Warunki mikroklimatyczne odgrywają, obok czynników genetycznych i żywieniowych, istotną rolę w kształtowaniu wysokiej produkcyjności i dobrego zdrowia zwierząt gospodarskich. Bodźcami stresowymi są przeciągi, nieodpowiednia wilgotność, zbyt niska temperatura, hałas oraz podwyższone stężenie gazów szkodliwych a także słabe oświetlenie. Oddziaływanie środowiska na produkcyjność i stan zdrowotny zwierząt jest bardzo dobrze poznane. Niekorzystne warunki środowiskowe oraz związane z tym stresy oddziaływają na organizm świń w sposób nie tylko bezpośredni, ale i pośredni. Wpływ stresów środowiskowych określany jest jako zespół stresu PSS (porcine stres syndrome). Syndrom ten przejawia się osłabieniem mięśniowym, dreszczami, hipotermią, nadmiarem kwaśnych metabolicznych mleczanów we krwi oraz niewydolnością serca i układu krążenia, które często prowadzą do śmierci.
Na zwiększenie podatności na zachorowania wśród zwierząt wpływa też stężenie – amoniaku, dwutlenku węgla i siarkowodoru w chlewni. Udowodniono, że nadmierne stężenie w/w gazów powoduje niepokój wśród zwierząt i problemy zdrowotne związane z zakaźną chorobą górnych dróg oddechowych. Szkodliwość polega na drażnieniu błon śluzowych, co prowadzi do zakaźnego zanikowego zapaleniem nosa i obniżenia odporności, a następnie powodując na obniżenie odporności zwierząt i zahamowanie ich wzrostu.
Należy zdawać sobie sprawę z faktu, że także słabe oświetlenie utrudnia zwierzętom pobieranie paszy i sprawne poruszanie się. Liczne doniesienia z terenu pokazują, iż niewłaściwe oświetlenie może prowadzić do zakłóceń w cyklu płciowym u loch, a tym samym prowadzić do spadku rozrodczości zwierząt.
Z kolei przebywanie świń w zimnych pomieszczeniach jest jedną z głównych przyczyn występowania schorzeń układu oddechowego. Obniżenie temperatury powietrza poniżej zalecanych powoduje także zwiększenie pobierania paszy i zmniejszenie przyrostów dziennych. Wykazano, że w prawidłowych warunkach mikroklimatu chlewni prosięta wypijają więcej siary dziennie, aniżeli zwierzęta utrzymywane w wilgotnym środowisku. Gdy temperatura w chlewni jest zbyt niska zwierzęta są niespokojne, kręcą się w kojcu i są agresywne wobec siebie. Prosięta chcąc zminimalizować straty ciepła z organizmu zbijają się w grupy, co może doprowadzić do zgniecenia osobników słabszych. Jednakże w pomieszczeniach inwentarskich bardzo często dochodzi do nadmiernego wzrostu temperatury, która działając przez dłuższy czas na zwierzęta może wywołać u nich stres cieplny (hipertermię). Rosnące świnie są szczególnie wrażliwe na wysoką temperaturę, gdyż posiadają stosunkowo grubą warstwę tłuszczu podskórnego, przez co mają ograniczone możliwości regulacji ciepłoty ciała. W wysokiej temperaturze panującej w chlewni tuczniki tracą apetyt, co prowadzi do spadku przyrostów dziennych i wydłużenia okresu tuczu.
Wrażliwość świń na działanie wysokich temperatur zależy w dużej mierze od masy ciała, intensywności żywienia i systemu utrzymania
Skutki stresu związanego z nieprawidłowym środowiskiem utrzymania:
- mniejsze spożycie paszy,
– zmniejszony przyrost,
- zwiększone zużycie paszy – większa ilość paszy niezbędnej do osiągnięcia wagi ubojowej,
- utrata kondycji ciała,
- zaburzenia chodu,
- nadmierne wydalanie moczu,
- ospałość,
- zaburzenia w rozrodzie,
- liczne występowanie chorób układu oddechowego
Zbyt szybki przepływ powierza nawet w czasie ciepłych letnich dni może sprawić, że zwierzęta będą narażone na przebywanie w ciągłym przeciągu. Szybkość wymiany powietrza w chlewni jest szczególnie ważna w przypadku stosowania wentylacji mechanicznej. Zbyt duża - powoduje wychładzanie zwierząt, zbyt mała - nie przynosi spodziewanego efektu, generując koszty.
Podsumowując warto podkreślić, że jednym z podstawowych warunków osiągnięcia wysokiej produkcyjności świń, jest stworzenie komfortowych warunków bytowania, zgodnie z wymogami dobrostanu zwierząt gospodarskich.
Dla portalu cenyrolnicze.pl:
Anita Zaworska, Marcin Hejdysz
Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej,
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu