USD -
3.8249
EUR -
4.2693
GBP -
5.0728
DKK -
0.5723
W tekście dotyczącym spowolnienia wzrostu brojlerów (kliknij) Martyna Frątczak wskazała kilka praktycznych porad. Często zapominamy, że kury są ptakami, choć pod silną presją selekcyjną ze strony człowieka. Posiadają jednak mimo wszystko zestaw cech ptasich, w zrozumieniu funkcjonowania których mogłyby pomóc badania ornitologiczne wykonywane na dzikich ptakach. W interesującym nas zagadnieniu, warto by zapytać jak sugestie dotyczące spowolnienia wzrostu piskląt mają się do spowolnionego wzrostu piskląt u ptaków dzikich.
Pytanie to jest o tyle interesujące i zasadne, że dłuższy okres pisklęcy wymaga większego zaangażowania rodziców, czy to w karmienie, czy też obronę piskląt przed drapieżnikami, ale też im szybciej pisklęta uzyskają ostateczny rozmiar ciała, tym same sprawniej będą mogły uciec przed atakiem drapieżnika. Zatem dobór naturalny działa kierunkowo na skrócenie okresu pisklęcego. Wykorzystali to ludzie w nowoczesnym drobiarstwie, tworząc takie warunki hodowlane, które optymalizują niemalże wszystkie parametry odpowiadające za wzrost. Tymczasem w naturze mamy do czynienia ze zmiennymi warunkami, siedliskowymi, pogodowymi, jak i pokarmowymi. Warunki te wymagają wielu kompromisów, tzw. trade-offs i o tym, który ze wskazanych czynników jest najważniejszy, można odpowiedzieć dzięki eksperymentom manipulacyjnym.
Badania eksperymentalne
Naukowcy lubią takie układy eksperymentalne, gdzie da się kontrolować maksymalnie dużo czynników, a precyzyjnie zmieniać tylko jeden lub najwyżej pare ważnych parametrów. Do tego celu idealnie nadają się ptaki gniazdujące w budkach lęgowych albo innych strukturach (np. sztucznych gniazdach) zawieszonych przez człowieka. Umożliwia to zebranie solidnej próby badawczej i wyciąganie dopracowanych statystycznie wniosków. Problemem – co najmniej z punktu widzenia hodowcy drobiu – jest to, że gatunki gniazdujące w skrzynkach lęgowych – sikory, szpaki, muchołówki – na których wykonuje się większość prac eksperymentalnych, to tzw. gniazdowniki. Gniazdowniki najczęściej rodzą się nagie (bez upierzenia) i ślepe, a tylko wyjątkowo są pokryte rzadkim puchem lub włosem; są całkowicie uzależnione od pomocy rodziców, które je ogrzewają i karmią. Zupełnie nie przypominają nawet jednodniowych kurcząt, które należą do drugiego spektrum nazywanego zagniazdownikami. Młode kurczęta (ale także kaczki i gęsi) są pokryte gęstym puchem, sprawnie chodzą, biegają, potrafią utrzymać stałą temperaturę ciała (choć bywają ogrzewane przez samicę) i samodzielnie zbierają pokarm (w naturze często wskazywany przez rodziców). Problemem jest to, że w takich warunkach znacznie trudniej zbadać pisklęta, rodziców i wpływające na ich wzrost oraz zachowanie parametry. O ile prac obserwacyjnych jest sporo, to porządnych eksperymentów daleko mniej.
Tempo wzrostu
Jednak gdybyśmy mieli wyszczególnić czynniki wpływające na tempo wzrostu, a więc taki schemat, o którym dyskutuje komentowany artykuł, czyli jak spowolnić dojście do określonej masy ciała, to byłyby one następujące. Najważniejszym jest ilość, jakość i dostępność dostarczanego pożywienia. Im jedzenia mniej i jest ono mniej energetyczne, a przy tym trudno dostępne, tym wzrost wolniejszy. W warunkach naturalnych sporo energii normalnie przeznaczanej na wzrost wykorzystywane jest także na termoregulacje, czyli wzrost jest wolniejszych w zimnych warunkach (chłodu nocy, dni deszczowych i chłodnych), wtedy, kiedy układ immunologiczny musi walczyć z naturalnymi infekcjami (w naturze nie są podawane szczepionki i antybiotyki) i wtedy gdy pisklęta się poruszają (straty energii na ruch). Ponadto u dzikich ptaków ważne jest by różne struktury rosły w miarę zrównoważony sposób, np. tkanka mięśniowa, kości, mózg, układ immunologiczny – stąd różne składniki odżywcze odpowiadają za przyrost każdej ze struktur. Zauważmy, że w przypadku brojlerów interesującą jest w zasadzie czysta masa mięśniowa. U ptaków dzikich jej wzrost następuje wtedy, kiedy intensywniej rozwija się mózg, albo poprawia się wysycenie tkanki łącznej – kości i chrząstek. Stąd w naturze poza wysokoenergetycznym pokarmem, nawet pisklęta zbierają np. gastrolity wapienne czy w przypadku kuraków - mieszają składniki diety, zjadając nie tylko nasiona, ale i sporo owadów.
Czy będą rekomendacje praktyczne?
Czynnikami tymi moglibyśmy manipulować w kurnikach, jednak rzecz jasna może to się skończyć nie tylko wolniejszym wzrostem, ale zmniejszeniem komfortu termicznego i upadkami zwierząt w stadzie. Zatem podsumowując, część zachowań hodowców, np. zmniejszenie podawania paszy wręcz idealnie wpisuje się w sytuacje znane z natury. Jednak nie wszystkie hipotezy opisywane dla ptaków dzikich nadają się do zastosowania w warunkach intensywnego chowu. Poza aspektem ekonomicznym, ważne są także przepisy sanitarne i te dotyczące dobrostanu zwierząt.
Literatura
Drent R. H. & Daan S. 1980. The prudent parent: energetic adjustments in avian breeding. Ardea 68: 225–252.
Konarzewski M. & Taylor J. R. 1989. The influence of weather conditions on growth of Little Auk Alle alle chicks. Ornis Scandinavica 20: 112–116.
Starck, J. M., & Ricklefs, R. E. (Eds.). (1998). Avian growth and development: evolution within the altricial-precocial spectrum (No. 8). Oxford University Press on Demand.
