USD -
3.9025
EUR -
4.2986
GBP -
5.0916
DKK -
0.5760
Siewy rzepaku ruszyły w całej Polsce, a wraz z nimi mogą pojawić się nieprzewidziane sytuacje jak np. brakujące nasiona na część pola. Czy można w takim przypadku dosiać własne nasiona? Do jakiej minimalnej normy wysiewu można zejść, aby nasion starczyło do końca pola? Opiszemy też jak radzono sobie ze śmietką zaprawiając nasiona na własną rękę.
Po kilkunastu dniach, a niektórych regionach tygodniach bez opadów zaczyna robić się naprawdę sucho. Część rolników z tego powodu wstrzymuje się z rozpoczęciem siewu rzepaku, obawiając się nierównych wschodów, jednak z drugiej strony wysiane nasiona od razu po wystąpieniu opadów rozpoczną kiełkowanie, mając przewagę nad tymi, które dopiero zostaną wysiane.
Czy można wysiewać własne nasiona rzepaku?
W natłoku prac często zdarzają się różne przypadki, jak na przykład nieoczekiwany koniec nasion w trakcie siewu. Czy można w takim przypadku wysiać własne nasiona z „pryzmy”? Oprócz technicznego aspektu możliwości siewu własnych nasion, omówić należy najpierw sytuację prawną. Siew rozmnożonych nasion jest możliwy tylko w przypadku późniejszego uiszczenia opłaty licencyjnej na rzecz hodowcy danej odmiany, podobnie jak w przypadku zbóż. Warto wspomnieć, że dotyczy to tylko odmian populacyjnych, a więc w przypadku rzepaku znacznej mniejszości odmian. Z punktu prawnego, wysiew zebranych nasion z hybrydowych odmian jest nielegalny i narusza wyłączne prawo hodowcy. W Polsce, firmą zrzeszającą hodowców odmian i odpowiedzialną za pobieranie opłat licencyjnych w ramach odstępstwa rolnego jest Agencja Nasienna sp. z o.o., na stronie, której można znaleźć wykaz odmian, które można wysiać a następnie się z tego rozliczyć. Dla większości odmian znajdujących się wykazie opłata wynosi 2,50 zł za kilogram wysianych nasion z własnego zbioru. Jeśli danej odmiany nie ma w wykazie, należy skontaktować się z hodowcą, aby rozliczyć się z użycia chronionej wyłącznym prawem odmiany.
Fot.1. Wysiew własnych nasion jest możliwy, ale wiąże się z opłatą dla hodowcy.
Przechodząc do technicznych aspektów wysiewania własnych nasion, można z powodzeniem zastosować takie rozwiązanie, mając na uwadze kilka rzeczy. Pierwsza to nieznane parametry nasion, takie jak MTN i zdolność kiełkowania. Jakkolwiek masę tysiąca można ustalić, tak na określenie zdolności kiełkowania w awaryjnej sytuacji, aby dokończyć siew pola przed załamaniem pogody nie starczy czasu. Z reguły, jeśli plantacja rzepaku nie była traktowana wcześniej glifosatem i nie występowały długotrwałe opady deszczy, mogące rozpocząć proces kiełkowania nasion w łuszczynach, zdolność kiełkowania oscyluje w granicach 95 - 99%. Pomijając kwestę legalności, wysiew zebranych nasion hybrydowej odmiany, nie jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ jego potencjał plonotwórczy będzie znacznie niższy niż pierwotnej odmiany czy odmian liniowych. Rośliny z takich nasion mogą się różnić między sobą, mając różne tempo wzrostu, nierównomiernie osiągać poszczególne fazy rozwojowe, z powodu rozszczepienia cech, jakie występuje w pokoleniu F2. Oszczędność na nasionach z pewnością nie zrekompensuje obniżenia plonowania.
Fot.2. Wysiew własnych nasion rzepaku powinien być ostatecznością, w przypadku konieczności „ucieczki przed pogodą”, a lepszym jest obniżenie normy wysiewu.
Zaprawianie rzepaku na własną rękę
Druga kwestia to brak ochrony fungicydowej i insektycydowej nasion i młodych siewek. Tutaj również pojawiają się przeszkody prawne, ponieważ w rejestrze nie ma zapraw fungicydowych dostępnych w sprzedaży do rzepaku ozimego. Znajdują się preparaty zarejestrowane w rzepaku jarym, jednak zakres chorób przed jakimi chronią jest niewielki. Co do zapraw insektycydowych, to zarejestrowane w uprawach Lumiposa i Buteo Start są dostępne tylko dla firm zajmujących się produkcją materiału siewnego, nie ma więc legalnej możliwości zaprawienia nasion insektycydem we własnym zakresie. Krótko po wycofaniu zapraw neonikotynoidowych, w obrocie znajdowała się zaprawa do buraków zawierająca substancję imidachlopryd, stosowaną wcześniej także w rzepaku. Doprawianie nasion, które były już pokryte inną zaprawą było problematyczne, dlatego w domowych sposobach stosowano wówczas np. coca-colę, aby zwiększyć lepkość cieczy i lepiej pokryć zaprawiane nasiona. Substancjami, które wykorzystywano dawniej w domowych sposobach na ochronę insektycydową były także tiametoksam, chlotianidyna. Zaprawianie nasion insektycydami we własnym zakresie jest jednak niedozwolone i bardzo niebezpieczne, ponieważ to środki silnie toksyczne także dla ludzi. Opisywane w sieci i przekazywane po sąsiedzku sposoby na zaprawianie nasion środkami owadobójczymi niebędącymi zaprawami jest bardzo niebezpieczne zarówno dla rolnika, jak i uprawy, ponieważ oprócz ryzyka zatrucia, inne formulacje i stężenia preparatów nalistnych mogą pozbawić zdolności kiełkowania zaprawianych nasion.
Fot.3. Własnoręczne zaprawianie rzepaku insektycydami jest niebezpieczne i nielegalne.
Jaka jest najniższa norma wysiewu rzepaku
Innym sposobem na dokończenie zasiewu pola, przy kończących się nasionach jest obniżenie normy wysiewu. Rzepak ma ogromny potencjał wykorzystywania przestrzeni i mając do dyspozycji więcej miejsca, będzie tworzył więcej rozgałęzień, kompensując niższą obsadę. Zalecana obsada na poziomie 50 sztuk na metr kwadratowy jest zdecydowanie za wysoka dla współczesnych odmian hybrydowych, które świetnie się rozgałęziają. Wiele dużych gospodarstw stosuje z powodzeniem obniżoną normę wysiewu nawet do 25-30 roślin na metr kwadratowy. Przy takiej obsadzie po wschodach, nawet utrata 20% po zimie będzie wystarczyła, aby uzyskać wysokie plony. Przy stosowaniu siewu punktowego w szerszych rzędach możliwe jest obniżenie obsady jeszcze o kilka sztuk. Zmniejszonej obsadzie szczególnie sprzyja wcześniejszy termin siewu. Dłuższy okres jesiennej wegetacji pozwala na wykształcenie przez rzepak więcej par liści, co przekłada się wiosną na dodatkową liczbę rozgałęzień. Przy późniejszych siewach niż w terminach optymalnych dla danego regionu należy z ostrożnością redukować obsadę rzepaku, a w terminach początkowo wrześniowych nie zniżać obsady poniżej 50 sztuk na metr kwadratowy. Niewątpliwą zaletą wcześniejszych siewów i obniżonej normy wysiewu jest także niski koszt nasion na 1 ha, co zupełnie pozbawia sensu wysiew własnych nasion. Zakup nasion zaprawionych biologicznym preparatem, pozwala także skorzystać z dodatkowego ekoschematu, co praktycznie pokrywa koszt zakupu nasion.
