USD -
3.9363
EUR -
4.2685
GBP -
4.9790
DKK -
0.5721
Wzrost liczebności populacji dzików na całym świecie nasuwa pomysł, aby na szerszą skalę wykorzystać ich mięso. Mięso dzików pozyskiwane z terenów łowieckich lub chowu ekstensywnego może być ekologiczną alternatywą dla wieprzowiny. Czy ma szansę stać się bardziej popularne?
Nadmiar dzików, który można spożytkować
Populacje dzików w Europie i Azji są szeroko rozpowszechnione i niezwykle liczne. Zwierzęta te przysparzają wielu problemów - rozprzestrzeniają choroby zakaźne groźne dla trzody chlewnej, takie jak afrykański pomór świń (ASF), wkraczają do dużych miast i wywołują konflikty z mieszkańcami. W Ameryce Północnej i Australii, gdzie dzik jest gatunkiem inwazyjnym, jego wpływ jest niezwykle destrukcyjny. Dziki i ich krzyżówki ze świniami domowymi dewastują tam uprawy i środowisko naturalne. Więcej na ten temat pisaliśmy tutaj: USA i Kanada walczą z dzikimi świniami oraz tutaj: Inwazja „Super Świń” w Kanadzie i USA: zabijają zwierzęta, niszczą uprawy.
Próby ograniczenia liczebności dzików mają generalnie niską skuteczność. Dzięki szybkiemu tempu reprodukcji, ich stada szybko odbudowują się po okresach intensywnych odstrzałów. Świetnie radzą sobie nawet w mało przyjaznym środowisku i łatwo zdobywają nowe obszary. Być może więc zamiast próbować eliminować ich populacje, powinniśmy nauczyć się je lepiej wykorzystywać?
Mięso dzików w teorii może być bardziej przyjazną środowisku i „zrównoważoną” alternatywą dla wieprzowiny pochodzącej od świń z intensywnego chowu. Komercyjna hodowla trzody chlewnej, tak jak i wszystkich innych zwierząt gospodarskich, ma znaczący wpływ na środowisko naturalne. Jest on negatywnie postrzegany przez wielu konsumentów. Mięso pochodzące od dzików żyjących wolno, lub chowanych w systemach ekstensywnych i półintensywnych, może być produkowane z mniejszym kosztem dla środowiska.
Badania pokazują, że mięso dzika jest wartościowe odżywczo – m.in. zawiera znacznie więcej cennych kwasów tłuszczowych omega-3 od mięsa świń domowych. Zawartość tłuszczu śródmięśniowego w mięsie dzika jest wyższa w porównaniu do wieprzowiny, co pozytywnie wpływa na jego smakowitość. Kolor mięsa jest ciemny, smak unikalny. Na podstawie badań konsumenckich stwierdzono, że najsmaczniejsze jest mięso pozyskiwane od loszek dzików. Biorąc pod uwagę sensoryczne właściwości, mięso młodych dzików nadaje się do bezpośredniej sprzedaży w kawałkach, podczas gdy mięso starszych zwierząt najlepiej wykorzystywać do wyrobu wędlin.
Czy mięso dzika ma szansę stać się popularne na większą skalę? Obecnie jego globalna konsumpcja jest bardzo niska, w porównaniu do mięsa zwierząt domowych.
Idealne do ekstensywnego chowu
Dzik jest popularnym zwierzęciem łownym na całym świecie. Głównym celem sportowych polowań na dzika jest zdobywanie imponujących trofeów, co oznacza odstrzał dużych, starych samców, których mięso ma raczej niewielką wartość. Aby wykorzystywać mięso dzików na komercyjną skalę, ich odstrzał musiałby zostać ukierunkowany na osobniki o przede wszystkim dobrych cechach tuszy.
Ogólnie rzecz biorąc polowania na dziki prowadzone są na terenach łowieckich otwartych lub ogrodzonych, na których zwierzyna może być dokarmiana, a ich populacje uzupełnianie nowymi osobnikami w celu uniknięcia chowu wsobnego. W Europie odstrzał dzików najczęściej odbywa się na terenach otwartych, a elementem zarządzania ich populacjami jest zazwyczaj dokarmiane zimowe.
Największe możliwości chowu dzików pod potrzeby konsumentów daje hodowla na ogrodzonych terenach łowieckich. Przykładowo we Włoszech zwierzyna łowna jest zwykle hodowana w ogrodzonych parkach, gdzie ich populacje są w dużym stopniu samowystarczalne. Ekstensywny chów dzików w takim systemie może być przyjazny środowisku i przez wielu konsumentów być postrzegany jako bardziej etyczny od klasycznej, intensywnej produkcji trzody chlewnej. Równocześnie pozwala na kontrolę nad populacją dzików w celu uzyskania osobników o wartościowej tuszy.
Wysoka płodność dzików, ich zdolności adaptacyjne na ubogich obszarach, prostota chowu i dobra jakość mięsa sprawiają, że coraz więcej osób interesuje się ich hodowlą. Szczególnie widoczne jest to na południu Europy, w Ameryce Północnej i Japonii. Mięso dzika obecnie jest traktowane jako niszowy produkt premium i osiąga wysokie ceny na rynku. Hodowla na większą skalę zapewniłaby stałą podaż tego rodzaju mięsa przez cały rok, co mogłoby zwiększyć jego popularność.
Półintensywny chów dzików: przykład Włoszech
Dziki mają dużo niższe tempo przyrostów masy ciała i średnią niższą masę tuszy od trzody chlewnej, co stanowi podstawowy problem w ich hodowli. Odpowiednia selekcja pozwala jednak na osiągnięcie zadowalających wyników produkcyjnych. We Włoszech, ze względu na korzystny klimat i dostępność pastwisk, chów dzików prowadzony jest w systemie ekstensywnym lub półintensywnym. Hodowlę dzików regulują tam te same przepisy, które dotyczą świń domowych. Idealną lokalizacją dla gospodarstw do produkcji mięsa dzików są tereny zadrzewione z drzewami liściastymi. Preferowane są dziki osiągające wysoką masę ciała, o wyższym tempie wzrostu od przeciętnego, ale jedocześnie mające większe wymagania żywieniowe, przez co konieczne jest ich intensywne dokarmianie.
W porównaniu z systemami ekstensywnymi, półintensywne hodowle dzików wymagają większych nakładów finansowych, z czego największy koszt stanowi odpowiednie ogrodzenie i zapewnienie bioasekuracji. Konieczne są również programy zarządzania, mające na celu maksymalizację wydajności rozrodczej i produkcyjnej, szczepienia i kontrole zdrowia dzików, a także spełnienie wymogów dobrostanowych i zapewnienie bezpieczeństwa pracowników hodowli. Aby zrekompensować wysokie koszty stałe hodowli, uzyskiwane produkty mięsne muszą być bardzo wysokiej jakości. Wymagana powierzchnia dla tego typu gospodarstwa jest bardzo rozległa i może wahać się od 100 do 1000 hektarów. Obsada zwierząt na ogół wynosi 3 zwierzęta na 10 ha.
Na terenie gospodarstwa muszą znajdować się urządzenia przeładunkowe umożliwiające sortowanie dzików w grupy, ich transport, znakowanie, ocenę kondycji, ważenie i czynności weterynaryjne. Ubój dzików w hodowlach odbywa się za pomocą bolca, po przeprowadzeniu przedubojowego badania weterynaryjnego. Podobnie jak w przypadku dzików zastrzelonych w terenie, zwierzęta są natychmiast wykrwawiane w gospodarstwie, a następnie przewożone do lokalnej licencjonowanej rzeźni, gdzie przeprowadza się obróbkę tuszy i badanie weterynaryjne.
Na podstawie:
Lestingi, A. (2023). Use of Wild Boar (Sus scrofa) as a Sustainable Alternative in Pork Production. Animals, 13(14), 2258.
