Poseł pyta o gigantyczną korupcję w sektorze rolnym na Ukrainie. Czy żywność zza wschodniej granicy jest bezpieczna?

- Przeprowadzone przez Inspekcję Weterynaryjną, kontrole urzędowe przesyłek pasz pochodzących z państw trzecich, w tym z Ukrainy, jak dotąd nie wykazały, aby ww. towary stanowiły istotne zagrożenie dla zdrowia i życia zwierząt lub polskich konsumentów – informuje minister rolnictwa, Czesław Siekierski.

 

- W mediach ukazała się informacja dotycząca gigantycznej skali korupcji na Ukrainie: „Urzędnicy Państwowej Służby Ukrainy ds. Bezpieczeństwa Żywności i Ochrony Konsumentów wyłudzili miliony hrywien łapówek. To właśnie ta służba wydaje świadectwa potrzebne do eksportu zboża do UE. Znaleziono zeszyt z podziałem kwot łapówek” [...] „Zorganizowali oni system korupcyjny i wyłudzali pieniądze za wydawanie świadectw fitosanitarnych wymaganych przy eksporcie i imporcie produktów rolnych, a także za wydawanie raportów z inspekcji wymaganych przy eksporcie jęczmienia i kukurydzy” – czytamy w interpelacji posła Prawa i Sprawiedliwości, Dariusza Mateckiego, która została skierowana do ministra rolnictwa.

 

- Czy w związku z tymi informacjami polskie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi planuje zwiększenie kontroli zbóż transportowanych przez Polskę z Ukrainy? Czy ukraińskie zboże, które zalewało polski rynek, uderzając w naszych rolników i ich działalność, posiadało świadectwa wydawane przez wyżej wskazany urząd? – pyta w swoim wystąpieniu poseł Matecki.

 

Poniżej podajemy pełną treść odpowiedzi MRiRW na powyższą interpelację:

 

 

Graniczna kontrola fitosanitarna, która jest zadaniem Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa.(…) W częściach A i B załącznika XI do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/2072 określona została wspólna dla wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej lista towarów objętych wymogiem zaopatrzenia w świadectwo fitosanitarne i podlegających granicznej kontroli fitosanitarnej. Z przepisów tych wynika, że granicznej kontroli fitosanitarnej podlega ziarno zbóż przeznaczone do siewu. W związku z powyższym 100% importowanych przesyłek ziarna przeznaczonego do siewu jest poddanych kontroli. Ziarno zbóż importowane z innym przeznaczeniem nie podlega granicznej kontroli fitosanitarnej (w zależności od przeznaczenia importowane towary podlegają natomiast kontroli weterynaryjnej przeprowadzanej przez Inspekcję Weterynaryjną lub kontroli sanitarnej przeprowadzanej przez Państwową Inspekcję Sanitarną). Należy przy tym podkreślić, że celem granicznej kontroli fitosanitarnej jest sprawdzenie, czy importowane towary nie stanowią zagrożenia fitosanitarnego (tj. ryzyka zawleczenia na obszar Unii Europejskiej agrofagów – szkodników i patogenów roślin – objętych regulacjami prawnymi) oraz czy spełniają one wymogi przepisów Unii Europejskiej w zakresie zdrowia roślin. Graniczna kontrola fitosanitarna składa się z trzech etapów: kontroli dokumentów w tym sprawdzenia, czy do roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów dołączone zostały wymagane dokumenty (świadectwa fitosanitarne) lub czy są one właściwie oznakowane (dotyczy to głównie opakowań drewnianych), kontroli tożsamości oraz kontroli zdrowotności (tj. czy importowane towary nie są porażone przez agrofagi objęte regulacjami prawnymi). Państwowa Służba Ukrainy ds. Bezpieczeństwa Żywności i Ochrony Konsumentów jest uprawniona do wydawania świadectw fitosanitarnych.

 

Odpowiadając jednak na zawarte w interpelacji pytanie dotyczące „zwiększenia kontroli zbóż” należy podkreślić, że podlegające granicznej kontroli fitosanitarnej ziarno zbóż przeznaczone do siewu jest już obecnie kontrolowane w 100%. Ponadto, podległe Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi organy Inspekcji Weterynaryjnej (IW) kontrolują m.in. przywóz pasz niezawierających tkanek zwierząt - zbóż przeznaczonych na cele paszowe oraz innych pasz pochodzenia roślinnego.

 

Urzędowa kontrola pasz niepochodzących od zwierząt, w tym zbóż przeznaczonych na cele paszowe, przywożonych z państw trzecich, w tym z Ukrainy, wykonywana jest w oparciu o przepisy krajowe – art. 46 ustawy o paszach1 - przepisy unijne nie uwzględniają konieczności takiej kontroli. Na przejściach granicznych weryfikacji podlegają załączone do przesyłki dokumenty towarzyszące wystawiane przez właściwe służby państwa trzeciego (świadectwo weterynaryjne zgodnie z przepisami prawa nie jest wymagane), natomiast częstotliwość kontroli identyfikacji i kontroli bezpośredniej wynika z przeprowadzanej przez Inspekcję Weterynaryjną analizy ryzyka - art. 44 rozporządzenia (UE) nr 2017/625(2) . Podczas urzędowej kontroli przesyłki pasz na granicy, weryfikacji podlega jej zgodność z wymaganiami w zakresie przepisów prawa paszowego. Ponadto, graniczny lekarz weterynarii ma prawo pobrać próbki do badań laboratoryjnych zgodnie z Planem Urzędowej Kontroli Pasz (opracowanym przez Głównego Lekarza Weterynarii) lub z tzw. „podejrzenia”, jeżeli ma wątpliwości w stosunku do danej przesyłki.

 

W przypadku gdy importowana do UE przesyłka nie spełnia wymagań przywozowych (stwierdzenie uchybień, nieprawidłowości, niezgodne wyniki badań laboratoryjnych, błędne oznakowanie lub brak oznakowania produktu), organy urzędowej kontroli na granicy podejmują działania mające na celu niedopuszczenie do wykorzystania produktu w żywieniu zwierząt – towar nie jest dopuszczony do obrotu, a przesyłka podlega odesłaniu do państwa pochodzenia lub zniszczeniu.

 

Reasumując, przeprowadzone przez Inspekcję Weterynaryjną, kontrole urzędowe przesyłek pasz pochodzących z państw trzecich, w tym z Ukrainy, jak dotąd nie wykazały, aby ww. towary stanowiły istotne zagrożenie dla zdrowia i życia zwierząt lub polskich konsumentów. Ponadto, w związku z trudnościami na rynkach rolnych państw graniczących z Ukrainą, KE wprowadziła środki zapobiegawcze dotyczące niektórych produktów pochodzących z Ukrainy. W świetle nieprzedłużenia, przez KE, obowiązujących do 15 września 2023 r. ww. unijnych środków ochronnych, rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 15 września 2023 r. w sprawie zakazu przywozu z Ukrainy produktów rolnych(3) , od 16 września 2023 r., został wprowadzony zakaz przywozu niektórych produktów rolno-spożywczych pochodzących z Ukrainy - rozporządzenie wprowadza bezterminowy zakaz przywozu do Polski m.in. niektórych rodzajów zbóż nasion oleistych, śrut czy makuchów (szczegółowy zakres towarowy objęty zakazem określa załącznik do rozporządzenia). Z rozporządzenia został wyłączony tranzyt.