USD -
4.0245
EUR -
4.3225
GBP -
5.0414
DKK -
0.5796
Nasze rodzime rasy kur wyglądają atrakcyjnie, są odporne na niekorzystne warunki środowiska, mają dobrą zdrowotność i oferują doskonałe jaja i mięso. Świetnie nadają się do przydomowego chowu. Jakie polskie rasy kur wyróżniamy i czym się charakteryzują? Czy uda się je zachować?
Od tysięcy lat z człowiekiem
Kury uważa się za historycznie pierwsze udomowione zwierzęta. Wywodzą się od dzikiego przodka, kura bankiwa, występującego w lasach Azji. Szacuje się, że został on udomowiony ok. 8 tysięcy lat temu. W Europie Środkowej, w tym na terenach dzisiejszej Polski, udomowione kury pojawiły się ok. roku 500 p.n.e. Hodowla kur w wielu miejscach globu pozwoliła na otrzymanie ogromnej różnorodności ich ras i odmian. Miały za zadanie sprawdzać się w regionalnych warunkach – w danym klimacie i na lokalnie dostępnej paszy.
Niestety rozpowszechnienie wielkoskalowej, przemysłowej hodowli drobiu, w dużej części wyparło lokalne rasy kur z użytkowania. Obecnie z ponad ok. 600 ras kur występujących w Europie aż 200 jest zagrożonych całkowitym wyginięciem. Trzeba walczyć o ich zachowanie, aby nie utracić zwierząt o unikalnej genetyce i przystosowaniach. Raz powstałych ras zwierząt nie da się ponownie wyhodować – są produktem długiej i złożonej historii. Na szczęście w Polsce od lat 70. prowadzone są z dużym powodzeniem programy zachowania rodzimych ras kur – przez m.in. Instytut Zootechniki w Balicach.
Rodzime rasy drobiu są doskonale przystosowane do typowych dla Polski warunków środowiska, mają dobrą odporność na choroby i niekorzystne warunki klimatyczne, są długowieczne i łatwe w rozrodzie. Wszystko to – oraz ich duża samodzielność w zdobywaniu pożywienia – sprawiają, że polskie rasy drobiu świetnie nadają się do chowu przydomowego czy amatorskiego. Są nie tylko atrakcyjne dla oka, ale również dostarczają wysokiej jakości jaj i mięsa, wpisujących się w kategorię produktów „ekologicznych”.
Niestety obecnie przydomowy, zwłaszcza wolnowybiegowy, chów drobiu jest poważnie zagrożony przez epidemię grypy ptaków. W ostatnim czasie w Europie notuje się wiele ognisk tej choroby. Więcej na ten temat pisaliśmy tutaj: Rekordowa liczba ognisk ptasiej grypy w Europie. Polska zagrożona. Należy mieć nadzieję, że rodzime rasy uda się uchronić przed jej skutkami.
Obecnie w Polsce za rodzime rasy kur, objęte programem ochrony, uznaje się 6 ras:
- Zielononóżka kuropatwiana
- Żółtonóżka kuropatwiana
- Polbar
- Karmazyn (rodajlend) – Rhode Island Red
- Sussex
- Leghorn
Wśród nieobjętych programem, rodzimych ras warto wymienić czubatkę staropolską oraz kurę gołoszyjkę.
Zielononóżka i żółtonóżka kuropatwiana
Jedną z najlepiej znanych polskich ras jest zielononóżka kuropatwiana. Powstała pod koniec XIX wieku i była powszechnie utrzymywana na terenie całej Polski jeszcze w latach 60. W latach 70. wielu hodowców od niej odeszło, ze względu na to, że kur tej rasy nie można trzymać w zamknięciu i dużym zagęszczeniu. Zielononóżki wymagają dostępu do wybiegu – bez ruchu i naturalnego oświetlenia rozwijają problemy metaboliczne i behawioralne, w tym kanibalizm.
Jak nazwa wskazuje, ich ubarwienie jest szare, „kuropatwiane”, z jasnozielonymi skokami. Koguty są wielobarwne. Zielononóżki znoszą rocznie 180-190 jaj o kremowej skorupce i masie 55-58 g. Co ciekawe, zawierają one mniej cholesterolu od jaj ras komercyjnych. Kury tej rasy mają dobry instynkt kwoczenia i wodzenia kurcząt oraz dużą samodzielność w wyszukiwaniu pokarmu na wybiegach. W celu żerowania mogą odejść od kurnika na duże odległości, powracając do niego na noc.
Źródło: Radosław Drożdżewski (Zwiadowca21) / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons
Żółtonóżka kuropatwiana to ogólnoużytkowa rasa, która powstała w wyniku krzyżówek między zielononóżką z kogutami rasy New Hampshire. Wyróżnia ją żółte zabawienie skoków i skóry. Dobrze radzi sobie na wybiegach. Znosi rocznie do 220 ciemnokremowych jaj i masie 56-60 g. Rasę tę wykorzystuje się również do produkcji kurcząt typu Label Rouge (francuski certyfikat jakości), o znakomitym mięsie z wysokimi walorami smakowymi i dietetycznymi.
Karmazyn, Rhode Island Red
Karmazyn to ogólnoużytkowa rasa kur, która pierwotnie powstała w XIX wieku w stanie Rhode Island w USA. Do Polski trafiła przed rokiem 1939 z Wielkiej Brytanii. Ochroną genetyczną w Polsce objęte są 3 rody tej rasy: R-11 i K22 o czerwono-brązowym upierzeniu, oraz Rhode Island White (A-33), wyróżniający się białym upierzeniem.
Karmazyny to dość duże kury, doskonalne nadające się do chowu na zielonych wybiegach. Znoszą rocznie ok. 190 jaj (R-11), 210-230 jaj (K22 i A33) o brązowej skorupce i masie ok. 60 g. Kury rodu R-11 często wykorzystuje się do produkcji kurcząt Label Rouge. Rody K-22 i A-33 charakteryzują się dużą produkcyjnością. Stwierdzono, że karmazyny mają dużą odporność na choroby zakaźne, w tym chorobę Mareka.
Polbar
To ogólnoużytkowa rasa, powstała w Polsce przed 1948 w wyniku krzyżowania kur zielononóżki kuropatwianej z kogutami rasy Plymouth Rock. Dzięki temu uzyskano rasę z barwą piór piskląt pozwalającą odróżnić płeć. W przedłużeniu oka kurek występuje charakterystyczna, czarna „brew”. Dorosłe osobniki mają atrakcyjne, jastrzębiate upierzenie i szaro-żółte skoki. Kury polbar znoszą rocznie 180-200 kremowych jaj, o masie 55 g. Ze względu na wygląd cieszą się powodzeniem w chowie amatorskim.
Źródło: Lezuros, CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons
Leghorn
To rasa typu nieśnego, pierwotnie wyhodowana we Włoszech, do Polski sprowadzona w 1967 roku. Upierzenie ptaków tej rasy jest biało-kremowe, a skoki i dziób żółte. Charakterystyczną cechą jest pomarańczowa tęczówka oczu. Znoszą rocznie 190-210 białych jaj, o masie ok. 66 g. Kury leghorn bardzo dobrze wykorzystują paszę – zużywają o ok. 20% mniej paszy od innych ras. Nadają się do zarówno ekstensywnego, jak i intensywnego chowu. Mają dobrą zdrowotność. Do ich wad należy duża płochliwość i brak instynktu kwoczenia.
Źródło: Dejungen / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons
Sussex
Sussex jest ogólnoużytkową rasą, która została wyhodowana ok. 185 lat temu w hrabstwie Sussex w Wielkiej Brytanii. Do Polski trafiła z Danii. Ptaki tej rasy mają niezwykle atrakcyjne upierzenie, białe z czarnymi obrysowaniami, „gronostajowe”. Kury sussex znoszą rocznie 180-200 jasnobrązowych jaj, o masie 58-60 g. Sussex poleca się do ekstensywnej produkcji kurcząt rzeźnych typu “Label Rouge”.
Czubatka polska
Rasa ta nie została jak dotąd objęta programem ochrony, chociaż powstała na obszarze naszego kraju. Wyróżnia się kilka odmian czubatek - staropolską, dworską, brodatą i bezbrodą, białoczuby żółte i czerwone, oraz wiele ich wariantów barwnych. Cechą charakterystyczną jest czub, czasami częściowo zasłaniający oczy. Są to ptaki średnich rozmiarów, o krótkim, silnym dziobie. Doskonale nadają się do przydomowego, ekologicznego chowu, a ze względu na atrakcyjny wygląd zyskały sobie wielu entuzjastów. Przy właściwym żywieniu znoszą ok. 150-170 jaj rocznie.
Źródło: misha3637 / CC BY 2.0 / Wikimedia Commons
Kura gołoszyjka
Gołoszyjki dawniej nazywano również siedmiogródkami i kurami tureckimi. Ich pochodzenie nie jest do końca jasne, jednak prawdopodobnie powstały na obszarze Niemiec. Kury gołoszyjki dawniej były popularnie utrzymywaną w Polsce rasą, co dało początek ich rodzimym odmianom. Dzisiaj spotyka się je sporadycznie w południowo-wschodniej części kraju i ciężko znaleźć ptaki o czystej genetyce. Cechą rzucającą się w oczy jest nieopierzona szyja, często z grzywiastym pierścieniem piór u nasady. Gołoszyjki znoszą rocznie ok. 130-160 białych jaj, o masie 60-70 g. Kurczęta mają delikatne, wysokiej jakości mięso. Entuzjaści gołoszyjek mają nadzieję, że zostaną one objęte programem odbudowy i ochrony rasy.
Źródło: Ptasiludek / CC BY-SA 4.0 / Wikimedia Commons
Zdjęcie we wstępie: pisklę zielononóżki kuropatwianej. Źródło: Lezuros / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons
Źródła:
Programy Ochrony Zasobów Genetycznych Zwierząt Gospodarskich
Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli
woliera.com
