USD -
4.0312
EUR -
4.3085
GBP -
5.0934
DKK -
0.5777
W świecie ornitologów i obserwatorów ptaków, piwo odgrywa istotną rolę. Nasze dotychczasowe obserwacje terenowe oraz doświadczenia z konferencji jasno wskazywały na to, ale dopiero ankieta obejmująca prawie 300 polskich ptasiarzy dostarczyła twardych danych potwierdzających tę hipotezę.
Oczywiście, badania spotkały się z pewną dozą krytycyzmu. Zarzucano nam wręcz, że sugerujemy, iż każdy obserwator ptaków pije piwo w terenie, po i w trakcie obserwacji. To jednak nieprawda. Wynik ankiety był jednoznaczny: piwo to ulubiony napój ornitologów. Nie tylko ornitolodzy są świadkami piwnej rewolucji. Zmieniają się jakość piwa, podejście do jego warzenia i konsumpcji. Archeolodzy już od dawna zauważają wartość piwa w swoich badaniach, a ornitolodzy także dostrzegają jego znaczenie, choć literatura naukowa na ten temat jest wciąż skromna.
Podstawowymi składnikami piwa są woda, słód zbożowy, drożdże i chmiel. Woda, stanowiąca około 90% wagi piwa, odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu jego smaku i stylu. Słód, najczęściej jęczmienny, wprowadza do piwa cukry, które drożdże przekształcają w alkohol. Chmiel, dodawany do piwa od około 500 lat, nadaje mu charakterystyczną goryczkę i aromat. To Słowianie szerzej zaczęli stosować chmiel, który później trafił na zachód Europy.
Plantacje chmielu, głównie odmian Humulus lupulus, są istotnym elementem rolnictwa na całym świecie, głównie ze względu na ich wykorzystanie w przemyśle piwowarskim. Jednakże te plantacje tworzą także unikalne siedliska dla ptaków, gdzie słupy podtrzymujące rośliny, mogą służyć jako miejsca gniazdowania dla ptaków dziuplaków.
By to sprawdzić, w 2023 roku przeprowadziliśmy badania na 321 plantacjach chmielu w Bawarii (Niemcy) podczas sezonu lęgowego. Region ten znajduje się na południe od rzeki Dunaj i obejmuje powierzchnię około 1500 km². Nasze badania były skoncentrowane w promieniu 25 km od miasta Wolnzach, centrum naszego obszaru badawczego. Na każdej z plantacji o minimalnej powierzchni 1,2 ha losowo wybraliśmy 100 słupów do przeszukania pod kątem ptasich gniazd. Monitorowaliśmy tylko pionowe słupy, pomijając te, które były umieszczone pod kątem mniejszym niż 60 stopni oraz te stabilizujące linie chmielu na obrzeżach plantacji. W sumie sprawdziliśmy 32,100 słupów, z czego 26,690 było drewnianych, 3,674 betonowych, a 1,736 metalowych. Te liczby posłużyły do obliczenia preferencji ptaków względem różnych materiałów.
W sumie znaleźliśmy 219 par lęgowych należących do 11 gatunków dziuplaków. Najczęściej spotykanymi gatunkami były szpak (Sturnus vulgaris), mazurek (Passer montanus) oraz sikora bogatka (Parus major). Najwięcej gniazd znaleziono w słupach drewnianych i betonowych, podczas gdy metalowe słupy były omijane. Gniazda w metalowych i betonowych słupach były zazwyczaj wybierane ze względu na strukturalne niedoskonałości, natomiast drewniane zawierały głównie dziuple wykute przez dzięcioły.
Wyniki naszych badań ukazały się właśnie w czasopiśmie Acta ornithologica.
Nasze badania pokazują, że drewniane słupy to dobre miejsce gniazdowania dziuplaków na plantacjach chmielu. W kontekście globalnych zmian w uprawach rolniczych, takich jak zastępowanie drewnianych pali betonowymi i metalowymi, ważne jest, aby podejmować działania kompensacyjne, takie jak instalowanie budek lęgowych. Tylko w ten sposób możemy zapewnić, że plantacje chmielu będą nadal wspierać różnorodność ptaków i pozwolą im pełnić ważne funkcje ekologiczne, takie jak kontrola szkodników.
Literatura:
Tryjanowski P., Czechowski P., Sienkiewicz P. Kruszyk R. (2022). Wędrówka na pograniczu ornitologii i zythologii: ptaki i piwo. [W:] Kornhauser, J., Polak, M., Tryjanowski, P., Wójtowicz, A. (red.) Który tak śpiewa? Ptaki w kulturze. Universitas, Kraków.
Nowak M. K., Mikula P., Jankowiak Ł., Sawinska Z., Menzel A., Tryjanowski P. (2023). Birds in Bavarian hop plantations: nesting preferences for different structural pole types. Acta Ornithol. 58: 187–192.
Fot. 2 Skrzynka lęgowa na jednej z plantacji (Fot. M.K. Nowak)
Fot. 3. Młody szpak w dziupli wykłutej przez dzięcioła w drewnianym słupie (Fot. M.K. Nowak)
