USD -
4.0202
EUR -
4.3195
GBP -
5.0157
DKK -
0.5790
Badania sugerują, że kontrolowane zmniejszanie dawki pokarmowej u krów mięsnych poprawia u nich efektywność wykorzystania składników odżywczych. Nowe eksperymenty pokazują również, że ograniczone odżywianie krów w późnym okresie ciąży nie musi wcale negatywnie wpływać na przyrosty cieląt. Wnioski są nieoczywiste i dość zaskakujące.
Zmniejszenie dawki – sposób na wydajniejszą produkcję?
Wzrastające spożycie mięsa na świecie stale napędza jego produkcję. Równocześnie producenci poszukują coraz lepszych rozwiązań ograniczających wykorzystanie zasobów i zmniejszenie kosztów chowu zwierząt. Stąd coraz więcej z nich interesuje się strategiami zmniejszania dawki pokarmowej u zwierząt.
Badania sugerują, że kontrolowane i przemyślane zmniejszanie dawki pokarmowej u krów mięsnych poprawia u nich efektywność wykorzystania paszy. Wykazano, że gdy krowom mięsnym podaje się ograniczoną dawkę paszy wysokiej jakości, ich zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest mniejsze, a strawność diety wyższa. Zupełnie tak, jakby ich organizm „uczył się” nie marnować dostarczanych składników odżywczych.
Odkrycia te są obiecujące w kontekście poprawy efektywności chowu krów ras mięsnych. Zmniejszanie dawki pokarmowej może być jednak mało rozsądnym pomysłem w przypadku cielnych krów – tak przynajmniej podpowiada logika. Zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze jest znacznie wyższe przy rozwijającym się cielaku.
Poza tym nieodpowiednie żywienie jeszcze przed przyjściem na świat może wpływać na metabolizm, a nawet na ekspresję niektórych genów (np. ich uaktywnienie) u cielaka. W czasie ciąży rozwijający się płód podlega „programowaniu”, które zależy również od pokarmu, jaki otrzymuje jego matka. Niedawno pojawiły się wyniki badań, które rzucają nowe światło na wpływ ograniczonego żywienia krów na ich cielęta. Nie są tak oczywiste, jakby mogło się wydawać.
Słabsze odżywianie w chowie ekstensywnym
Na zmniejszenie dawki pokarmowej w późnych miesiącach ciąży narażone są bardzo często krowy ras mięsnych chowane w systemach ekstensywnych. Najnowsze badania w tym temacie przeprowadzono w Argentynie, gdzie hodowla krów mięsnych ma charakter typowo pastwiskowy. Sezonowość wypasania powoduje, że ilość składników odżywczych dla cielnych krów jest zazwyczaj niska w drugiej połowie ciąży.
Obserwacje rolników sugerowały, że cielęta od takich krów nie mają zbyt dobrych cech produkcyjnych. Brakowało jednak w tym temacie konkretnych danych naukowych. Naukowcy z Argentyny sprawdzili to w eksperymencie. Chcieli przetestować, czy zmniejszenie dawki pokarmowej u cielnych krów będzie wpływać na wzrost płodu oraz metabolizm (wykorzystanie paszy i energii z pokarmu) urodzonych cieląt.
Eksperyment przeprowadzono na 56 krowach wieloródkach rasy Angus. W ok. 180 dniu ciąży oceniono i posegregowano je na 8 grup, według masy ciała i przewidywanego terminu wycielenia. Grupom krów zostały następnie losowo przydzielone diety z różną dawką pokarmową:
- Dieta z silnie zmniejszoną dawką pokarmową – dostarczająca o 50% mniej energii netto i o 40% mniej białka surowego
- Dieta z lekko zmniejszoną dawką pokarmową – dostarczająca o 25% mniej energii netto i o 15% mniej białka surowego
- Dieta kontrolna – zawierająca standardową, pełną dawkę pokarmową
Silnie zmniejszona dawka pokarmowa zwiększa przyrosty cieląt
Po wycieleniu wszystkie krowy były utrzymywane w jednej grupie aż do odsadzenia. Co nie było zaskoczeniem, u krów, które otrzymywały mniejsze dawki pokarmowe zaobserwowano spadek masy ciała oraz kondycji (BCS – Body Condition Score). Okazało się, że cielęta krów, które otrzymywały bardziej ubogą dietę miały faktycznie mniejszą masę urodzeniową w porównaniu do cieląt krów, które otrzymywały pełną, standardową dietę.
Wpływ diety krów na to, jak na dalszych etapach życia radziły sobie cielęta nie był wcale tak przewidywalny i oczywisty. Cielęta krów, które otrzymywały silnie zmniejszoną dawkę pokarmową, „nadrabiały” swój słaby start i miały wyższe średnie przyrosty masy ciała od urodzenia do 24. dnia życia. Cielęta krów, które żywione były dietą z lekko zmniejszoną dawką pokarmową miały znacznie niższą masę ciała w momencie odsadzania, w porównaniu do cieląt krów, które otrzymywały silnie zmniejszoną dawkę pokarmową oraz cieląt z grupy kontrolnej.
Cielęta krów, którym silnie ograniczono dawkę pokarmową miały w momencie odsadzanie taką samą średnią masę ciała co cielęta krów, które otrzymywały pełną dawkę pokarmową. Wyniki sugerują więc, że lekko zmniejszona dawka pokarmowa u krów ma bardziej negatywne skutki od okresowego silnego zmniejszenia substancji odżywczych docierających do rozwijającego się cielaka.
Możliwe, że taki stres w okresie przed urodzeniem mobilizuje organizm cieląt do lepszego wykorzystywania substancji odżywczych po porodzie. Warto jednak wspomnieć, że dane te pochodzą z jednego eksperymentu i wykorzystanie ich we własnej praktyce może nie być dobrym pomysłem. Dawkę pokarmową dla cielnych krów zawsze najlepiej ustalić z opiekującym się stadem lekarzem weterynarii lub zootechnikiem.
Nie stwierdzono, aby zmiany dawki pokarmowej przed wycieleniem wpływały na produkcję ani skład mleka po wycieleniu. Nie zmieniały również znacznie poziomu hormonów odpowiedzialnych za metabolizm u cieląt. Jak przyznają autorzy badania, nie wiadomo jeszcze, jak ograniczenie żywienia krów w późnej ciąży może wpływać na ich płodność i wydajność reprodukcji w kolejnych ciążach, lub czy zmienia w istotny sposób jakość mięsa ich cieląt.
Jak mniejsza dawka wpływa na cielęta-jałówki?
W innym eksperymencie, przeprowadzonym przez naukowców ze Stanów Zjednoczonych, sprawdzono, jak zmniejszona dawka pokarmowa w czasie ciąży, i późniejsze jej zwiększenie po wycieleniu, wpływa na cielęta. W badaniu skupiono się konkretnie na cielętach-jałówkach. Eksperyment przeprowadzono na 18 krowach rasy Angus.
Cielne krowy przyporządkowano do grupy, która otrzymywała znacznie ograniczoną dawkę pokarmową (dostarczającą o 30% mniej energii) lub do grupy, która otrzymywała pełną dawkę pokarmową. Na specjalnej diecie krowy utrzymywane były w drugiej połowie ciąży. Po wycieleniu cielęta otrzymywały paszę bez ograniczenia, ad libitum.
Podobnie jak w poprzednich badaniach stwierdzono, że cielęta krów, które otrzymywały zmniejszoną dawkę pokarmową, miały niższą masę ciała tuż po wycieleniu, od cieląt krów z grupy kontrolnej. I tutaj jednak cielęta od krów „na diecie” nadrabiały swoje wyniki po urodzeniu. Masa ciała cieląt z obu grup była taka sama w okresie od 105 do 485 dnia po urodzeniu.
Zmniejszona dawka pokarmowa u krów odbiła się jednak na metabolizmie cieląt. Stwierdzono, że cielęta krów „na diecie” gorzej regulowały poziom cukru we krwi, a co za tym idzie odkładały w swoim ciele więcej tkanki tłuszczowej. Mogło mieć to związek ze zmnienionym wydzielaniem niektórych hormonów odpowiedzialnych za metabolizm.
Wyniki badań sugerują, że umiarkowane ograniczenie składników odżywczych w drugiej połowie ciąży nie wpływa znacząco na wydajność produkcyjną cieląt-jałówek przeznaczonych do uboju. Może w korzystny sposób zmniejszać koszty produkcji cieląt. Naukowcy podkreślają jednak, że aby w pełni to udowodnić, potrzebne są badania na większej ilości krów i cieląt, o różnej genetyce.
Na podstawie:
Valiente, Sebastian López, et al. "The degree of maternal nutrient restriction during late gestation influences the growth and endocrine profiles of offspring from beef cows." Animal Production Science.
Long, John M., et al. "Maternal nutrient restriction in late pregnancy programs postnatal metabolism and pituitary development in beef heifers." Plos one 16.4 (2021): e0249924.
