USD -
3.9866
EUR -
4.2979
GBP -
4.9961
DKK -
0.5761
Nauką i pracą ludzie się bogacą mówi znane przysłowie. W przypadku rolnika jest to bardzo dyskusyjne. Czy za lata ciężkiej pracy rolnik otrzyma godną emeryturę?
Kto może otrzymać emeryturę?
Ubezpieczonym w KRUS w myśl ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników może być rolnik, domownik lub pomocnik rolnika. Ubezpieczony nabywa prawo do emerytury, jeśli spełni wszystkie trzy warunki:
1) ukończy 60. rok życia (kobieta) lub 65. rok życia (mężczyzna);
2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu przez minimum 25 lat
Za okres podlegania ubezpieczeniu uwzględnia się również okresy sprzed 1990 r. Udowodnienie rolniczego stażu pracy może być utrudnione, z tego powodu, że w przeszłości rolnicy, domownicy, pomocnicy rolnika nie podlegali ubezpieczeniom. Wówczas takim dowodem, potwierdzającym pracę w gospodarstwie może być akt notarialny, akt własności ziemi, umowa dzierżawy, zaświadczenie o zamieszkiwaniu, zeznania świadków;
3) trwale zaprzestał prowadzenia gospodarstwa rolnego
Nie jest to równoznaczne ze sprzedażą lub przekazaniem gospodarstwa!
Ubezpieczony może być właścicielem, ale cały areał musi być faktycznie w posiadaniu innej osoby. Następuje ono poprzez przekazanie własności gospodarstwa (zawarcie umowy sprzedaży/darowizny gruntów/umowy dożywocia) lub oddania go w dzierżawę. Umowa dzierżawy może być zawarta na czas określony. Aby uzyskać prawo do pełnej emerytury, umowa dzierżawy z osobą niespokrewnioną ani nie zamieszkującą we wspólnym gospodarstwie z emerytem, musi być zawarta na minimum 10 lat i potwierdzona przez wójta (burmistrza lub prezydenta miasta), właściwego ze względu na miejsce położenia przedmiotu dzierżawy. Jeżeli jednak umowę zawarto na czas dłuższy niż na 30 lat, poczytuje się, iż zawarto ją na czas nieokreślony.
To jednak na emerycie spoczywa ciężar wykazania przed KRUS, iż faktycznie nie prowadzi gospodarstwa. Art. 38 pkt 1 ustawy wprowadza zasadę, iż właściciel gruntów prowadzi gospodarstwo. W przypadku złożonego wniosku o emeryturę, to rolnik musi wykazać, iż tak nie jest, poprzez przedłożenie w KRUS np. aktu notarialnego sprzedaży gospodarstwa, umowy dzierżawy.
Ubezpieczenie w ZUS i KRUS?
W przypadku podleganiu ubezpieczeniu również w ZUS i złożenia wniosku o emeryturę do ZUS, Ubezpieczony nie może okresu stażu pracy w ZUS doliczyć do okresu składkowego w KRUS. Oznacza to, że jeśli ktoś np. przez 20 lat podlegał ubezpieczeniu w ZUS i kolejne 20 lat w KRUS (a więc nie spełnił wymogu 25 - letniego rolniczego okresu składkowego), to przysługuje mu emerytura z ZUS. Za okres opłacania składek w KRUS, otrzyma dodatek do emerytury pobieranej z ZUS. Dotyczy to osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.
Wysokość emerytury
Od 1 marca 2021 r. wysokość podstawowej emerytury rolniczej wynosi 1.013,63 zł. W związku z tym, że wysokość okresowej emerytury rolniczej jest niższa od kwoty najniższej emerytury pracowniczej (która od 1 marca 2021 r. wynosi 1.250,88 zł brutto), została ona podwyższona do w/w kwoty. Podwyższenie do kwoty najniższej emerytury nie dotyczy emerytur zawieszonych w związku z prowadzeniem działalności rolniczej lub osiąganiem przychodów z tytułu zatrudnienia, wcześniejszych emerytur rolniczych, emerytur wypłacanych wobec osób które pobierają świadczenie emerytalne także z ZUS, jak i emerytur tzw. pro temporis rata (wypłacanych Ubezpieczonym, którzy wskutek pracy wykonywanej za granicą nie spełniły warunków do przyznawania krajowej emerytury rolniczej).
Emerytura jest corocznie waloryzowana (podwyższana) o średni wskaźnik cen towarów i usług oraz o 20 % realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Waloryzacja następuje z dniem 1. marca każdego roku.
W 2021 r. wypłacono emerytom dodatkowe świadczenie w wysokości ich miesięcznego uposażenia (tzw. 13 emerytura), jak i dla niektórych, otrzymujących niskie emerytury dodatkowe w wysokości kwoty najniższej emerytury, tj. 1250,88 zł brutto (tzw. 14. emerytura).
Wysokość emerytury jest zależna od okresu składkowego, jak i rodzaju wykonywanej pracy. Przykładowo wyliczając emeryturę dla osoby urodzonej po 31 grudnia 1948 r., uwzględnia się pracę w gospodarstwie rolnym rodziców – ale okres ten nie ma wpływu na wysokość emerytury rolniczej (jest jedynie uwzględniany przy ustalaniu prawa do tego świadczenia oraz pracę we własnym gospodarstwie domowym (okres liczony według wskaźnika 1% emerytury podstawowej). Dolicza się również okres pracy za granicą (okres liczony według wskaźnika 1% emerytury podstawowej). Nie wlicza się okresu pracy wykonywanej poza rolnictwem.
Od każdej emerytury pobierana jest składka zdrowotna, z kolei nie ma odprowadzanej zaliczki na podatek dochodowy od emerytury nieprzekraczającej kwoty 2.500,00 zł brutto.
Emerytura + gospodarstwo
Pomimo zgłaszanych projektów przez różne partie polityczne, nadal nie wprowadzono regulacji umożliwiającej rolnikom dalsze prowadzenie gospodarstwa rolnego na emeryturze, bez drastycznego obniżenia należnego mu świadczenia (wówczas wypłaca się część składkową emerytury, a zawiesza uzupełniającą, która stanowi przeciętnie 50-60% otrzymywanej przez niego emerytury). Z uwagi na niskie kwoty pobieranych przez rolników emerytur postuluje się, by nie musieli oni przekazywać gospodarstw. Dzięki tej możliwości emeryci dysponowaliby dodatkowymi dochodami, niezbędnymi do samodzielnego utrzymania się. Stanowiłoby to dla nich duże wsparcie, zwłaszcza w dobie galopującej inflacji.
Zawieszenie emerytury
Art. 28 ustawy określa przypadki, w jakich świadczenie ulega zawieszeniu i w jakiej części. Dzieje się tak wtedy gdy np. upłynął okres obowiązywania umowy dzierżawy, a emeryt rolnik nie podpisał nowej umowy (z tym samym lub innym dzierżawcą), w przypadku uzyskiwania dochodu z produkcji rolnej przez emeryta (np. w sytuacji gdy rodzic wskutek śmierci syna, po upływie roku od dnia nabycia po nim spadku nadal prowadzi gospodarstwo i sprzedaje płody rolne).
Emerytura nie ulega jednak zawieszeniu w przypadku gdy rolnik emeryt prowadzi gospodarstwo rolne z małżonkiem podlegającym ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu z mocy ustawy.
Nienależna emerytura
W sytuacji gdy emerytura była nienależna, emeryt jest zobowiązany do zwrotu otrzymanych świadczeń wraz z odsetkami, za okres nie dłuższy niż 3 lat, a w przypadku gdy osoba sama zgłosi fakt nienależnie otrzymywanego świadczenia – za okres nie dłuższy niż 12 miesięcy. Decyzja o zwrocie musi być wydana w ciągu 5 lat, licząc od ostatniego dnia okresu, za który nienależne świadczenie zostało pobrane.
Prawo odwołania
Wszelkie rozstrzygnięcia KRUS wydawane są w formie decyzji administracyjnej. Od każdej decyzji Ubezpieczonemu przysługuje prawo złożenia odwołania do Sądu Okręgowego – Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Kasy, która z upoważnienia Prezesa KRUS wydała decyzję lub ustnie do protokołu w terminie jednego miesiąca od dnia doręczenia Ubezpieczonemu decyzji. Postępowanie przed Sądem jest wolne od opłat.
Czytelniku, to od Ciebie zależy, czy złożysz wniosek od razu po osiągnięciu wieku emerytalnego, czy później. Pamiętaj, że KRUS przyznaje emeryturę od miesiąca, w którym złożyłeś wniosek (tj. jeśli złożyłeś go 30 czerwca, to otrzymasz świadczenie od czerwca). Nie ma możliwości uzyskania świadczenia za wcześniejsze miesiące. KRUS ma 30 dni na wydanie decyzji, ale termin ten może ulec wydłużeniu w sytuacji gdy Organ przeprowadza czynności wyjaśniające, np. dokonuje zapytania na Twój temat w ZUS.
Jeśli zainteresował się ten artykuł, masz jakieś pytania dotyczące emerytury rolniczej lub inne z zakresu prawa, skontaktuj się z Redakcją. Chętnie udzielimy Tobie fachowego wsparcia.
