USD -
3.9866
EUR -
4.2979
GBP -
4.9961
DKK -
0.5761
W okresie po odsadzeniu prosięta narażone są na choroby układu pokarmowego. Wynika to z niedojrzałości ich narządów trawiennych i niestabilnego składu mikroflory jelit. Aby zapobiec biegunkom i obniżeniu tempa wzrostu, prosięta należy wesprzeć w tym trudnym okresie suplementami. Świetnie w tym zadaniu sprawdzą się dodawane do paszy i wody kwasy organiczne. W jaki sposób pomagają i kiedy są najbardziej skuteczne?
Wzmocnienie dla układu pokarmowego i odporności prosiąt
Prosięta tuż po odsadzeniu są niezwykle wrażliwe na wiele patogenów. Wynika to z niedojrzałości ich układu odpornościowego i pokarmowego. Dodatkowo nagła zmiana środowiska, paszy i przyłączenie do grupy nieznanych im wcześniej osobników generuje ogromny stres, który zwiększa podatność na wiele chorób. U prosiąt obserwuje się wtedy często charakterystyczne zaburzenia trawienia, biegunkę i spowolnienie wzrostu. Problemy z układem pokarmowym w dużej części wynikają z tego, że narządy trawienne wczesno odsadzonych prosiąt nie wydzielają w dostatecznej ilości kwasu żołądkowego i enzymów trawiennych.
W przeszłości standardową metodą zapobiegania i leczenia chorób u odsadzanych prosiąt było podawanie antybiotyków. Taką strategię nadal stosuje się w niektórych gospodarstwach, jednak jest stanowczo odradzana ze względu na zdrowie zwierząt i ludzi. Antybiotyki są przyczyną powstawania szczepów bakterii opornych na leki, które mogą powodować ciężkie (lub niemożliwe) do wyleczenia infekcje. W krótszej perspektywie nadmierne podawanie antybiotyków prosiętom niekorzystnie wpływa na ich mikrobiom (skład bakteryjny) i rozwój jelit, co paradoksalnie prowadzi do kolejnych zaburzeń i chorób.
Jako zastępstwo dla antybiotyków wzmacniające odporność prosiąt proponuje się obecnie rozmaite dodatki paszowe, takie jak pre- i probiotyki, które, jak wykazano, mogą poprawiać kondycję jelit, funkcje układu pokarmowego świń oraz zwiększać ich przyrosty masy ciała. O probiotykach dla trzody chlewnej więcej pisaliśmy tutaj: Probiotyki poprawiają tempo wzrostu i FCR u świń. Coraz większe zainteresowanie budzą również inne alternatywne dodatki paszowe, takie jak środki zakwaszające paszę lub wodę. Są proponowane jako nowe, bezpieczne stymulatory wzrostu.
W czym mogą pomagać kwasy?
Do popularnych, naturalnych zakwaszaczy stosowanych w paszy lub wodzie pitnej dla trzody chlewnej należą kwas mrówkowy, octowy, propionowy i mlekowy. Są one nietoksyczne i pozbawione efektów ubocznych notowanych w przypadku antybiotyków. Stwierdzono, że zakwaszacze mogą pozytywnie wpływać na wydzielanie i aktywność enzymów trawiennych, a tym samym poprawiać wchłanianie składników odżywczych u prosiąt w okresie po odsadzeniu. W szczególności wspierają działanie pepsyny, enzymu trawiącego białka w żołądku.
W eksperymentach stwierdzono, że dodatek kwasów w diecie prosiąt obniżał pH ich układu pokarmowego i zmieniał skład ich mikrobiomu. Dzięki temu kwasy wspierały rozwój korzystnych bakterii – m.in. bakterii kwasu mlekowego, i hamowały rozwój patogennych bakterii wrażliwych na niskie pH środowiska, m.in. z rodziny Enterobacteriaceae. Stwierdzono że kwas mlekowy w diecie świń redukował przypadki salmonellozy i poprawiał kondycję ich jelit.
Skład i stabilność mikrobiomu jelit odgrywa kluczową rolę w utrzymywaniu ogólnego zdrowia zwierzęcia. Zaburzenia składu bakteryjnego w układzie pokarmowym znacząco obniżają odporność i predysponują do rozwoju wielu chorób. Uważa się, że mikrobiom dorosłych świń jest generalnie dość stabilny. W przypadku prosiąt jednak skład bakteryjny jelit nie jest jeszcze w pełni wykształcony i przez to podatny na niekorzystne zmiany (takie jak przerost i dominacja patogennych szczepów bakterii).
Bakterie u prosiąt pochodzą głównie od maciory z okresu przed odsadzeniem i tworzą określony mikroekosystem. W momencie odsadzenia – wraz ze stresem, zmianą środowiska i paszy - następuje w nim rewolucja i dynamiczne przekształcanie składu. Dlatego bardzo ważne jest wsparcie prosiąt w tym momencie i poprzed odpowiednie dodatki paszowe zapobieganie niekorzystnym zmianom mikrobiomu. Kwasy, przez tworzenie środowiska w jelitach o obniżonym pH, są w tym bardzo pomocne.
Zakwaszacze na poprawę wyników prosiąt
Wspomniane kwasy mają dodatkowo właściwości antyoksydacyjne, a więc zapobiegające szkodliwemu stresowi tlenowemu i uszkadzaniu komórek w organizmie. Zaobserwowano, że dzięki antyoksydacyjnej aktywności zwiększają odporność zwierząt i mogą zapobiegać biegunce u prosiąt w okresie po odsadzeniu. Środki zakwaszające zwiększają ponadto smakowitość paszy i stymulują kubki smakowe, przez co poprawiają spożycie paszy i przyrosty masy ciała świń.
Obniżenie pH przewodu pokarmowego, a przez to wsparcie mikrobiomu i działania enzymów trawiennych również odgrywa ważną rolę w promowaniu większej wydajności wzrostu świń. W badaniach wykazano, że suplementowanie prosiętom po odsadzeniu mieszanki kwasów organicznych w formie kapsułek poprawiało u nich spożycie paszy oraz średnie dzienne przyrosty masy ciała. W innym eksperymencie stwierdzono, że dodawana do paszy mieszanka kwasów organicznych i olejków eterycznych z niektórych roślin poprawiała u świń średnie dzienne przyrosty masy ciała oraz ich końcową wagę. Również kilka innych badań wskazało na pozytywny wpływ dodanego do paszy kwasu mrówkowego, octowego, propionowego i mlekowego na wyniki produkcyjne zwierząt.
Eksperci uważają mimo wszystko, że dodawanie kwasów do paszy nie jest najlepszą opcją suplementacji. W zależności od ich dawki, sposobu mieszania (lub powlekania w przypadku kapsułek), składu paszy i wielu innych czynników ich skuteczność może być różna. Problem może nastąpić szczególnie w przypadku, gdy pasza zawiera duże ilości białka lub składników mineralnych podwyższających pH (lub działających jak bufor zapobiegający jego obniżeniu), co neutralizuje i osłabia działanie kwasów.
Najlepsza opcja: kombinacja różnych kwasów w wodzie pitnej
W niedawno opublikowaniej pracy naukowej pokazano, że o wiele praktyczniejsze i łatwe do kontrolowania dawki jest podawanie świniom kwasów organicznych w wodzie pitnej. Mają one taki sam lub lepszy efekt niż w przypadku zadawnia ich razem z paszą. Autorzy nowych badań proponują, że środek zakwaszający może być dodawany do wody pitnej dla zwierząt poprzez urządzenie dozujące, co jeszcze bardziej ułatwia jego zastosowanie.
Aby osiągnąć najlepsze rezultaty zaleca się dawkę kwasów obniżającą pH wody pitnej do 4,0. Taki poziom zakwaszenia uniemożliwia rozwój szkodliwych bakterii z rodziny Enterobacteriaceae. Dodatkową korzyścią jest to, że kwasy dezynfekują wodę dla zwierząt, hamując w niej rozwój patogenów.
We wspomnianych badaniach naukowcy przetestowali skuteczność dodatku do wody pitnej dla prosiąt w okresie po odsadzeniu różnych kombinacji kwasów organicznych. Stwierdzili, że najskuteczniejsze było zastosowanie połączenia wszystkich 4 kwasów, w dawce:
- 19% kwasu mrówkowego
- 19% kwasu octowego
- 3,5% kwasu propionowego
- 15% kwasu mlekowego.
Suplement w takiej formie znacząco poprawił u odsadzonych prosiąt apetyt, średnie dzienne spożycie paszy (ADFI) oraz średnie dzienne przyrosty masy ciała (ADG). Zredukował również częstość występowania biegunki u prosiąt. Wynikało to zapewne ze zmienionego składu mikrobiomu jelit. Mieszanka kwasów poprawiła równowagę mikroflory i zwiększyła w jelitach u świń udział korzystnych bakterii z rodzaju Firmicutes oraz bakterii kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus. Na podstawie badań krwi badacze stwierdzili, że u prosiąt zmniejszył się również szkodliwy stres oksydacyjny.
Wyniki te wykazały, że środki zakwaszające dodawane do wody pitnej mogą być bardzo dobrą alternatywą dla antybiotyków w okresie okołoodsadzeniowym prosiąt. Ze względu na ich synergistyczne działanie, najlepszym pomysłem jest łączenie ze sobą różnych kwasów.
Na podstawie:
Xu, Qing-Lei, et al. "Drinking Water Supplemented with Acidifiers Improves the Growth Performance of Weaned Pigs and Potentially Regulates Antioxidant Capacity, Immunity, and Gastrointestinal Microbiota Diversity." Antioxidants 11.5 (2022): 809.
