Wirus przenoszony przez krwiopijne muszki dziesiątkuje stada bydła w kolejnych państwach Europy. Sytuacja jest tak dramatyczna, że doprowadza do łez doświadczonych hodowców bydła. Czym jest „Krowi Covid”?
Nowa epidemia w Europie
W zeszłym miesiącu przedstawiliśmy na łamach naszego portalu nową chorobę zakaźną w Europie, która potencjalnie może wywołać epidemię na całym kontynencie. W ciągu następnych kilku tygodni groźba ta zaczęła się spełniać. Mowa o krwotocznej chorobie zwierzyny płowej (angl. Epizootic Hemorrhagic Disease, w skrócie EHD). Rok temu pojawiła się w Portugalii, Hiszpanii i Włoszech, a w tym miesiącu zawleczona została do Francji. Powoduje upadki setek sztuk bydła.
Media okrzyknęły nową chorobę „Krowim Covidem”, chociaż w rzeczywistości ma ona niewiele wspólnego z koronawirusami. EHD wywołuje wirus, ale z innej rodziny. Choroba ma zupełnie inne objawy, a co najważniejsze – nie ma dowodów na to, aby mogła zagrażać zdrowiu ludzi. Skojarzenie z Covidem wynika z tego, że jest to (stosunkowo) nowa i szybko rozprzestrzeniająca się na naszym kontynencie choroba. Niestety bywa śmiertelna dla bydła, a zagraża również owcom i kozom.
Wirus EHD przenoszony jest przez krwiopijne muszki, nazywane również kuczmanami. Sprzyja im coraz cieplejszy klimat w Europie. Wirus EHD powszechnie występuje w Afryce i na Bliskim Wschodzie, skąd prawdopodobnie został do nas zawleczony. Muszki zainfekowane wirusem mogły dotrzeć do Europy wraz z transportem zwierząt lub podmuchami wiatru. EHD jest znany również w obu Amerykach, w Azji i Australii.
Wirus EHD pierwotnie występował u antylop oraz jeleniowatych. Później muszki zawlekły go na zwierzęta gospodarskie. Wyróżnia się kilka odmian (serotypów) wirusa. Obecnie występujący w Europie jest bardzo zjadliwy dla bydła.
Dramat rolników w Hiszpanii
W Hiszpanii wykryto już kilkadziesiąt ognisk choroby EHD i odnotowano setki zgonów bydła. Hiszpańskie Ministerstwo Rolnictwa i Hodowli Zwierząt wydało ostrzeżenia dotyczące ryzyka rozprzestrzenienia wirusa i zaleciło rolnikom ścisłe przestrzeganie zasad bioasekuracji. W szczególności wymaga się dezynfekcji zwierząt i pojazdów transportowanych pomiędzy obszarami wolnymi od i zajętych przez chorobę.
Działania te nie są wystarczające. Od września choroba systematycznie postępuje z południa na północ Hiszpanii. Hodowcy bydła z dotkniętych regionów codziennie odkrywają padłe zwierzęta. „Zwierzęta nieustannie padają – od czterech padłych krów dziennie przeszliśmy do ponad trzydziestu” – relacjonował Fernando Vicente, hodowca bydła z Zamora, miasta w północno-zachodniej Hiszpanii w rozmowie z "El Pais". Podkreślił powagę sytuacji, mówiąc, że widział, jak jego znajomi, twardzi farmerzy, zalewają się łzami nad kolejnymi chorymi zwierzętami.
„To jest jak COVID, na każde zwierzę działa inaczej. Nigdy czegoś takiego nie widzieliśmy” - powiedział. Jedna z krów Vincente w ciągu tygodnia od zakażenia schudła ponad 150 kg. Jej błony śluzowe były czerwone i pokryte krostami, wymię pomarszczone, a język spuchnięty. Opuchlizna i zasinienie języka to jeden z charakterystycznych objawów EHD, czym przypomina chorobę niebieskiego języka (angl. Bluetongue, w skrócie BT).
„Żaden polityk jakiejkolwiek partii nie zaproponował żadnego rozwiązania” dodał sfrustrowany hodowca. W państwie nie jest nawet prowadzony dokładny rejestr upadków bydła z powodu choroby. Pełna liczba ofiar wirusa nie jest więc znana. Opieszałość władz hiszpańskich jest zapewne jedną z przyczyn szybkiego dotarcia choroby do Francji.
Niektóre objawy EHD u bydła. (A) owrzodzenia na strzykach; (B) przekrwienie i owrzodzenia jamy ustnej; (C) obrzęk podżuchwowy, zapalenie spojówek i łzawienie; (D) wydzielina z nosa i owrzodzenie błony śluzowej.
Źródło: Sghaier, Soufien, et al. "Epizootic haemorrhagic disease virus serotype 8 in tunisia, 2021." Viruses 15.1 (2022): 16. Autorzy zdjęć: Dr Bel Hadj Mohamed Bassem (A,C); Doktor Nadia Hemriti (B); Doktor Meriem Ben Abdallah
Obowiązkowe testy we Francji
Pierwsze 3 przypadki krwotocznej choroby zwierzyny płowej w południowo-zachodniej Francji wykryto 21 września. Już 2 tygodnie później liczba odnotowanych przypadków wzrosła do 53. Francuski Departament Rolnictwa ostro zareagował i wyznaczył strefy ochronne o szerokości 150 km wokół wszystkich ognisk choroby. Ponieważ strefy te często się pokrywają, objęty obszar sięga obecnie aż do Bordeaux, niecałe 600 km na południe od Paryża. Równocześnie rząd nakazał obowiązkowe badania laboratoryjne każdego zwierzęcia transportowanego z obszaru ochronnego.
Eksport żywych zwierząt z hodowli bydła położonych w strefach ochronnych do innych krajów nie jest dozwolony. Francja w dalszym ciągu jednak sprzedaje zwierzęta do Hiszpanii, przy zachowaniu rygorystycznych warunków bezpieczeństwa biologicznego. Zakazy eksportu powodują duże straty ekonomiczne francuskich rolników, ponieważ kraj ten sprzedaje rocznie około 1,1 miliona cieląt i krów do Włoch, Hiszpanii i Algierii. Francuski minister rolnictwa prowadzi negocjacje z władzami tych państw, aby jak najszybciej wznowić transport zwierząt.
Ostatni przypadek EHD w Hiszpanii wykryto w odległości ok 30 km od granicy z Francją. Z tego powodu francuskie służby weterynaryjne sądzą, że choroba została zawleczona od sąsiada, wraz z zakażonymi muszkami. Muszki zaczęły rozprzestrzeniać się dalej na północ Francji. Dłuższe przeżycie umożliwia im ocieplenie klimatu.
Obecnie zawleczenia wirusa obawia się szczególnie Wielka Brytania, która już podejmuje działania zapobiegawcze. Na ten serotyp wirusa nie ma jeszcze komercyjnie dostępnej szczepionki. Jej utworzenie jest prawdopodobnie możliwe, ponieważ ochronne preparaty na inne serotypy EHD są już dostępne poza UE.
Jak rozpoznać chore zwierzę?
Choroba atakuje głównie dorosłe bydło i jelenie. Na zakażenie podatne są również owce i kozy, ale choroba ma u nich zazwyczaj przebieg bezobjawowy. Wirus przenosi się przez krwiopijne muszki, ale nie bezpośrednio ze zwierzęcia na zwierzę. Pierwsze oznaki choroby pojawiają się w ciągu 5-10 dni od ugryzienia zakażonej muszki.
Do typowych objawów choroby należą:
- gorączka
- nagły spadek kondycji i wydajności
- trudności w oddychaniu
- owrzodzenia na pysku, wargach, strzykach, wokół racic
- opuchnięcie języka, sine zabarwienie języka
- ślinienie się
- trudności przy połykaniu
- kulawizna
W przypadku podejrzenia choroby u zwierzęcia należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem weterynarii.
Więcej na temat przebiegu choroby i sposobów jej zapobiegania można znaleźć tutaj: Krwotoczna choroba jeleni atakuje bydło i owce
Źródła dostępne u autorki
