USD -
3.9581
EUR -
4.2858
GBP -
5.0582
DKK -
0.5746
Do pasz dla zwierząt trafiają ogromne ilości mikroplastiku. Uwalnia on związki chemiczne, które działają w organizmie zwierząt jak hormony. Ma to poważny wpływ na ich zdrowie i płodność. Związki te zagrażają również ludziom.
Szkodliwy mikroplastik, który jest wszędzie
W ostatnich latach coraz większą uwagę zwraca się na zanieczyszczenie żywności oraz wody pitnej mikroplastikiem. Są to niewidoczne gołym okiem odłamki plastikowych odpadów, które masowo przedostają się do środowiska. Mikroplastik znaleziono już w niemal wszystkich narządach ciała u człowieka. Szkodliwość mikroplastiku wynika w dużej mierze z tego, że zawiera liczne szkodliwe związki chemiczne – najsłynniejszym z nich jest bisfenol A i jego pochodne.
Bisfenol A swoją budową chemiczną i działaniem bardzo przypomina hormon żeński, a więc estradiol. Gdy przedostaje się do organizmu ludzi i zwierząt, naśladuje działanie tego hormonu. Tym samym może zaburzać gospodarkę hormonalną, rozwój narządów płciowych i mózgu oraz płodność. Globalną produkcję bisfenolu A szacuje się na 4,7 miliona ton rocznie.
To również jedno z najbardziej powszechnych w środowisku zanieczyszczeń. Badania pokazują, że u Europejczyków wykrywa się go we krwi i moczu. Znaleziono go nawet w płynie owodniowym u ciężarnych kobiet. Wpływ bisfenolu i innych zanieczyszczeń o działaniu hormonalnym na człowieka jest dopiero poznawany.
W celu ochrony zdrowia ludzi, użycie bisfenolu A w procesach produkcyjnych i materiałach mających kontakt z żywnością zaczyna być ograniczane przez różne organy regulacyjne na całym świecie. Nadal mało uwagi poświęca się temu, że na bisfenol A i inne związki chemiczne pochodzące z plastiku narażone są również zwierzęta gospodarskie.
Skąd mikroplastik w paszy dla zwierząt?
W komercyjnych paszach może znajdować się mikroplastik w znaczących ilościach. Niedawno ujawniono, że m.in. firma Smithfield Food do produkcji mieszanek paszowych dla świń wykorzystuje odpady piekarnicze, które są dostarczane z supermarketów w plastikowych opakowaniach. Opakowania te są mielone razem z żywnością. Większe kawałki plastiku są usuwane specjalnymi odkurzaczami, jednak mikroplastik, którego nikt nie widzi, masowo przedostaje się do paszy. Więcej na ten temat można przeczytać tutaj: Ogromne ilości plastiku trafiają do paszy – legalnie.
Poza tym pasze dla zwierząt są często pakowane w materiały z polietylenu (PE) i polipropylenu (PP), które mogą zawierać bisfenole. Badania wykazały, że bisfenol może migrować z foliowych opakowań do produktów spożywczych lub paszy. Wiadomo już też, że te substancje z pasz przedostają się do organizmu zwierząt. W badaniach przeprowadzonych m.in. na komercyjnych gospodarstwach w Czechach znaleziono bisfenole w moczu macior. W ogromnych ilościach wykryto te substancje u trzody chlewnej oraz bydła również w Chinach.
Bisfenole, jako związki zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego, mogą mieć znaczący wpływ na zdrowie i płodność zwierząt hodowlanych, w tym świń. Zanieczyszczenie pasz bisfenolami może prowadzić do zmian hormonalnych, które wpływają na wydajność rozrodczą świń. Ponadto, narażenie na bisfenole może powodować szereg innych problemów zdrowotnych, takich jak zaburzenia metaboliczne, choroby sercowo-naczyniowe i problemy jelitowe, które mogą mieć negatywny wpływ na produktywność i dobrostan zwierząt.
Nie tylko bisfenol: inne szkodliwe związki z plastiku
Bisfenol to tylko jeden ze szkodliwych związków o działaniu hormonalnym (po angielsku określanymi jako endocrine-disrupting compounds), który może znajdować się w paszy dla zwierząt. Przykładowo, badania przeprowadzone w Chinach wykazały, że w komercyjnej paszy dla świń znajdują się duże ilości dwóch typowych mikroplastików, tj. politereftalanu etylenu (PET) i poliwęglanu (PC), oraz siedmiu ftalanów (PAE).
Związki te są znane z działania hormonalnego i mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie świń, w tym na ich płodność. Ftalany, są znane jako substancje zaburzające gospodarkę hormonalną, co może prowadzić do problemów reprodukcyjnych, takich jak obniżona jakość nasienia, zaburzenia cyklu rujowego oraz wady wrodzone u prosiąt. Ponadto, badania na zwierzętach laboratoryjnych wykazały, że ekspozycja na ftalany może prowadzić do uszkodzeń wątroby, nerek oraz układu odpornościowego.
Od zwierząt do człowieka, czyli bisfenol w schabowym
Bisfenole oraz inne związki chemiczne pochodzące z mikroplastików, które zwierzęta hodowlane otrzymują z paszą, mogą przedostać się do ludzkiego organizmu - przez spożycie produktów pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso, mleko czy jaja. W jednym z badań, przeprowadzonym przez polskich naukowców, sprawdzono, czy bisfenol, który zjadają świnie, może przedostawać się do ich mięsa.
Świnie wykorzystane w eksperymencie były hodowane w standardowych warunkach i otrzymywały paszę wolną od bisfenolu, lub taką zawierającą go w dwóch różnych dawkach: 0,05 mg/kg masy ciała/dzień lub 0,5 mg/kg masy ciała/dzień. Po zakończeniu eksperymentu, świnie zostały poddane ubojowi, a próbki ich mięsa natychmiast przebadano. W schabie od każdego ze zwierząt wykryto znaczące ilości bisfenolu. Wyniki te sugerują, że mięso wieprzowe może być źródłem bisfenolu w diecie ludzkiej, a obecność bisfenolu w mięsie jest wynikiem długotrwałego narażenia zwierząt na tą substancję w paszy.
Niestety, obecnie niewiele możemy zrobić, aby uchronić nasze zwierzęta przed ekspozycją na bisfenol i inne zanieczyszczenia z plastiku. Potrzebne są odgórne przepisy, które lepiej uregulują proces produkcji pasz i jej pakowania, jak również regularnych kontroli pod kątem występowania mikroplastiku.
Cytowane badania:
Xu, Jiaping, et al. "Wide occurrence of seven phthalate plasticizers and two typical microplastics in pig feed." Chemosphere 307 (2022): 135847.
Wang, Ruiguo, et al. "The occurrence of bisphenol compounds in animal feed plastic packaging and migration into feed." Chemosphere 265 (2021): 129022.
Makowska, Krystyna, et al. "Concentrations of bisphenol a (BPA) in fresh pork loin meat under standard stock-farming conditions and after oral exposure–A preliminary study." Chemosphere 295 (2022): 133816.
