Wzrastające ceny poekstrakcyjnej śruty sojowej (ponad 1800 zł /t w chwili obecnej), dają szanse na powtórne wprowadzenie roślin strączkowych w skład mieszanek przemysłowych dla drobiu.
Do roślin strączkowych uprawianych w naszym kraju należy między innymi bobik. Wysoka zawartość tanin w nasionach odmian wysokotaninowych powszechnie uprawnych w latach 90 ubiegłego wieku, eliminowała bobik z żywienia zwierząt zwłaszcza drobiu. W ostatnich latach powstały nowe odmiany bobiku charakteryzujące się dziesięciokrotnie mniejsza koncentracją tanin w suchej masie, w konsekwencji dały one szanse na powtórne wykorzystanie bobiku w żywieniu drobiu. Do niskotaninowych odmian bobiku należą m. in. odmiana Albus, Kszatelan, Olga, Amulet, Merlin, Mistral. Odmiany te charakteryzują się białymi kwiatami, sztywniejszą łodygą oraz wcześniejszym dojrzewaniem niż odmiany o normalnym typie wzrostu (odmiany wysokotaninowe np odmiana Bobas) Nasiona bobiku odmian niskotaninowych są koloru biało-szarego i nie ciemnieją podczas przechowywania z tego względu łatwo udaje się je rozróżnić od odmian wykokotaninowych nie mających zastosowania w żywieniu drobiu.
Bobik ze względu na swój korzystny skład chemiczny należy do grupy komponentów białkowo-energetycznych. Chociaż zawartość białka (26%) nie dorównuje poekstrakcyjnej śrucie sojowej, to znacząco przewyższa powszechnie wykorzystywane w żywieniu zwierząt zboża. Podstawową zaleta bobiku, zdecydowanie przewyższającą pozostałe rośliny strączkowe (oprócz grochu) i poekstrakcyjną śrutę sojową jest wysoka koncentracją skrobi (ok. 40%). Z tego względu, podczas komponowania mieszanek dla drobiu z udziałem bobiku, oprócz z zwiększającego sie poziomu białka znacząco zwiększa sie poziom energii a maleje poziom drogich olejów roślinnych występujących w dużej ilości w niemalże każdej mieszance zbożowo - sojowej.
Pozytywny wpływ bobiku odmian niskotaninowych potwierdzony został również w publikacjach naukowych. W doświadczeniu V. Laudadio (2010) w przeprowadzonym na nioskach, nie odnotowano negatywnego wpływu 25% udziału bobiku w mieszance na podstawowe parametry produkcyjne takie jak nieśność, masa jaja, śmiertelność czy grubość skorupy w porównaniu do grupy kontrolnej, gdzie jedynym źródłem białka była poekstrakcyjna śruta sojowa. Również w doświadczeniach na kurczętach rzeźnych nie stwierdzono negatywnego wpływu 25% poziomu bobiku niskotaninowego na ich wyniki produkcyjne (przyrosty masy ciała, spożycie paszy, współczynnik wykorzystania paszy).
Bobik również jako roślina uprawna, oprócz wysokiego plonu (3-6t/ha) posiada wiele zalet. Silny palowy system korzeniowy (110cm) powoduje, że roślina ta posiada właściwości fitomeriolacyjne.Z tego względu uprawa bobiku poprawia jakość gleby i umozliwia wzrost plonu ziarna następczej rośliny zbożowej nawet o 0,5-1t z ha.Na skutek wiązania azotu atmosferycznego stwarzatakże możliwość zmniejszenia dawki N mineralnego pod roślinę następczą nawet o 20-25%. Zaletą bobiku również jest duża ilość produkowanej podczas wzrostu biomasy uniemożliwiająca rozwój wieli gatunków chwastów, zmniejszającjednoczenie koszty pestycydów pod roślinę następczą o 20-25%. Potwierdzona została również zdolność bobiku do stymulacji rozwoju drobnoustrojów antybiotycznych, z tego względu pozytywnie wpływa na stan sanitarny gleby.
Ze względu na swe pozytywne właściwości, bobik bardzo dobrze wpisuje się w ramy programu zazieleniania. Program zazielenienia wymaga od posiadaczy gruntów rolnych, przekwalifikowania 5% posiadanych gruntów jako ekologiczne. Dodatkowo stosowanie nawozów mineralnych podlegało będzie kontroli, co w konsekwencji wymusi na stosowanie w płodozmianie roślin strączkowych grubonasiennych i drobnonasiennych w tym bobiku.
Podsumowując, bobik odmian niskotaninowych może stanowić alternatywę na poekstrakcyjnej śruty sojowe, częściowo zastępując ją w mieszance. Oprócz korzystnej wartości odżywczej, bobiku pozostawia idealne stanowisko dla roślinny następczej jednocześnie poprawiając opłacalność produkcji roślinnej.
mgr inż. Marcin Hejdysz
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej