Wysokie temperatury obniżają dobrostan świń, powodują większe zanieczyszczenie chlewni i obniżają wydajność produkcyjną zwierząt. Naukowcy z Szwecji przetestowali skuteczność dwóch metod ochładzania świń w chlewniach: za pomocą spryskiwania wodą powierzchni kojca oraz dostosowywania wentylacji w pomieszczeniu. Która z nich okazała się najbardziej skuteczna?
Świnie nie lubią wysokich temperatur
Trzoda chlewna jest gatunkiem szczególnie wrażliwym na stres cieplny i jego negatywne dla zdrowia i wydajność produkcyjną skutki. Z tego powodu adaptowanie warunków w chlewni i ochładzanie zwierząt w okresach szczególnie wysokich temperatur zewnętrznych jest niezbędne.
Utrzymywanie komfortowej temperatury dla świń latem pozwala zapewnić ich wysoki dobrostan, pozytywnie wpływa na ich przyrosty masy ciała i – co jest dodatkową zaletą – obniża ilość tworzącego się w pomieszczeniu amoniaku.
O tym, jak destrukcyjny może być wpływ wysokich temperatur na hodowlę trzody chlewnej pisaliśmy więcej tutaj: Rosnące temperatury katastrofą dla hodowli świń w Afryce.
W jednym z najnowszych badań naukowcy z Szwecji przetestowali różne metody ochładzania chlewni dla tuczników. Sprawdzili które z nich są najskuteczniejsze i mają najlepszy wpływ na wskaźniki wydajności zwierząt.
Chlewnie, w których prowadzone były testy miały częściowo zarusztowane podłogi. W tego typu budynkach na części powierzchni znajduje się solidna podłoga, na której mogą leżeć świnie, a na części przepuszczalna podłoga rusztowana, gdzie oddają kał i mocz.
Taka konstrukcja jest swego rodzaju kompromisem między dwoma systemami i ma wiele zalet. Umożliwia przeznaczenie części podłogi na wyłożenie ściółki jako urozmaicenie dla zwierząt. Ściółka znacznie poprawia dobrostan zwierząt, zapewniając im zajęcie i zmniejszając agresję między osobnikami.
W badaniach stwierdzono, że świnie lubią mieć stałe i czyste miejsce ze ściółką przeznaczone na legowisko, zwłaszcza jeśli znajduje się ono w komfortowym pod względem temperatury miejscu.
Wykazano, że w chlewniach z częściowo zarusztowaną podłogą powstaje aż o 25% mniej amoniaku niż w chlewniach z całkowicie zarusztowaną podłogą. Dzieje się tak dlatego, że przy częściowo zarusztowanej podłodze mniejsza jest powierzchnia zanieczyszczona odchodami, z których emitowany jest do atmosfery amoniak.
Upał oznacza większe zanieczyszczenie chlewni
Co jednak ciekawe, w okresach letnich z bardzo wysokimi temperaturami system chlewni z częściowo rusztowanymi podłogami zaczyna zawodzić. Upał powoduje, że świnie zaczynają zanieczyszczać kałem i moczem całą powierzchnię chlewni, również miejsca ze ściółką.
Większe zanieczyszczenie chlewni w prosty sposób prowadzi do obniżenia pgólnej higieny i jakości powietrza – przez zwiększoną emisję amoniaku z odchodów. Zwiększa się również ilość pracy niezbędnej do wykonania w budynku.
W Szwecji, gdzie system chlewni z częściowo rusztowanymi podłogami jest popularny, w ostatnich dziesięcioleciach zaobserwowano nasilenie problemu zanieczyszczania przez świnie kojców w czasie upałów.
Nie do końca wiadomo, dlaczego tak się dzieje. Naukowcy uważają, że prawdopodobnie współczesne pokolenia świń będące wynikiem pracy hodowlanej nastawionej głównie na wskaźniki produkcyjne są bardziej wrażliwe na stres cieplny. Dokładają się do tego zmiany klimatu, nasilające częstość i długość występowania upałów.
Jak pomóc zwierzętom się ochłodzić?
Przy bardzo wysokich temperaturach, zwłaszcza na ograniczonej powierzchni, tak jak ma to miejsce w chlewni, świnie zaczynają odczuwać duży dyskomfort termiczny. Aby sobie z nim poradzić zwierzęta często zmieniają pozycję i poszukują chłodniejszych powierzchni.
Zaczynają częściej kłaść się na rusztowanej podłodze, ponieważ jest to najchłodniejsze miejsce w budynku. Kał oddają na pokrytą ściółką podłogę i tarzają się w nim, aby się ochłodzić.
Eksperci poszukują strategii, które mogą pomóc ograniczyć to niekorzystne zjawisko. Szwedzcy naukowcy przeprowadzili w tym celu niedawno eksperymenty, testując ich zdaniem dwie najbardziej praktyczne metody ochładzania chlewni:
- Spryskiwanie wodą rusztowaniej powierzchni kojca.
- Dostosowanie wentylacji: zwiększenie prędkości powietrza nad powierzchnią ze ściółką
Badania były częścią szerszego projektu badawczego PigSys (http://pigsys.eu/). Eksperymenty odbyły się w komercyjnie użytkowanej tuczarni położonej na południu Szwecji w okresach bardzo wysokich temperatur latem w 2018 i 2019 roku.
W tuczarni znajdowało się dziesięć identycznych pomieszczeń, a w każdym z nich 16 kojców z częściowo rusztowaną podłogą. Każdy kojec mógł pomieścić od 9 do 13 tuczników i miał podłogę składającą się w 70% z litego betonu i w 30% z listew betonowych.
Spryskiwanie kojców wodą
Pierwszym testowanym sposobem ochładzania pomieszczenia było spryskiwanie rusztowaniej powierzchni kojców. Polegało ono na okresowym spryskiwaniu chłodną wodą rusztowanej powierzchni podłogi poprzez system wentylacji. Natrysk rozpoczynał się, gdy temperatura powietrza w pomieszczeniu przekraczała docelową temperaturę o więcej niż 0,5°C.
Tą metodę ochładzania prowadzono przez kilka tygodni eksperymentu. W tym czasie obserwowano zachowanie świń i stopień zanieczyszczenia kojców. Metodę ochładzania zwierząt i jej skuteczność porównywano z kojcami kontrolnymi, gdzie zwierzęta nie były ochładzane.
Stwierdzono, że w kojcach kontrolnych świnie w czasie upałów znacznie szybciej (w 6. tygodniu chowu, przy wadze około 40 kg) i częściej wybierały jako legowisko rusztowaną podłogę, niż było to obserwowane w grupie świń, które miały kojce ochładzane wodą.
Świnie w ochładzanych natryskami kojcach w znacznie większym stopniu wykorzystywały do leżenia obszar podłogi ze ściółką i rzadziej kładły się na rusztowanej podłodze. Badacze stwierdzili również, że ogólne zanieczyszczenie powierzchni kojca było znacznie mniejsze w grupie świń, które otrzymywały dodatkowe chłodzenie, niż w grupie kontrolnej.
Spryskiwanie kojców wodą miało również inny, bardzo korzystny skutek: znacznie zmnieszyło emisję amoniaku w chlewni w czasie upałów – we wszystkich okresach pomiarowych ogółem aż o 45%.
Średnie stężenie amoniaku powietrzu wywiewanym z kojców, które były spryskiwane wodą w czasie upałów zawierało się w przedziale 3,2–8,7 ppm. W grupach kontrolnych, gdzie kojce nie były ochładzane, stężenie to wynosiło od 4,4 do 10,8 ppm.
Badacze oszacowali, że w grupie świń, które przebywały w ochładzanych wodą kojcach średnia dzienna emisja amoniaku wynosiła około 3,0-5,1 g/świnię, a w grupie świń kontrolnej około 4,2–10,0 g/świnię.
Dostosowanie wentylacji
Drugim przetestowanym przez szwedzkich badaczy sposobem ochładzania trzody chlewnej było dostosowywanie wentylacji powietrza, tak aby zwiększona została prędkość powietrza nad powierzchnią podłogi ze ściółką. W tym celu regulowane były wloty sufitowe wentylacji – nachylano je o 35 do 75 stopniu od sufitu.
Zmieniał się wtedy przepływ powietrza w całym budynku i prędkość powietrza w różnych obszarach kojców. Powietrze wlotowe było kierowane bezpośrednio w dół na obszar powierzchni kojca ze ściółką.
Regulację wlotów stosowano w kojcach w momentach, gdy temperatura powietrza wlotowego przekraczała wyznaczoną optymalną wartość. Zwiększała się wtedy prędkość powietrza skierowana na powierzchnię kojca - z około 0,5 m/s do 1,0 m/s. Tym samym świnie otrzymywały mocniejszy nawiew na swoje miejsca legowisk.
Eksperyment prowadzony przez kilka tygodni wykazał, że taki zabieg miał bardzo pozytywny wpływ na komfort termiczny świń. Zwierzęta znacznie chętniej wybierały do leżenia powierzchnię podłogi pokrytą ściółką, na którą skierowany był mocniejszy nawiew. Znacznie zmniejszyło się również zanieczyszczenie powierzchni kojców - w porównaniu z grupą kontrolną, w której świnie nie były ochładzane żadną metodą.
Ochładzanie za pomocą dostosowanej wentylacji okazało się jednak mniej skutecznie od chłodzenia metodą spryskiwania kojców wodą. W czasie całego eksperymentu w grupie świń, które schładzane były za pomocą dostosowanej wentylacji stwierdzono zmniejszenie emisji amoniaku do powietrza o 13%.
Mierzone w poszczególnych okresach stężenie amoniaku w powietrzu wylotowym mieściło się w zakresie 3,7–11,0 ppm w przypadku schładzania świń dostosowaną wentylacją i w zakresie 3,9–14,4 w przypadku braku schładzania chlewni. Średnie dzienne emisje amoniaku oszacowano na 3,4-6,6 g/dzień w grupie świń schładzanych dostosowaną wentylacją i na 3,3-8,4 g/dzień w grupie kontrolnej.
Idealne rozwiązanie wciąż poszukiwane
Przetestowane metody spełniły w większym lub mniejszym stopniu swoje zadanie, obarczone są jednak pewnymi wadami. W przypadku schładzania metodą spryskiwania kojców wodą rośnie zużycie wody – w badaniu wzrosło aż o 20-35%. Zużycie wody można by jednak zredukować ulepszając metodę natrysku, jego ustawienie i regulację.
Chłodzenie świń za pomocą nawiewu powietrza w okresach wysokich temperatur jest już dość dobrze znaną metodą, powszechnie stosowaną w chlewniach. Autorzy badań uważają jednak, że pełen potencjał tej metody nie został jeszcze w pełni wykorzystany. W przyszłych badaniach planują przetestować łączenie nawiewu powietrza z ewentualnym dodatkiem zachęt zapachowych i modyfikacją oświetlenia, tak aby skłonić zwierzęta do porządanego zachowania.
Na podstawie:
Pig Progress
