USD -
3.8117
EUR -
4.2634
GBP -
5.1001
DKK -
0.5717
Trudne czasy, spadające ceny zbóż, inflacja pogarszają sytuację gospodarstw domowych. Niestety czasami trzeba się zapożyczyć, by poradzić sobie z bieżącymi wydatkami. Pożyczki może nam udzielić bank, instytucje finansowe, przedsiębiorca, a nawet osoba fizyczna.
Definicja umowy
Zgodnie z art. 720 Kodeksu cywilnego dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
Pożyczka może obejmować pieniądze lub rzeczy (np. zboża).
Forma dokumentowa
Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych wymaga zachowania formy dokumentowej. Do zachowania formy dokumentowej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. Z kolei dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią.
Minimalne wymogi umowy
Umowa powinna w szczególności zawierać:
1) datę, miejsce zawarcia umowy,
2) oznaczenie stron,
3) wskazanie przedmiotu umowy,
4) warunki zwrotu pożyczki (termin i forma zwrotu pożyczki),
5) oświadczenie o stanie majątkowym pożyczkobiorcy,
6) zasady wypowiedzenia umowy,
7) podpisy stron.
Dający pożyczkę ma prawo naliczać odsetki oraz pozaodsetkowe koszty
Przez pozaodsetkowe koszty związane z zawarciem umowy pożyczki pieniężnej należy rozumieć wynikające z tej lub innej umowy lub z innej czynności prawnej:
1) marże, prowizje lub opłaty związane z przygotowaniem umowy pożyczki, udzieleniem pożyczki lub jej obsługą, albo koszty o podobnym charakterze,
2) opłaty związane z odroczeniem terminu spłaty pożyczki, jej nieterminową spłatą albo koszty o podobnym charakterze,
3) koszty usług dodatkowych, w szczególności koszty ubezpieczeń, koszty związane z ustanowieniem zabezpieczenia pożyczki, koszty pozyskiwania informacji dotyczących biorącego pożyczkę, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do zawarcia umowy
- z wyłączeniem opłat notarialnych oraz danin o charakterze publicznoprawnym, które strony są zobowiązane ponieść w związku z zawarciem umowy.
Ponadto do kosztów zalicza się również wynagrodzenia agenta lub innej osoby działającej w imieniu pożyczkodawcy (w przypadku gdy tymże kosztem obciąża się biorącego pożyczkę).
Maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów pożyczki zawieranej z osobą fizyczną i niezwiązanej bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby określa art. 7202 Kodeksu cywilnego.
Fot. 1 – Bez zastrzeżenia obowiązku zwrotu nie ma umowy pożyczki.
Zabezpieczenie zwrotu pożyczki zawieranej z osobą fizyczną i niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby
Występuje, gdy biorący pożyczkę w umowie zobowiązuje się udzielić zabezpieczenia zwrotu pożyczki. zobowiązanie to należy określić w umowie. W takim przypadku w umowie wskazuje się sposób zabezpieczenia oraz, stosownie do okoliczności, rzecz lub prawo majątkowe będące przedmiotem zabezpieczenia i jego wartość albo określoną w inny sposób sumę zabezpieczenia. Czynność prawna zobowiązująca do udzielenia zabezpieczenia z naruszeniem powyższych zasad jest nieważna.
Suma zabezpieczenia roszczeń z tytułu umowy, o której mowa powyżej, nie może być wyższa od sumy kwoty pożyczki powiększonej o wysokość odsetek maksymalnych obliczonych bezpośrednio od tej kwoty za okres, na który została udzielona pożyczka, wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie obliczonych od kwoty pożyczki za okres do 6 miesięcy oraz maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Przepisów wyżej powołanych nie stosuje się do zabezpieczenia przyjmującego postać hipoteki lub zastawu rejestrowego.
Fot. 2 - Samo wydanie przedmiotu pożyczki, jeżeli umowa nic innego nie stanowi, może nastąpić w dowolny sposób.
Obowiązek poinformowania biorącego pożyczkę o łącznej wysokości pozaodsetkowych kosztów, wysokości odsetek oraz kwocie należnej z tytułu odsetek
Istnieje przed zawarciem umowy pożyczki pieniężnej zawieranej z osobą fizyczną i niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby. Informacje należy przekazać w sposób jednoznaczny i zrozumiały.
Spłata pożyczki przed terminem a odsetki i pozaodsetkowe koszty pożyczki pieniężnej zawieranej z osobą fizyczną i niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby
W tymże przypadku nie można żądać odsetek za okres pozostały do zakończenia okresu, na który zgodnie z umową została udzielona pożyczka. W przypadku spłaty pożyczki przed terminem określonym w umowie poniesione pozaodsetkowe koszty ulegają obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby biorący pożyczkę poniósł je przed tą spłatą.
Odstąpienie od umowy przez dającego pożyczkę
Dający pożyczkę może odstąpić od umowy i odmówić wydania przedmiotu pożyczki, jeżeli zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony. Uprawnienie to nie przysługuje dającemu pożyczkę, jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym drugiej strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.
Przedawnienie roszczenia o wydanie
Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany.
Termin zwrotu pożyczki
Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.
Odpowiedzialność za wady
Jeżeli rzeczy otrzymane przez biorącego pożyczkę mają wady, dający pożyczkę obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich. Przepisu powyższego nie stosuje się w wypadku, gdy biorący mógł z łatwością wadę zauważyć.
Skutki podatkowe
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wysokość podatku od zawartej umowy pożyczki wynosi 0,5 %.
Stawka ulega zmianie - do 20 % w przypadku gdy podatnik powołuje się na zawarcie umowy, a należny podatek nie został zapłacony, jak i w przypadku gdy biorący pożyczkę (małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha) powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
Fot. 4 – Wysokość podatku od zawartej umowy pożyczki wynosi 0,5 %.
Zwolnienia podatkowe
Dotyczą między innymi umów pożyczek:
1) w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej i jej wysokość nie przekracza kwoty wolnej od podatku od spadków i darowizn, określonej dla tej grupy podatkowej, tj. kwoty 10 434 zł (z tym zastrzeżeniem, że sumuje się wszystkie pożyczki udzielone od tej samej osoby z ostatniego roku i pięciu lat poprzedzających ten rok); do I grupy zalicza się: małżonka, rodziców, dziadków, pradziadków, dzieci, wnuków, prawnuków, pasierba, ojczyma, macochy, rodzeństwa, teściów, zięcia, synowej oraz inne osoby uważane za wstępnych lub wstępnych w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn;
2) umowy zawartej między osobami najbliższymi i jej przedmiotem są środki pieniężne w wysokości przekraczającej kwotę wolną od podatku (tj. 10 434 zł, liczoną jak wyżej) jeżeli pożyczkobiorca spełni łącznie warunki:
– złoży deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności, z wyłączeniem przypadku, gdy umowa została zawarta w formie aktu notarialnego,
– udokumentuje otrzymanie pieniędzy dowodem przekazania na jego rachunek płatniczy lub na jego inny rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, lub przekazem pocztowym,
3) na podstawie umowy zawartej między innymi podmiotami niż osoby, o których mowa powyżej, jeżeli kwota lub wartość pożyczki nie przekracza kwoty 1000 zł.
Szczegółowe informacje w zakresie zasad rozliczania podatku zawarte są tutaj - kliknij.
