USD -
3.9581
EUR -
4.2858
GBP -
5.0582
DKK -
0.5746
Rozpoczęły się małe żniwa, czyli zbiory jęczmienia ozimego. To dobry moment, aby zaplanować uprawę i zagospodarowanie pól na dalszą część roku. To co zrobimy i jakie gatunki dobierzemy do międzyplonu będzie miało wpływ na roślinę następczą.
Przerwanie parowania
Pierwszym krokiem po zbiorach powinna być jak najszybsza uprawa ścierniska. Ma to kluczowe znaczenie w kontekście przerwania swobodnego odparowywania wody przez kapilary powstałe w trakcie wegetacji. Wzruszenie ścierniska powinno być bardzo płytkie – do maksymalnie 5 centymetrów, aby nie przesuszyć gleby zbyt głęboko. W przypadku pozostawiania pociętej słomy na polu, dobrym narzędziem do uprawy będzie brona talerzowa, która jednocześnie wzruszy wierzchnią warstwę gleby i wymiesza z nią pozostałą słomę. Kiedy jednak słoma z pola została zebrana, przydatne będą także narzędzia do ultrapłytkiej uprawy jak agregaty ścierniskowe wyposażone w szerokie gęsiostópki, podcinające glebę i ściernisko na 2-3 centymetry. Pozwala to na bardzo szybkie przerwanie parowania i ograniczenie strat wody przy minimalnym przesuszeniu wierzchniej warstwy gleby
Pobudzenie samosiewów
Szybka uprawa po zbiorach skraca także czas kiełkowania samosiewów. Pobudzenie do wzrostu osypanych ziaren pozwala ograniczyć zachwaszczenie nimi kolejnej uprawy oraz zapobiega zdominowaniu planowanego poplonu. Duże nagromadzenie nasion zbóż czy rzepaku, które szybko kiełkują, mogą zagłuszyć długo kiełkujące gatunki takie jak np. groch. Dlatego przed wysiewem poplonów najlepiej jak najszybciej po zbiorach uprawić ściernisko, poczekać aż skiełkują samosiewy, następnie wysiać np. rozsiewaczem poplon i znowu uprawić. W ten sposób jednocześnie zniszczy się większą część samosiewów i umożliwi swobodny wzrost wymieszanego z glebą poplonu.
Fot.1. Płytka uprawa ścierniska na kilkanaście dni przed wysiewem poplonu zwiększy jego szansę na konkurencję z samosiewami.
Jakie gatunki wybrać do poplonu?
Dobór gatunków i termin wysiewanego poplonu zależą od tego jakie są oczekiwania i cele do osiągnięcia. Jeżeli wysiewany poplon ma spełnić warunki ekoschematu „Międzyplony ozime lub wsiewki śródplonowe” należy pamiętać o terminie ich wysiewu, który musi mieścić się od 1 lipca do 1 października. Taki poplon musi zostać utrzymany na polu do 15 lutego, ale po 15 listopada można go zmulczować pozostawiając jego resztki na powierzchni gleby. Wybór gatunków do międzyplonu jest bardzo szeroki i może obejmować zboża, rośliny oleiste, pastewne, bobowate drobno- i grubonasienne oraz miododajne. Ważne jest, aby mieszanka nie składała się wyłącznie ze zbóż. Ułatwieniem jest możliwość wykorzystania samosiewów z poprzedniej uprawy, do których można dosiać dodatkowy gatunek. Rośliny wchodzące w skład międzyplonu ozimego nie muszą być ozime - wystarczy, że pozostaną na polu jako zielona okrywa lub będą zmulczowane przez zimę. Dzięki tak łagodnym wytycznym, spełnienie wymagań ekoschematu może być proste, na przykład poprzez wysianie gorczycy po zbiorze pszenicy ozimej, płytkie jej uprawienie i pozostawienie do 15 lutego. Jest to najprostsza metoda realizacji tej praktyki, ale można również stworzyć bardziej złożoną mieszankę, przynosząc większe korzyści glebie i następczym uprawom.
Odpowiedni dobór składników może wzbogacić glebę w dodatkowy azot, zwiększyć dostępność fosforu oraz zmniejszyć liczbę patogennych mikroorganizmów. Trzeba jednak pamiętać, że nie wszystkie gatunki roślin są odpowiednie dla każdej uprawy, ze względu na możliwe wspólne choroby lub problemy z odchwaszczaniem.
- Owies szorstki to dobry komponent mieszanki spełniający rolę fitosanitarną. Ma działanie mątwikobójcze i szybko rośnie tłumiąc chwasty.
- Ramtil (Olejarka abisyńska) jako przedstawiciel rodziny astrowatych stanowi korzystne urozmaicenie mieszanki. Drobne nasiona kiełkują w mniej sprzyjających warunkach wilgotnościowych. Niestety jest podatna na choroby roślin uprawnych – rizoktoniozę i zgniliznę twardzikową.
- Rzodkiew płużna, kapusta abisyńska to gatunki z rodziny kapustowatych, które świetnie wykorzystują pozostały azot w glebie i zabezpieczają go przed wymyciem, a po obumarciu oddają do gleby. Rzodkiew płużna dodatkowo głęboko penetruje glebę, poprawiając jej strukturę. Wysiewane w poplonach nie stanowią ryzyka wytworzenia nasion, rośliny łatwo wymarzają.
- Trawa sudańska, sorgo to rośliny dobrze wykorzystujące ciepło, szybko budujące biomasę za sprawą fotosyntezy C4. Korzenie głęboko i gęsto przerastające glebę poprawiające jej strukturę. Odporność na suszę sprawia, że jest dobrym elementem mieszanki wysiewanej po żniwach.
- Facelia – nie przenosi chorób roślin uprawnych, zacienia glebę ograniczając rozwój chwastów, uruchamia niedostępne formy fosforu. Bujny system korzeniowy poprawia strukturę gleby.
- Rośliny strączkowe wzbogacą glebę z dodatkowy azot, który przełoży się na lepszy plon następczej rośliny.
Fot.2. Popularną gorczycę jako poplon warto zastąpić lub wzbogacić o inne gatunki, poprawiając tym korzystne działanie na glebę i rośliny następcze.
Nie wyhoduj sobie chwastów i chorób
Najlepszy międzyplon to taki, po którym zostaje tylko obumarła materia organiczna. Z tego powodu najlepszymi roślinami do międzyplonu ozimego będą gatunki jare łatwo wymarzające. Uwaga na gatunki o bardzo szybkim rozwoju, które mogą podczas jesiennej wegetacji wydać nasiona, stanowiąc zagrożenie zachwaszczenia na wiosnę. Takie ryzyko występuje przy wysiewie gryki jako poplon po wcześnie schodzących z pola zbożach. Krótki okres wegetacji gryki gwarantuje rozwój nasion w ciągu kilkudziesięciu dni., które będą uciążliwym chwastem w uprawie buraka cukrowego. Podobny problem może powstać w przypadku gorczycy. W międzyplonach powinno się unikać roślin z tej samej rodziny botanicznej, co planowana roślina następcza lub gatunki uprawiane w gospodarstwie wymagające intensywnej ochrony. To znaczy, że planując w przyszłym roku wysiew gatunków strączkowych w plonie głównym, nie powinno się ich wysiewać w międzyplonie, ponieważ spowoduje to nagromadzenie szkodników i chorób, które będą problematyczne do opanowania w uprawie. Podobnie gorczyca i inne gatunki kapustowate nie są polecane w płodozmianach z rzepakiem i słonecznikiem, ponieważ przenoszą te same uciążliwe choroby, których zarodniki potrafią przetrwać kilka lat.
Strączki dobre przed burakami i kukurydzą
Doskonałym poplonem uprawianym przed burakami i kukurydzą będzie mieszanka zawierająca w swoim składzie gatunki bobowate takie jak groch, łubiny, wykę jarą, które przez kilka jesiennych miesięcy zbudują dużą biomasę, i nagromadzą duże ilości azotu. Symbioza roślin strączkowych z bakteriami wiążącymi azot atmosferyczny pozwoli ograniczyć nawożenie azotowe roślin jarych nawet o 60 kg N/ha. Gleba na wiosnę będzie pokryta kruchą biomasą i pozostawiona bez wielu chwastów, które zadusi mieszanka.
Fot.3. Poplon z roślin strączkowych bardzo dobrze przygotowuje stanowisko do późniejszych siewów bezpośrednich.
Szansa na uzupełnienie bazy paszowej
Rolnicy utrzymujący bydło, mogą wykorzystać międzyplon jako zwiększenie zapasów pasz objętościowych. Wysiew po zbożach mieszanek życic z koniczynami mogą jeszcze tej samej jesieni zebrać pokos wartościowej zielonki, a wybór zimujących gatunków pozwoli na zebranie jeszcze jednego pokosu przed siewem kukurydzy. To rozwiązanie nie jest idealne na słabsze gleby, ponieważ rosnąca mieszanka traw pozostawi glebę zupełnie wysuszoną.
