USD -
3.8438
EUR -
4.2753
GBP -
5.0694
DKK -
0.5729
W ostatnich latach coraz większą popularność zdobywają gospodarstwa ekologiczne, na których unika się stosowania antybiotyków. Czy jednak ekologiczna hodowla zwierząt faktycznie zmniejsza potrzebę stosowania antybiotyków i czy może przyczynić się do ograniczenia rozprzestrzeniania się opornych bakterii?
W jednym z ostatnich badań naukowcy postanowili odpowiedzieć na to pytanie. Przeanalizowali opublikowane w literaturze dane z gospodarstw ekologicznych i konwencjonalnych - z aż 22 państw. W efekcie dostarczyli nowych, cennych wniosków na temat skuteczności rolnictwa ekologicznego w zakresie redukcji oporności na antybiotyki.
Antybiotyki od dziesięcioleci stanowią ważny element hodowli zwierząt. Jednak nadmierne i niekontrolowane stosowanie tych leków sprawiło, że bakterie coraz częściej są na nie oporne. Grozi to występowaniem trudnych, lub wręcz niemożliwych do wyleczenia zakażeń u ludzi i zwierząt gospodarskich. Więcej na ten temat można znaleźć tutaj: Antybiotyki – medyczny cud, który stał się śmiertelnym zagrożeniem.
Czym wyróżnia się rolnictwo ekologiczne?
Rolnictwo ekologiczne, nazywane też organicznym, przestrzega ścisłych regulacji dotyczących m.in. stosowania antybiotyków i innego rodzaju leków u zwierząt. W odróżnieniu od gospodarstw konwencjonalnych, w których antybiotyki nierzadko są stosowane profilaktycznie, w ekologicznych fermach ich użycie jest znacznie ograniczone.
Regulacje dotyczące rolnictwa ekologicznego różnią się jednak między państwami. W Stanach Zjednoczonych stosowanie antybiotyków w hodowli ekologicznej jest całkowicie zakazane (co teoretycznie powinno znacząco ograniczać ryzyko powstawania opornych bakterii). W Unii Europejskiej natomiast stosowanie antybiotyków jest dozwolone wyłącznie w przypadkach uzasadnionych medycznie, gdy nie można ich zastąpić innego rodzaju środkiem leczniczym. Co więcej, jeżeli zwierzę zostało poddane leczeniu antybiotykami, czas oczekiwania przed wprowadzeniem pochodzących od niego produktów (np. mleka lub mięsa) do obrotu jest dłuższy niż w gospodarstwach konwencjonalnych.
Są tutaj również dodatkowe ograniczenia – przykładowo w ekologicznych hodowlach bydła mlecznego dopuszcza się stosowanie maksymalnie trzech terapii antybiotykowych na jedną krowę rocznie. Jeśli ten limit zostanie przekroczony, mleko takiej krowy nie może zostać sprzedane jako pochodzące z gospodarstwa ekologicznego. W krajach takich jak Dania, Norwegia, czy Wielka Brytania wprowadzono jeszcze bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące stosowania antybiotyków.
Poza granicami USA i Europy regulacje dotyczące rolnictwa ekologicznego nie są już tak jasne. W Kanadzie na przykład nie ma regulacji obowiązujących na terenie całego państwa. Przepisy mogą różnić się między prowincjami, a nawet w obrębie jednej prowincji. Zależy to od regionu, w którym dane produkty są dystrybuowane i sprzedawane.
Bakterie z ferm ekologicznych
Bakterie z ferm ekologicznychBadanie przeprowadzone przez międzynarodowy zespół naukowców miało na celu porównanie informacji o występowaniu opornych na antybiotyki bakterii w gospodarstwach ekologicznych i konwencjonalnych. Pod uwagę wzięto fermy trzody chlewnej, bydła oraz drobiu. Z założenia tam, gdzie stosuje się większe ilości antybiotyków, powinno się też wykrywać większe ilości bakterii na nie opornych.
Ogólnie rzecz biorąc, częstość występowania u bakterii oporności na antybiotyki była wyższa w gospodarstwach konwencjonalnych (28%) w porównaniu z gospodarstwami ekologicznymi (18%) Wzrost oporności obserwowano jednak w obu typach gospodarstw w okresie od 2001 do 2020 roku – w gospodarstwach ekologicznych wzrósł z 10% do 24%, a w konwencjonalnych z 18% do 37%.
Wyniki wyglądały nieco inaczej w zależności od typu hodowanych zwierząt. Przykładowo, w przypadku bydła częstość występowania opornych bakterii wynosiła 14,5% na fermach konwencjonalnych i 9% na ekologicznych, podczas gdy dla trzody chlewnej wartości te wynosiły odpowiednio 24,5% i 15%.
Jednak w przypadku kurczaków częstość występowania oporności bakterii była stosunkowo podobna w gospodarstwach ekologicznych i konwencjonalnych, zwłaszcza na fermach z USA. Stany Zjednoczone wydają się mieć nadal spory problem z nadużywaniem antybiotyków. W USA oporność bakterii pobranych ze środowiska z gospodarstw konwencjonalnych sięgała 64%, podczas gdy w ekologicznych wynosiła 35%.
Mimo, że zaobserwowano tutaj różnicę, poziom oporności na fermach ekologicznych nadal był niezwykle wysoki. Dla porównania, w krajach o niskim zużyciu antybiotyków, takich jak Szwecja i Nowa Zelandia, poziom oporności u bakterii był niski zarówno na fermach ekologicznych, jak i konwencjonalnych – wynosił około 5%.
Potrzeba międzynarodowych przepisów
Dane zebrane z państw azjatyckich przyniosły bardzo niepokojące wyniki. Bakterie oporne na antybiotyki były tam tak samo częste na fermach ekologicznych, jak i konwencjonalnych. Przykładowo, oporność bakterii E. coli wynosiła aż 98% na obu typach ferm. Bakterie nie znają granic, dlatego wysokie standardy dotyczące produkcji zwierzęcej w Europie nie uchronią nas przed konsekwencjami nadużywania leków w USA czy Azji.
Przegląd literatury z 22 krajów jasno pokazuje, że fermy ekologiczne mają potencjał do ograniczenia rozwoju opornych bakterii, chociaż skuteczność ich metod zależy od wielu czynników. Aby ograniczenie antybiotyków zostało przeprowadzone na szerszą skalę, konieczne są globalne, ujednolicone standardy i regulacje dotyczące stosowania antybiotyków w leczeniu zwierząt. Mogłoby to pomóc w lepszym monitorowaniu problemu oporności bakterii i zapewnieniu bardziej skutecznych strategii jej redukcji.
Na podstawie:
Ager, Eldon O., et al. "Global trends in antimicrobial resistance on organic and conventional farms." Scientific Reports 13.1 (2023): 22608.
