych makroelementów. Gdy ten warunek jest spełniony nawożenie w gospodarstwie staje się łatwiejsze. Wystarczy dostarczać takie ilości składników pokarmowych jakie zostały wyniesione z plonem roślin, zarówno tym głównym jak i ubocznym. Poniżej przedstawię kilka ogólnych prawidłowości dotyczących nawożenia.
Każdy rolnik dobrze wie, że podstawowym pierwiastkiem plonotwórczym jest azot. Jednak jednostronne nawożenie azotowe jest dobre na krótką metę. Rośliny potrzebują jeszcze innych pierwiastków. Podstawowa zasada nawożenia zbóż mówi, że azot powinien być stosowany w stosunku do fosforu i potasu w stosunku 2:1:2. Często rolnik o tym zapomina. Wiosna jest to dobry czas na uzupełnienie nawożenia mineralnego.
Jeżeli chodzi o azot to na niego zastosowanie czas będzie później, dlatego o tym składniku nie będę tu pisał. Fosfor powinien być zastosowany pod korzeń, czyli pod zboża ozime jesienią, a pod zboża jare przed orką zimową. W pobraniu fosforu przez roślinę występuje taka prawidłowość, że dobrze pobierany jest fosfor, który jest w bezpośrednim kontakcie z korzeniem. Pozostały jest wykorzystywany w minimalnym stopniu. Dlatego powinniśmy pamiętać, że zastosowanie nawożenia fosforowego pogłównie wiosną przynosi marne efekty lub nie przynosi ich w ogóle. Lepszym rozwiązaniem niż nawożenie pogłówne fosforem roślin ozimych jest zastosowanie oprysku nawozem z dodatkiem fosforu.
Inaczej sprawa ma się z potasem. Najlepszym terminem stosowania potasu jest jesień przed orką siewną, czy zimową. Jednak z powodu łatwego przemieszczania się kationów potasu w glebie i zagrożenia wymycia potasu w głębsze partie gleby, gdzie będzie on niedostępny dla korzeni zbóż i nie będzie mógł być przez nie pobrany, szczególnie to zagrożenie występuje na glebach lżejszych, dawkę nawozów potasowych powinniśmy podzielić. Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie 60% nawożenia potasowego jesienią, a pozostałą część wiosną. Najlepszym nawozem do wiosennego wysiewu są nawozy wysokoprocentowe typu 60% sól potasowa. Im nawóz posiada niższe stężenie potasu tym zawiera więcej szkodliwych chlorków, oczywiście dotyczy to nawozów chlorkowych. Bardzo dobrymi nawozami są wszelkiego rodzaju siarczany potasu, jednak ze względu na wysoką cenę mniej więcej 2 razy taką jak nawozy oparte na chlorkach rezerwujemy te nawozy do stosowania pod rośliny wrażliwe na chlorki np. ziemniaki czy pomidory. Nawozy potasowe należy wysiewać wiosną zaraz po zniknięciu pokrywy śnieżnej. Pamiętajmy o roli potasu, jest on bardzo ważny. Może nie jest on wykorzystywany bezpośrednio przez roślinę jako pokarm, ale uczestniczy w gospodarowaniu wodą, jest nośnikiem składników pokarmowych, pełni kluczową rolę w otwieraniu i zamykaniu aparatów szparkowych, jest również składnikiem budulcowym. Przy nadmiarze azotu względem potasu, zboża wylegają częściej. To właśnie potas sprawia, że słoma jest wytrzymalsza w dolnych partiach źdźbła.
Wczesna wiosna to również dobry czas na uzupełnienie niedoborów magnezu i siarki. To od zawartości tych składników zależy uzyskanie wyższych plonów. Magnez odpowiedzialny jest m.in. za przebieg fotosyntezy, a siarka za wykorzystanie azotu. W ostatnich latach, gdy emisja siarki do atmosfery jest coraz mniejsza, niedobory siarki są powszechne, dlatego musi być ona dostarczana w nawozach. Bardzo ciekawym połączeniem siarki i magnezu jest siarczan magnezu. Ten nawóz powinniśmy stosować wczesną wiosną, gdy wiemy, że na polu mogą pojawić się niedobory tych składników.
Tabela 1. Pobranie jednostkowe składników pokarmowych przez wybrane zboża [kg/t]
|
Roślina uprawna |
N |
P2O5 |
K2O |
Mg |
S |
|
Pszenica ozima |
22-32 |
9-13 |
16-24 |
2,5-3,5 |
4-5 |
|
Pszenżyto ozime |
22-26 |
9-13 |
16-24 |
2,5-3,5 |
3-4 |
|
Żyto ozime |
22-26 |
10-13 |
18-26 |
2-3 |
2,5-3,5 |
|
Jęczmień jary |
20-26 |
9-13 |
18-28 |
2-3 |
3-4 |
|
Pszenica jara |
22-32 |
9-13 |
16-24 |
2-3 |
3-4 |
|
Owies |
20-32 |
10-15 |
20-30 |
2-3 |
3-4 |
Dla Portalu CenyRolnicze.pl:
mgr inż. Mariusz Kowalski Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu