Kukułki i zmiany klimatyczne: adaptacja, ale…

Zmiany klimatu i wzrost temperatur wiosennych spowodowały, że kukułki przyspieszyły wiosenne przyloty w ciągu ostatnich 36 lat. Jednakże, kukułki i tak zmieniają terminy przylotów wolniej niż ich gospodarze, a także zmiany są wolniejsze niż te dotyczące ich pokarmu. Wszystko to sugeruje, że kukułki potencjalnie mogą cierpieć z powodu coraz większego niedopasowania terminów przylotów do swoich gospodarzy i ofiar.

 

Takie zależności właśnie opisał w czasopiśmie Royal Society Open Science międzynarodowy zespół badaczy z TUM School of Life Sciences i Institute for Advanced Study TUM (Niemcy), Uniwersytetu Przyrodniczego w Pradze (Czechy), Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (Polska) oraz Akademii Nauk Tatarstanu (Rosja).

 

- Dopasowanie czasu przybycia wiosną na tereny lęgowe zarówno do gospodarzy, jak i źródeł pokarmu, jest kluczowe dla migracji pasożytów lęgowych, takich jakimi są kukułki. Jednakże, odkryliśmy, że zmiany klimatyczne mogą zakłócać wahanie w fenologii ważnych etapów życia między kukułkami, ich gospodarzami i ofiarami - mówi dr Peter Mikula, główny autor pracy.

 

Mikula i współpracownicy odkryli, że nasza kukułka (Cuculus canorus), która zimuje w Afryce, generalnie przybywa na tereny lęgowe w Tatarstanie wcześniej niż kukułka orientalna (C. optatus), zimująca w południowo-wschodniej Azji i Australii. Cieplejsze temperatury wiosenne spowodowały, że zarówno kukułki, jak i ich gospodarze przybywały na swoje tereny lęgowe przez ostatnie lata coraz wcześniej. Ponadto, główne ofiary tych kukułek, owłosione gąsienice i duże chrząszcze, pojawiały się wcześniej na wiosnę. Jednakże, i to stanowi poważny problem, przyspieszenie terminów przylotu kukułek było generalnie mniejsze niż ich gospodarzy i ofiar.

 

- Przez lata rozwinęliśmy dobrą współpracę z lokalnymi badaczami z Tatarstanu, którzy zbierali długoterminowe dane nie tylko o przylotach ptaków, ale też inne informacje fenologiczne. Bez ich pomocy to badanie nie byłoby możliwe - wyjaśnia prof. Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, współautor pracy i twórca jej koncepcji.

 

Kukułki bywają bardzo wyspecjalizowane zarówno wyborze gospodarzy w gniazdach których składają swoje jaja, jak i w przypadku diety. Badacze we wspomnianej pracy pokazują, że układ ten może prowadzić do sporej asynchronii, czyli rozminięcia optymalnego czasu dla kukułki z tym jak dostępni są gospodarze, ale i źródła pokarmu. W Tatarstanie układ jest o tyle interesujący i wyjątkowy, że mamy do czynienia z dwoma gatunkami kukułek na jednym obszarze, a więc zapewne także dochodzi do konkurencji pomiędzy nimi, co dodatkowo modyfikuje cały i tak już skomplikowany układ. Czasowe i przestrzenne niedopasowanie między kukułkami a ich gospodarzami może prowadzić do zmiany gospodarza przez kukułki i zmieniać wskaźniki pasożytnictwa w populacjach gospodarzy. Kukułki jako specjaliści ofiar mogą również potencjalnie wpływać na dynamikę swoich populacji. Populacje obu gatunków kukułek maleją, a potencjalnie rosnąca asynchronia fenologiczna może być częściowo odpowiedzialna za te spadki liczebności.

 

PDF pracy dostępny dla zainteresowanych tutaj: Mikula P., Askeyev O. V., Askeyev A. O., Askeyev I. V., Morelli F., Menzel A. & Tryjanowski P. (2024). Climate change is associated with asynchrony in arrival between two sympatric cuckoos and both host arrival and prey emergence. Royal Society Open Science, doi: 10.1098/rsos.231691.