USD -
3.9915
EUR -
4.2981
GBP -
5.0587
DKK -
0.5763
Muchy w miesiącach letnich stają się na gospodarstwach mlecznych plagą. Drażnią ludzi i zwierzęta – a jak się niedawno okazało, przenoszą również bakterie odpowiadające za rozwój zapalenia wymienia u krów.
Gospodarstwa mleczne to raj dla much
Owady latające, których roje często spotyka się w gospodarstwach mlecznych latem, są nie tylko irytujące dla ludzi i zwierząt – mogą rozprzestrzeniać groźne i kosztowne choroby. W pobliżu bydła najczęściej spotyka się muchy z gatunków mucha domowa (Musca domestica), muszka jesienna (Fannia canicularis) oraz bolimuszka kleparka (Stomoxis calcitrans).
Gatunki te świetnie czują się w środowisku fermowym, głównie dzięki stałej dostępności obornika i zanieczyszczonej ściółki, które są dla nich miejscem rozrodu. Obornik dostarcza larwom much węglowodany, białka i inne składniki odżywcze. Korzystają z nich również dorosłe osobniki much domowych i muszek jesiennych. Obornik i ściółka w otoczeniu zwierząt są miejscem, w którym aż roi się od bakterii, tzw. patogenów środowiskowych, które mogą powodować u krów zapalenie wymienia.
Muchy żywiące się obornikiem mogą przenosić te patogeny na swoich ciałach. Ich ciała pokryte są włoskowatymi wypustkami, na których mogą zbierać się bakterie zebrane z odchodów lub innych odpadów. Mogą również przenosić patogeny przez defekację. Jednak najbardziej problematyczna jest bolimuszka kleparka, ponieważ dojrzałe osobniki tego gatunku żywią się krwią zwierząt. Podczas żerowania, bolimuszki uszkadzają skórę zwierząt, tworząc małe rany, które stają się drzwiami wejściowymi dla patogenów. Zakażenie może nastąpić bezpośrednio przez ślinę owada lub przez skażenie ran bakteriami obecnymi na ciele muchy.
Muchy mogą być odpowiedzialne za mastitis
Od dawna podejrzewano, że muchy mogą odgrywać ważną rolę w przenoszeniu mastitis. Niektóre badania naukowe powiązały wysoką liczebność much z większą częstością występowania bakterii powodujących mastitis w gospodarstwach mlecznych. Skupiały się one jednak w większości na muchach domowych. Jak dotąd niewiele było wiadomo na temat znaczenia bolimuszki kleparki w przenoszeniu patogenów w stadach bydła.
Najnowsza publikacja naukowa przedstawiła niezbite dowody na to, że bolimuszka kleparka jest nosicielem bakterii znajdowanych w oborniku. Zespół badaczy ze Stanów Zjednoczonych sprawdził, jakie patogeny występują w muchach oraz w odchodach krów w dużych gospodarstwach mlecznych – oraz czy jest między nimi jakiś związek.
Próbki – obornika oraz złapanych much – naukowcy pobierali przez kilka tygodni (na zewnątrz i wewnątrz budynków inwentarskich) w sezonie letnim na dwóch fermach bydła. Następnie sprawdzili, czy w muchach obecne są żywe patogeny związane z występowaniem mastitis: bakterie Escherichia coli, Staphylococcus i Klebsiella spp. Za pomocą zaawansowanej analizy genetycznej dodatkowo sprawdzili, czy bakterie znalezione w muchach są „blisko spokrewnione” z tymi znalezionymi w oborniku.
Okazało się, że niemal wszystkie złapane bolimuszki, na obu fermach, były nosicielami żywych bakterii Escherichia coli, Staphylococcus oraz Klebsiella spp. Potwierdzono, że bakterie te pochodziły z obornika i zanieczyszczonej ściółki. Naukowcy dodatkowo zauważyli, że patogeny te występowały w odchodach krów w stosunkowo niewielkiej ilości. W muchach stanowiły jednak dominującą grupę bakterii, co wskazuje, że owady te mogą mieć znacznie większą rolę w rozprzestrzenianiu patogenów środowiskowych odpowiedzialnych za mastitis, niż wcześniej zakładano.
Zwalczanie much jako część profilaktyki zapaleń wymienia
Do zwalczania much w gospodarstwach chyba nie trzeba nikogo specjalnie zachęcać, ale przedstawione badania są argumentem za tym, aby podejść do tego na poważnie. Mastitis, to chyba najkosztowniejsza choroba dotykająca krowy mleczne na całym świecie. Prowadzi do znacznego obniżenia jakości i ilości produkowanego mleka, a jej leczenie wiąże się z wysokimi kosztami, zarówno bezpośrednimi (koszty leczenia, lekarze weterynarii), jak i pośrednimi (straty produkcyjne, odrzucenie mleka z powodu obecności antybiotyków).
Mastitis ma również wpływ na ogólną kondycję krów, ich płodność oraz długość życia produkcyjnego. Hodowcy muszą także liczyć się z dodatkowymi kosztami związanymi z izolacją chorych zwierząt i spełnianiem wymagań dotyczących bezpieczeństwa żywności. Więcej na temat kosztów generowanych przez zapalenie wymienia można przeczytać tutaj: Mastitis generuje ogromne koszty. Jak je zmniejszyć?
Zapobieganie mastitis przez patogeny, które przenoszą muchy wymaga zintegrowanego podejścia, które obejmuje zarówno zarządzanie populacją much, jak i monitorowanie zdrowia krów. Kluczowym elementem jest odpowiednie zarządzanie obornikiem oraz utrzymanie czystości w pomieszczeniach inwentarskich i całym otoczeniu gospodarstwa, aby zminimalizować ryzyko rozmnażania się much.
Stosowanie chemicznych środków owadobójczych może być bardzo skuteczne, ale tylko wtedy, gdy prowadzone jest zaplanowany sposób, przez cały rok. Walka z muchami wyłącznie w miesiącach letnich nie przyniesie oczekiwanych rezultatów. Szczegółowe informacje o tym, jak pozbyć się much z gospodarstwa można znaleźć tutaj: Jak zwalczać muchy na fermach?
Cytowane badania:
Sommer, A. J., Kettner, J. E., & Coon, K. L. (2024). Stable flies are bona fide carriers of mastitis-associated bacteria. mSphere, e00336-24.
