USD -
4.0375
EUR -
4.3286
GBP -
5.0988
DKK -
0.5804
Co powoduje obniżenie jakości skorupek jaj kurzych? Omawiamy najczęstsze przyczyny i dajemy wskazówki, jak im zapobiec.
Skorupka to wyznacznik jakości jaja
Wysoka jakość skorupek jaj jest ważna zarówno dla konsumentów, jak i producentów. Skorupki, które są zbyt miękkie, odbarwione i/lub pęknięte znacznie obniżają jakość jaj lub całkowicie wykluczają je z przeznaczenia do konsumpcji. Prowadzi to do sporych strat ekonomicznych. Problemy ze skorupkami są często sygnałem wskazującym na problemy zdrowotne u ptaków, dlatego nigdy nie powinno się ich ignorować.
Na samym początku warto przyjrzeć się procesowi powstawania skorupki jaja. Kury nioski rozpoczynają produkcję jaj około 20. tygodnia cyklu produkcyjnego, kiedy to dojrzewa ich układ rozrodczy. W procesie tworzenia się jaja biorą udział złożone procesy, które kontrolowane są w dużej części przez hormony. Tworzenie skorupy jaja jest ostatnim etapem, który zachodzi w macicy. Znajdują się tam gruczoły wydzielające substancje mineralne, głównie węglan wapnia, które osadzają się na powierzchni jaja i stopniowo je otaczają.
Niektóre przyczyny słabej jakości skorupek jaj są naturalne i związane z fizjologią ptaków. Przykładowo u młodych kur jaja mogą mieć delikatne skorupy, ponieważ proces ich formowania w macicy nie jest jeszcze w pełni efektywny. U starszych ptaków natomiast, zwłaszcza w końcowej fazie produkcji, mogą występować kruche skorupki, gdy jaja są większe, a mineralizacja skorupy mniej wydajna.
Czynniki związane z żywieniem
Proces formowania skorupki trwa około 20 godzin i wymaga tego, aby w organizmie kury znajdowała się odpowiednia ilość wapnia, co ma związek z prawidłowym funkcjonowaniem układu pokarmowego. Wapń do wytworzenia skorupki pobierany jest zarówno z pożywienia, jak i z kości kury. Może to prowadzić do ich demineralizacji, jeśli dieta nie jest odpowiednio zbilansowana.
- Niedobór wapnia to jeden z głównych czynników odpowiadających za problemami ze skorupkami jaj: stają się wtedy miękkie i cienkie. Należy dodać, że metabolizm wapnia w organizmie kury jest ściśle związany z metabolizmem fosforu. Dlatego ważne, aby wapń znajdował się w diecie ptaków w odpowiedniej proporcji (2:1) do fosforu.
- Wśród innych składników diety, które mają ogromny wpływ na budowę skorupek jaj należą mangan, cynk, witamina D3 i K, oraz białko i aminokwasy. Zwłaszcza dieta uboga w metioninę może prowadzić do problemów z wytrzymałością skorupek.
Na odpowiednią zawartość wapnia i pozostałych składników w organizmie kur ogromny wpływ ma kondycja układu trawiennego. Jelita odgrywają tutaj kluczową rolę. Wszelkie zaburzenia w ich obrębie mogą szybko odbić się na jakości skorupek jaj. Znaczenie ma również zdrowie nerek. Zachodzi w nich eliminacja nadmiaru wapnia i innych minerałów, co pozwala na utrzymanie w organizmie odpowiedniego ich poziomu.
Choroby zakaźne wpływające na jakość skorupek
Jedną z głównych przyczyn problemów ze skorupkami jaj są choroby zakaźne. Patogeny mogą obniżać liczbę składanych jaj (o czym więcej przeczytać można tutaj: Dlaczego kury znoszą mniej jajek?) i znacznie pogarszać ich jakość. Dzieje się tak, gdy bakterie i wirusy zakłócają pracę układu rozrodczego niosek, lub po prostu obciążają organizm, pochłaniając energię i zasoby odżywcze organizmu.
Wśród patogenów, które mogą odpowiadać za pogorszenie jakości skorupki jaj kurzych należą:
- Wirus zakaźnego zapalenia oskrzeli (infectious bronchitis virus – IBV): koronawirus, który atakuje drogi oddechowe kur. Choroba ta jest bardzo zaraźliwa i szybko rozprzestrzenia się w stadach. Infekcja IBV prowadzi do problemów oddechowych, takich jak kichanie, kaszel i wydzielina z nosa. Wpływa także na układ rozrodczy. Jaja zakażonych kur często mają cienkie, łamliwe skorupki. Mogą być również zdeformowane, nierówne i pomarszczone.
- Mycoplasma gallisepticum: bakteria, która wywołuje mykoplazmozę, chorobę atakującą głównie drogi oddechowe i układ trawienny kur. Zakażone kury często wykazują objawy takie jak kichanie, kaszel, wydzielina z nosa oraz spadek apetytu. Choroba powoduje, że skorupki jaj stają się słabe i łamliwe, mogą mieć również nieregularne kształty.
- Wirus zakaźnego zapalenia tchawicy i krtani (laryngotracheitis - ILT): atakuje górne drogi oddechowe kur, powodując zapalenie krtani i tchawicy. Objawy obejmują trudności w oddychaniu, kichanie, kaszel oraz wydzielinę z oczu i nosa. Choroba może prowadzić do wysokiej śmiertelności w stadach. Infekcja sprawia, że skorupki jaj są cienkie i bardzo łamliwe. Jaja mogą mieć również nieregularne kształty.
- Wirus rzekomego pomoru drobiu (Newcastle Disease, ND): patogen znany z wysokiej śmiertelności i szybkiego rozprzestrzeniania się. Objawy obejmują problemy oddechowe, biegunkę, obrzęk głowy oraz zaburzenia neurologiczne. Wirus ND wpływa również na układ rozrodczy kur. Jaja zakażonych ptaków mają cienkie, łamliwe Mogą być również zdeformowane.
- Wirus powodujący syndrom spadku nieśności (EDS): objawy obejmują gwałtowny spadek liczby składanych jaj, a także pojawienie się jaj o cienkich, miękkich skorupkach lub zupełny ich brak.
W przypadku zaobserwowania pogorszenia się jakości skorup jaj i zauważenia dodatkowych objawów oraz/lub wykluczenia innych możliwych przyczyn tej sytuacji warto skontaktować się z lekarzem weterynarii. Regularne szczepienia, odpowiednie warunki hodowli oraz monitorowanie stanu zdrowia kur są niezbędne, aby minimalizować ryzyko zakażeń i związanych z nimi problemów ze skorupkami jaj.
Pasożyty też mogą zaszkodzić
Na jakość skorupek jaj kurzych znacząco mogą wpływać również pasożyty jelitowe. Zaburzają wchłanianie składników odżywczych, co z kolei wpływa na ogólną kondycję ptaka i dostępność w jego organizmie minerałów i substancji niezbędnych do wytworzenia skorupy.
Do pasożytów najczęściej powodujących ten problem należą:
- Glisty z rodzaju Ascaridia: blade robaki, które mogą osiągać długość do 5 cm. Najczęściej występują w jelitach kur. Mogą powodować biegunki, spadek apetytu oraz ogólne osłabienie ptaków. Zaburzają wchłanianie wapnia i innych minerałów – w efekcie skorupki jaj stają się cieńsze, bardziej łamliwe i podatne na pęknięcia.
- Włosogłówki z rodzaju Capillaria: niewielkie, nitkowate robaki, zajmujące jelita kur, powodując stan zapalny, biegunki, utratę apetytu i ogólne osłabienie. Skorupki jaj mogą być cieńsze i mniej wytrzymałe.
- Nicienie z rodzaju Heterakis: zajmują jelito ślepe kur i często przenoszą pierwotniaka Histomonas meleagridis, który powoduje chorobę znaną jako histomonadoza (czarna główka). Pierwotniak Histomonas może powodować silny stan zapalny jelit, biegunkę oraz wysoką śmiertelność. Infekcja nicieniami i towarzyszący im pierwotniak zaburzają wchłanianie składników odżywczych. Skutkiem tego są osłabione, łamliwe skorupki jaj.
Efektywna kontrola pasożytów w stadach kur jest kluczowa dla utrzymania zdrowia ptaków i jakości produkowanych jaj. W strategii ich zwalczania powinno się uwzględnić:
- Regularne badania kału ptaków i odrobaczanie w przypadku wykrycia pasożytów
- Utrzymanie wysokich standardów higieny i bioasekuracji
- Rotacyjne użytkowanie wybiegów, jeśli ptaki mają do nich dostęp – na ten temat więcej informacji można znaleźć w artykule: Jak zwalczać robaki u drobiu na wolnym wybiegu?
- Suplementacja składników mineralnych, witaminowych i ziołowych wspomagających układ odpornościowy ptaków
Najlepszy sposób ochrony naszych ptaków przed pasożytami najlepiej jest ustalić we współpracy z zaufanym lekarzem weterynarii. Działanie „na ślepo” może wygenerować zbędne koszty i nie przynieść skutków, jakich oczekujemy.
Czynniki związane ze środowiskiem
Na koniec należy dodać, że warunki panujące w kurniku również mają znaczący wpływ na jakość skorupek jaj. Do najważniejszych czynników należą:
- Temperatura: Zbyt wysoka temperatura w kurniku może powodować stres cieplny, co z kolei negatywnie wpływa na jakość skorupek.
- Oświetlenie: Zbyt intensywne lub długotrwałe oświetlenie może zwiększać stres wśród ptaków, wpływając na jakość jaj.
- Stłoczenie: Nadmierna gęstość obsady prowadzi do agresji między ptakami i stresu, co może skutkować problemami ze skorupkami.
Źródła dostępne u autorki
